هدیهکننده معتبرترین متن شاهنامه به جهانیان

شــاهنامه فردوســی ارجمندترين متن فارســی اســت كــه به دســت ما رســيده است. گذشــته از جذابيتهای داستانی و تاريخــی، قدمــت و حجم بــزرگ اين كتــاب آن را بــه منبعــی بینظيــر برای بررســی زبان فارســی در ادوار كهن بدل كرده است. از اينرو بحث درباره سخن اصلی فردوســی و به طور كلی تصحيح ايــن متــن دســت كــم از هفتصد ســال پيش رواج داشــته و طبعــاً هنوز هم ادامــه دارد. پژوهش علمی درباره شــاهنامه در ايران وضع خوبی نداشــت. شرقشناسان به اين متن مهم توجه نشان دادند و تحقيقات مفيدی (از جملــه چاپهــای مکــن، ژول مــول، فولِــرس و شــاگردش لنداوئر) دربــارهاش انجام شــد، تا اينکه بــه بركــت تحقيقــات دكتر جــالل خالقــی مطلق و بعضی محققان ديگر، اين مرجعيت خوشــبختانه به ميان ايرانيان بازگشت. خالقی توانست با صرف بيش از پنجاه ســال عمر گرانمايه، معتبرترين متن شــاهنامه را به جهانيان عرضه كند. او با سعی بليغ و با بهرهگيری از همه منابعی كه تا به امروز در دســترس داشــته است توانسته نزديکترين شــاهنامه را به سروده فردوسی عرضه كند. خالقی با در نظر گرفتن همه اين امکانات و با روشی كه خود علمی- انتقادی- تحقيقی مینامد موفق شــده درخشــانترين كار در حوزه تصحيح يک متن فارســی را به ســامان برساند و راه را برای پژوهشهای بعدی درباره شاهنامه بسيار هموارتر از قبل كنــد. نکتهای كه بــه گمان من منتقدان نبايــد فراموش كنند اين اســت كه امروز اگر میشــود براحتی از ضبط ساير دستنويسها و ارزش ضبــط آنها مطلع شــد و بر خالقی احياناً انتقادی نوشــت همين را نيز مديون خالقی هستيم. بسياری از انتقادها بر مبنای شــيوهای اســت كه خالقی مطرح كرده اســت. البته به گمان من متأســفانه درباره كار ارزشمند خالقی تعداد انتقادهای نادرست و مغرضانــه به مراتب بيش از انتقادهای بجا بوده اســت. گمان می كنم اين حق ناشناســی و غرض ورز ِی برخی از معاصران ما نســبت به تصحيح خالقی از شــاهنامه در تاريخ كم نظير باشد. توجــه به ضبط دشــوارتر و برتری آن، تفاوت آن با ضبط فاســد، توجــه بــه مالکهای زبانشــناختی و ادبی، توجه بــه كاربردهای شــاعر در خو ِد اثر يا كاربردهــای معاصران او، توجه بــه تلفــظ لغــات در شــاهنامه در كنــار ســاير قواعد تصحيح، همه و همه مواردی است كه خالقی خود بــه طور روشــمند در مورد شــاهنامه مطــرح كرده و كوشيده تا با به كار بستن آنها به نزديکترين صورت ممکن از سروده شاعر دست يابد. اين مسائل قبالً يا مطرح نبود يا دست كم به اين صورت كه خالقی به كار بست استفاده نشده بود. او توانست با بهرهگيری درســت از امکانــات موجود، ف ِن تصحيــ ِح متن در ايــران را ارتقا ببخشــد و اين كار كمی نيست. ۰2 شهريور، زادروز هشتاد سالگی خالقــی بود. اين روز را گرامی می داريم و برای او تندرســتی آرزو میكنيم. پنجــاه ســال كشــتى ای مــر ِد اوســتاد

پنجاه ســال باش كه از كشــته بدروی