کاهش تصادفات هیچگاه اولویت دولتها نبوده است

تشریح ریشههای حوادث رانندگی جادهای در گفت و گوی «ایران » با کارشناسان

هنــوز یــک هفتــه از فاجعــه تصــادف مرگبــار اتوبوس دانشآمــوزان هرمزگانی در محور داراب استان فارس نگذشته بود که دیروز خبر رسید ساعت2 بامداد سقوط اتوبــوس مســافربری بــه دره در جاجــرود 11کشــته و 29 مجروح بر جای گذاشت. در همان دقایــق ابتدایی که تصادف خونین جاجرود مخابــره و صحنههای دلخراش آن در فضــای مجــازی دســت بــه دســت شــد بازهم انگشت اتهام به سمت راننده نشانه رفت. آمارها حکایت از این دارد که تصادفات رانندگی در ایران دومین عامل مرگ و میر ایرانیان است با وجود این، این ســؤال پیش میآید براستی عامل اصلی این تصادفات کیست؟ رانندهای که در اثر بیدقتی و عدم آموزش فرهنگ رانندگی جان مسافرانش را در جادهها پرپر میکند یا مســئوالن که به محض وقــوع تصادف تــوپ را بــه زمیــن یکدیگــر میاندازنــد و هــر کــدام دیگــری را مســئول میدانــد؟ رانندههاییکهمیگویندوسایلنقلیهشان از کیفیت الزم برخودار نیست و جادههای کشــور ایمن نیســتند یــا مســئوالنی که به رعایــت نکردن قوانین و مقررات از ســوی رانندههااشارهدارند؟

خودروهــای بیکیفیــت بیشــترین نقش را در مجروح شدن مردم دارند

دکتر مرتضی شمسی مدرس سالمت شغلیرانندگانحرفهایدرپاسخبهاینکه چهکسیمسئولتصادفاتجادهایاست، گفت:«بهنظرمیرسدتصادفاترانندگی متولــی خاصــی نــدارد بــه عبارتی کســی نیستکهیقهاشرابگیریموبگوییمفالن جا کوتاهی کردهاید. پلیس میگوید به من ربطی ندارد و جاده خراب است. وزارت راه میگوید راننده چرت زده و باعث تصادف شــده. راننده هم میگویــد هیچ ربطی به من نــدارد. من میگویم اینهــا هیچ کدام مقصر نیســتند چــون آمــوزش ندیدهاند و ســواد ترافیکــی ندارنــد. راننــده ایرانــی نمیداند ســرعت 120 کیلومتر بر ساعت متناسب با شــرایط جادهای و خودروهای ما نیســت. اگــر بخواهیم بدانیــم از حیث آماری چرا کشور ما مرگ بارترین حوادث جادهای را در دنیا دارد باید به چهار علت مهــم در تصادفــات رانندگــی انســانی، جادهای، وســیله نقلیه و عوامل محیطی اشارهکنیم.اینهابهصورتزنجیرواربههم متصلنــد چنانچه در یکــی از این عاملها تزلزلایجادشودتصادفاتفاقمیافتد.»

آمــار کشــتهها در حــوادث جــادهای زمانی بحرانیتر میشود که بدانیم راننده وسیله نقلیه 70 تا 90 درصد در تصادفات رانندگی نقش دارد. این پژوهشگر معتقد اســت، مــا مســیر را گــم کردهایم چــرا که دلیل نخســت که عامل انسانی را در صدر افزایــش تصادفــات رانندگــی قــرار داده و ناشی از فرهنگ نادرست رانندگی و عدم رعایــت مقــررات و قوانیــن راهنمایــی و رانندگی است را فراموش کردهایم.

اوباتأکیدبراینکهبایدفرهنگرانندگی به مردم آموزش داده شــود، افزود: عامل جــادهای 15 تــا 20 درصــد در تصادفــات رانندگینقشدارداماآنقدرکهرویعامل جادهای صحبت میکنیم و از نقاط حادثه خیــز و جادههــای غیــر اســتاندارد حــرف میزنیمازعاملانسانیحرفنمیزنیم.

به گفته دکتر شمسی، عامل محیطی 5 درصد و خودرو و وسیله نقلیه 10 درصد در تصادفــات نقــش دارد و در کشــورهای پیشــرفته این رقــم زیر یک درصد اســت. پاییــن بودن ایمنــی خودروها، نقص فنی وســیله نقلیــه و اســتفاده نادرســت از آن شایعترین علل تصادفات ناشی از عامل وسیله نقلیه اســت بهطوری که بررسیها نشــان میدهد فرســوده بــودن خــودرو و نقص سیســتم ترمز درصد قابل توجهی از تصادفات را به خود اختصاص میدهد.

اودرهمینزمینهتوضیحداد:متوسط ســن قانونی وســیله نقلیــه در دنیــا کمتر از 01ســال اســت امــا در ایــران خودروهای باالی03 سال در جادهها تردد میکنند، ما مواردی داریم که پیکان مدل ســال 1340 در جادههای کشور تردد میکند. بنابراین هــر اندازه مدل خودرو پایینتر باشــد آمار تصادفــات باال مــیرود، با ایــن حال هیچ ســازمان و نهــادی در ایــن بــاره جوابگــو نیســت. در شــرایطی کــه قانــون در زمینه ممنوعیت تردد خودروهای سن باال وجود ندارد،پلیسنمیتواندکاریکند.

دکتر شمسی در ادامه به کیفیت پایین خودروهای تولید داخل اشاره کرد: در دنیا به ازای هر 100 مجــروح تصادف رانندگی یک نفر فوت میکند، در کشــور ما به ازای هــر 100 مجــروح رانندگــی بیــش از 10 نفر فــوت میکننــد چــرا کــه ایمنــی خودروها پاییــن اســت و اســتحکام بدنی مناســبی ندارند.اودرپاسخبهاینکهآیااتوبوسهای ولــوو تولیــد داخلنــد؟ گفــت: «بلــه همه اتوبوسهــا تولیــد داخلنــد و خیلــی کم از خارج وارد میشــود. همــه این اتوبوسها کیفیت و اســتحکام بدنی مناسبی ندارند همیــن عامل منجر بــه باال رفتــن تلفات رانندگیمیشود.»

به باور دکتر شمسی، هر چند باید روی ایمنــی خودروهــا متمرکــز شــویم و حتی جادههارابهاستانداردهایجهانینزدیک کنیم ولی عقل حکم میکنــد روی عامل انســانی تأکید کنیم، مگر نه اینکه بیش از

70 درصد علل تصادفات عامل انســانی اســت اما مــا هیــچ کاری برای ایــن عامل مهــم نکردهایــم. مردم ما رفتــار ترافیکی و الگوی مناســب ترافیکــی ندارند. الگوی ترافیکــی ما ســنتی اســت، رانندهها فقط رانندگــی میکننــد کــه از مبــدأ بــه مقصد برســند اینکه چطور برسند مهم نیست و حتــی ابتداییترین قوانیــن را هم رعایت نمیکننــد. اگرچــه تمام مســئوالن اشــاره دارندآمارجانباختگانتصادفاترانندگی از رقم 27 هزار در سال 4٨ به رقم 16 هزار در ســال 95 کاهــش یافته امــا آنچه هیچ وقت گفته نشــده آمار 40 هزار معلول و از کارافتادهناشیازتصادفاترانندگیاست کــه هزینــهای به مراتــب فراتر بــه اقتصاد خانــوار وارد میکنــد. از همین رو ایــران از نظر آمــار تصادفات جــادهای در بین 190 کشــور جهان از آخــر رتبه دوم را داشــت و هم اینک به رتبه هفتم یا هشــتم صعود کــرده اســت. دکتــر شمســی تصادفــات رانندگــی در ایــران را بــه یــک جنگ تمام

عیــار تشــبیه میکنــد و معتقد اســت، در 09سال گذشــته دولتها کار خاصی برای کاهشتصادفاترانندگینکردهاندوجزو اولویتهایشاننبودهاست،تنهاکاریکه کردهانــد افزایش جرایم تخلفات بوده که هیچگونه اثر بازدارندگی نداشته و تنها به منبع درآمد دولتها تبدیل شــده اســت. او گفت: تنها راه حل این معضل آموزش اســت و آموزشهــا بایــد از مهدکودکها شروع شود و تا دانشگاه ادامه یابد. تا زمانی که فرهنگ ترافیکی به مردم آموزش داده نشــود وضع به همین منوال خواهد ماند. وزارت آمــوزش و پــرورش، صدا و ســیما، بهداشتودرمان،وزارتعلوم،بهزیستی و فرهنگ و ارشاد باید فرهنگ ترافیکی را درجامعهحاکمکنند.اینکههمهچیزرابه گردنهمبیندازیمفایدهایندارد.

تست سالمت روان از رانندهها گرفته نمیشود

ســرهنگ زینی رئیس اداره تصادفات تهران بــزرگ در گفتوگو با روزنامه ایران

در پاســخ به این سؤال که آیا از رانندههای پایــه یــک بــرون شــهری تســت ســالمت روان و اعتیــاد میگیرند و این تســتها در چه فواصل زمانی انجام میشــود، گفت: نخیر تست سالمت روان گرفته نمیشود ولی تســت اعتیاد و معاینه چشــم گرفته میشــود. فواصل زمانی تست اعتیاد هم تازمانیاستکهپلیسبهرانندهمشکوک شود. اگر مشکوک شوند برای تست اعتیاد میفرستند و چنانچه جواب تست مثبت باشد پروانه رانندگی به مدت6 ماه تعلیق میشود.

او دربــاره اینکه آیا پلیــس راهنمایی و رانندگــی به مــواردی ماننــد رانندگانی که دچار اختالل خواب هستند و باعث ایجاد تصادف میشــوند، نظارت میکند: گفت ما دنبال سالمت جامعه و نه فرد هستیم، چندین عامل باعث تصادف میشود که مهمترین آن عامل انســانی اســت و باید آســیب شناســی شــود که هر کــدام چقدر سهمدارند.

ســرهنگ زینی گفت: ما بایــد در وهله اول به ســمت آموزش فرهنــگ رانندگی پیــش برویم. اگر قرار باشــد باالی ســر هر فرد پلیس باشــد که نمیشــود، باید روی زیربنایفرهنگیکارکنیم.

رئیس اداره تصادفات رانندگی تهران بزرگدرپاسخبهاینکهآیاپلیسابزارهای الزم را بــرای کنتــرل و نظــارت رفتارهــای ترافیکــی رانندگان دارد یا خیــر؟ افزود: ما ابزار فنی و علمی به روز را برای نظارت در اختیار نداریم و از نظر ابزار فنی و علمی از جامعه جهانی عقب هســتیم بنابراین با ایــن ابزار چطور انتظار مــیرود همه کار را پلیسدردستبگیرد؟

سالمت رانندگان بررسی میشود

دکتر خســرو صادق نیت رئیــس اداره بهداشــت محیــط و کار وزارت بهداشــت در گفتوگــو بــا «ایران» عنــوان کرد: همه رانندههــای حرفــهای کــه عمــالً زیــر نظر وزارت راه فعالیــت میکننــد هر دو ســال یکبــار بــر اســاس پروتــکل مشــخص کــه مطابقت با کشورهای پیشرفته دارد مورد ارزیابــی ســالمت قــرار میگیرنــد و ابعاد مختلــف سالمتشــان از قبیــل بینایــی، شنوایی، عملکرد قلب، سیستم تنفسی، مغــز و اعصاب، ابتال به اختــالالت خواب و مشــکالت اســکلتی و عضالنی بررســی میشوند.

دکتر صــادق نیت افــزود: رانندههای حرفــهای همچنیــن از لحــاظ ابتــال بــه بیماریهایــی که فــرد را دچار مشــکالت هوشیاری میکند مثل دیابت و عملکرد غــددد درون ریــز بــر اســاس پروتــکل مشــخص ابالغیــه وزارت بهداشــت و پزشــکانی کــه مجــوز معاینه دارنــد مورد ارزیابی قرار میگیرند. او در پاسخ به اینکه ایــن تســتها هــر چند ســال یکبــار تکرار میشــود، افزود: بهطور معمول رانندهها هــر دو ســال یکبار و رانندههای پرریســک دیابــت و بیماریهــای قلبــی هــر 6 مــاه یکبــار ارزیابی میشــوند یعنی بر اســاس تشــخیص پزشــک معاینه مجدد الزامی است.

او همچنیــن دربــاره اینکــه آیا ممکن اســت راننــده اختالالتــی مثل خــواب را از پزشکش پنهان کند، گفت: بله ما مواردی هم داشتیم چرا که معاینه بر اساس شرح حــال از بیمــار اســت و در ایــن بین برخی رانندهها با پزشکشــان صادق نیســتند و هدفمند پزشــک را گمراه میکنند، با این حال اگر پرونده الکترونیک ســالمت برای همه افراد تشکیل شود و پزشک به پرونده بیمار دسترســی داشــته باشــد میتوانیم بهصــورت کامــل وضعیــت ســالمت رانندههارارصدکنیم.