بررسی راهکارهای افزایش سواد فضای مجازی ایرانیان
همایشبا حضورفعاالنحوزهمحتوابرگزارشد
همایــش فعاالن ســواد فضــای مجازی سراســر کشــور (کــه پیــش درآمــدی بــر دومیــن همایــش فعاالن ســواد مجازی سراســر کشــور در پاییــز امســال خواهــد بــود) بــا هــدف همفکــری و همافزایــی در خصــوص راهکارهای افزایش ســواد فضای مجازی جامعــه، تولید محتوا در فضــای مجازی و تبــادل اطالعات مفید در حــوزه مدیریت این فضا روز دوشــنبه با حضور مرتضی موسویان رئیس مرکز رســانههای دیجیتال، رضا عاملی عضو شــورای عالــی فضــای مجــازی، محمد خدادی مدیر عامل خبرگزاری جمهوری اســالمی(ایرنا)، محمد حسین فرهنگی عضــو هیــأت رئیســه مجلــس شــورای اســالمی و جمعــی از فعــاالن فضــای مجازی کشــور در مجموعه فرهنگی باغ زیبــای وزارت فرهنگ و ارشــاد اســالمی برگزار شد. ■ تبدیلتهدیدهابهفرصتها
در ایــن همایــش ســیدرضا عاملــی عضو شــورای عالی فضای مجازی کشور بــا بیان اینکه موضوع ســواد رســانهای را دیر شــروع کردیم ولی بسرعت در حال رشــد اســت، گفــت: اکنون حرکــت رو به جلو در ســواد رســانهای را در کشور شاهد هســتیم ولــی هنــوز دانشــگاههای ما در حوزه ســواد جدید فضای مجــازی دچار بحــران بــوده و هــر روز در حــال عقــب افتادن از این دانش است.
رئیــس گــروه ارتباطــات دانشــگاه تهــران، ســواد اینترنتــی را ظرفیتی برای تبدیل تهدیدها به فرصتها عنوان کرد و گفــت: همــه میدانیــم کــه در فضــای مجازی تهدیدهــا وجــود دارد و تأثیرات تهدیدهای محیط مجــازی را بر جامعه میبینیــم ولــی برخیهــا تشــدیدکننده این تهدیدها هســتند. عدهای کاغذهای پورنوگرافــی را در دســت میگیرنــد و میگویند فضای مجازی یعنی این. ولی فضــای مجــازی ایــن چیزی نیســت که اکنون آنهــا از تهدیدهای فضای مجازی نشان میدهند.
عاملــی افــزود: تمــام فناوریهــای قدیــم تک محصولی بودند از اینرو این محصــوالت قابل مقایســه بــا اینترنت و فناوریهــای جدید نیســتند. امــروز باید به ســمت و ســوی توسعه ســازمانهای مجــازی حرکت کنیــم و خــود را از قافله فناوریهــای اطالعات و ابــزار روز عقب نرانیم، چرا که یکی از قابلیتهای مهم ســازمانهای مجازی، کاهش آســیبها و تخریــب محیــط زیســت اســت. وقتی اینترنت را در ســال 1990 بررسی کردند، پورنوگرافی رتبه اول را داشت ولی اکنون در رتبه چهلم قرار دارد، چرا که مســائل دیگری در اینترنت پررنگ شــده اســت. بــرای اینکه پزشــکی با 18 نــوع دامنه در اینترنت فعال و ترافیک به آن بخشها منتقل شــده است. چون شــغل به آنجا منتقل شــده اســت در حالی که ما حوزه تهدیــد را پررنــگ میکنیم ولــی از حوزه فرصت آن اســتفاده نمیکنیــم از اینرو باید با اســتفاده صحیح و افزایش ســواد رســانهای، از ایــن فضــا بهصــورت مفید بهره برداری کنیم.
عضــو شــورای عالی فضــای مجازی بــا بیــان اینکه بــرای تبدیــل تهدیدها به فرصتها ســه توصیــه دارم گفت: یکی از ایــن راه حلهــا، راه حل فردی اســت. بایــد بتوانیــم ســواد اینترنتــی، دانــش، مهــارت و معرفــت افــراد را افزایــش داده و توانایی شــغلی آنهــا را باال ببریم. اکنــون 78 درصــد مشــاغل در امریــکا نیــاز بــه مهــارت اینترنتــی دارد و به این ســمت هدایــت شــده اســت ولی مــا در کشــور چگونــه دانشآمــوزی را پــرورش میدهیــم؟ چقــدر از دانشآمــوزان مــا مهــارت اینترنتــی دارنــد تــا در فضــای مجــازی کار کنند؟ چقــدر اعضای هیأت علمی دانشــگاهها مهارت کار در فضای مجازی دارند؟
عاملــی راه حــل دوم تبدیــل تهدیــد بــه فرصــت فضــای مجــازی را راه حــل اجتماعی دانســت و افزود: باید در کشور اکوسیســتم جدیدی ایجاد کنیــم. وقتی حــرف از اکوسیســتم میزنیم یعنی هم در آن جغرافیا وجود دارد و هم سیستم و هــم فرهنــگ از ایــنرو بایــد بتوانیــم چنیــن مجموعــهای را به وجــود آوریم. مــا بایــد بتوانیــم اندیشــههای ســالم و پــاک را از طریق اینترنت پــاک به وجود بیاوریــم. در حال حاضر در کشــور نظام فیلترشکن وجود دارد 70 درصد کاربران از فیلترشکن استفاده میکنند و به مسیر دیگــری هدایــت میشــوند و ایــن بدین معنا اســت شــاید خانهها به نظر پاک و عــاری از هرگونه تصویــر ناهنجار به نظر برســد ولی محیط فراخانه ناپاک اســت بنابرایــن اگر انگیــزه و فکر افراد درســت نشــود و به مسیر درســتی هدایت نشود، به سمت مسیر خطرناکی حرکت کنیم.
عضــو شــورای عالی فضــای مجازی راه حــل ســوم را تغییر ســاختاری عنوان کــرد و گفت: رئیس جمهــوری باید عزم خود را جزم کند وساختارها را تغییر دهد اگر نظام ســاختاری ما تغییــر نکند و دو فضایی نشــود، کشــور احیا نمیشود. اگر تفکرات سازمان برنامه و بودجه که بیش از 30 کمیتــه دارد و یکــی از آنهــا کمیتــه ICT است، تغییر ساختاری نیابد، باعث احیای کشــور نمیشــود. باید ســاختارها و نظام کارشناســیها تغییر کنــد این در حالی اســت که حتی در سازمان فناوری اطالعــات کشــور کــه مغز متفکــر تغییر مسیر ســاختاری است، نظام کارشناسی تغییر نکرده اســت. معلمان کشور باید تغییــر کنند. راه حل ســاختاری را برخی کشــورها عملی کردهاند. کــره جنوبی در مدت 5 ســال نظام خــود را کامالً تغییر داده اســت. ژاپــن در ســال 1994 تغییــر ســاختاری خــود را کلید زده اســت و این تغییــرات بــه دلیــل صنعــت همزمــان ارتباطات به وجود آمد. ■ نهضتمحتواباشبکههایاجتماعی
محمــد خــدادی، مدیرعامــل خبرگــزاری ایرنــا نیــز در ایــن همایــش گفت: امروز بحران اصلی در شــبکههای اجتماعی، بحران تولید اطالعات است. اگــر نگرانیهــای ایــن حــوزه حل نشــود اقبال به شبکههای اجتماعی به خطر در این حــوزه تبدیل میشــود بنابراین باید نهضت محتوا در شــبکههای اجتماعی راه بیفتد و بپرسیم منبع خبرچیست.
مدیرعامل ایرنا افزود: اقبال مردم در ایران از رسانههای داخلی باال نیست و به رسانههای بیگانه روی میآورند دلیلش هم این است که اطالعات خام و ناقص تولید میکنیم پــس باید نهضت محتوا در شــبکههای اجتماعــی راه بیفتــد تــا مردم به دنبال منبع خبر باشند.
وی بــا اشــاره بــه اینکه در گذشــته در رســانههای ســنتی انحصــار اطالعــات داشــتیم تــا آنجــا کــه غیــر از ایرنــا و صداوسیما به نوعی خبر، جایی نداشت و اخبــار رادیو و تلویزیــون و روزنامههای صبــح مرجــع خبــری مــردم بــه شــمار میرفتنــد گفت: امــا امروزه شــبکههای اجتماعــی حــرف اول را میزنند و آینده رسانهها در تلفن همراه دیده می شود و بزودی همه رسانهها داخل تلفن همراه گنجانــده میشــوند هر چند کــه در حال حاضــر نیــز خبرگزاریهــا و رســانههای رســمی داخــل شــبکههای اجتماعــی شــدهاند. وی بــا بیــان اینکــه امــروز از اطالعات به مخاطب میرسیم درحالی کــه در گذشــته عکــس این موضــوع بود گفت: سرعت رســانههای نو امروز قابل مقایســه با رســانههای گذشــته نیســت، مخاطبــان گســتردهتر شــدهاند، زمــان و مــکان ندارنــد و برخــالف رســانههای ســنتی همیشــه همراه مخاطب هستند و بــه نوعی امــروزه مردم در شــبکههای اجتماعــی جــای خــود را بــاز کردهانــد و حرفی برای گفتن دارند و از همه مهم تر حرفهای آنها شنیده میشود. ■ سواد رسانهای راه غلبه بر موانع فضای مجازی
محمدحسین فرهنگی عضو هیأت رئیســه مجلــس شــورای اســالمی نیــز در ایــن همایش گفت: کســی که در هر زمینــه و حــوزه دنبــال تحــول و تغییــر اســت بایــد بــا علــم روز بویــژه فناوری اطالعــات و ســواد رســانهای آشــنایی داشــته باشد و برای رســیدن به اهداف باید بــا ابزارهای الزم راه غلبه بر موانع را نیز بداند.
نماینــده مــردم تبریــز درمجلــس افزود: امروز سرعت تحوالت در فضای مجازی به باالترین حد رسیده از اینرو بخشهایــی از جامعــه بخوبــی از ایــن ظرفیت استفاده کرده ولی بخشهای دیگری هنوز نتوانستهاند بخوبی از این فرصت اســتفاده کنند. اکنــون چارهای جز هماهنگ شــدن با فناوریهای روز دنیا نداریم و باید با تحوالت در عرصه فناوری اطالعات همگام شده و همراه آن حرکــت کنیــم پــس در ایــن عرصه نیازمنــد آمــوزش و برنامهریزی جامع و کامــل هســتیم. از ســوی دیگــر بــرای اینکــه این حوزه توســعه پیــدا کند باید اقدامهایی همچون سالم سازی، ایجاد فرهنگ مناســب و به روزرسانی نیز در نظر گرفته شود.
فرهنگــی بــه موضــوع مدیریــت اقتضایــی اشــاره کــرد و افــزود: باید در حــوزه مجازی نیــز مدیریــت اقتضایی حاکم شــود. بایــد به تناســب اقتضای شرایط حرکت کنیم و با توجه به شرایط روز از ایــن فضــای مجــازی بــه بهترین شکل بهرهمند شویم. وی با بیان اینکه برای بومیســازی ســواد رســانهای باید تالش ویژهای شــود، گفت: شناســنامه دار کــردن محتوای دیجیتال اصلی نیز مهم اســت و جزو اقدامهای ضروری و مهم محسوب میشود.
فرهنگی با اشــاره به این نکته که در حــوزه قانونگذاری و تصمیمگیری و در حوزه حقوقی فضای مجازی نیز کارها و اقدامات زیادی در مجلس انجام شده اســت گفت: مجلــس تصمیــم گرفته اســت که نظارت و پیگیری را ســرلوحه کارهای خود قرار دهد از اینرو وظایفی که در حــوزه فضای مجــازی به نهادها سپرده شده را پیگیری خواهد کرد.
نماینــده مــردم تبریــز در مجلــس تأکید کرد: کارهای کنترلی و سختگیرانه در حوزه سواد رسانهای جواب نمیدهد و موجــب توســعه آن نمیشــود امــا کارهــای تشــویقی و حمایتــی مســلماً کارآمدتر از اقدامهای التزامی اســت و اینکه ارائه محتوای مناسب آثار خوبی بر جای خواهد گذاشت.
گفتنــی اســت در ادامــه همایــش فعاالن حوزه ســواد رســانهای بــه ارائه مطالب و تولیدات خود اعم از ســایت، کانــال و پایــان نامه پرداختنــد. الزم به ذکر اســت روزنامه «ایــران» با مرتضی موســویان رئیــس مرکــز رســانههای دیجیتال گفتوگوی اختصاصی انجام داده اســت کــه بــزودی منتشــر خواهد شد.