سکوت کمیسیون سیاست خارجی مجلس در قبال همهپرسی «اقلیم»
9 روز دیگر قرار اســــت در اقلیم کردستان عراق رفراندومی برگزار شود که میتواند خاورمیانــــه را وارد مرحلــــه جدیدی کند؛ رفرانــــدوم اســــتقالل کردســــتان. همــــه همســــایگان اقلیم کردســــتان و از جمله کشورماندرقبالاینهمهپرسیموضعی مخالف اتخاذ کردهاند. در روزهای گذشته حتی خبری تأیید نشــــده نیز منتشــــر شد که حکایت از ســــفر ســــردار ســــلیمانی به اربیل داشت. مقامات سیاسی کشورمان نیز مانند دبیرشــــورای عالی امنیت ملی و همینطــــور وزیرامورخارجــــه رســــماً مخالفت خود را با این همهپرســــی اعالم کردهانــــد. اما در این میــــان هنوز مجلس و خصوصــــاً کمیســــیون امنیــــت ملــــی موضعگیری خاصی انجام نداده اســــت. در روزهایــــی کــــه مجلــــس در تعطیالت تابستانی به سر میبرد، کمیسیون امنیت ملــــی بهدلیل بحران انســــانی در میانمار روزهای پرکاری را پشــــت ســــر گذاشــــت و حتی دو بار بهصورت فوقالعاده تشکیل جلســــه داد. اظهارنظرهــــای متعــــدد اعضای ایــــن کمیســــیون در محکومیت اتفاقات میانمار نیز طی روزهای گذشــــته در رســــانهها برجســــته بــــود. ایــــن روال معمول کمیســــیون امنیت ملی مجلس است که در قبال مسائل مهم منطقهای و بینالمللی و موضوعاتی که ابعاد امنیتی دارند، سریع و جدی وارد عمل می شود. اما ســــؤال این اســــت که چــــرا این تحرک در قبال همهپرسی مهم کردستان عراق کهمیتواندامنیتمنطقهوازجملهایران را تحت تأثیر مســــتقیم خود قــــرار دهد، دیدهنمیشود؟ ■ دوواکنشدریکماهونیم
در هفتههای اخیر که دولت خودگران اقلیم کردســــتان عراق جدیت خود برای برگزاری این همه پرسی را به رخ کشیده، تنها دو مورد واکنش از ســــوی نمایندگان عضوکمیسیونامنیتملیمجلسدیده شده اســــت؛ یکی نامه روز نهم مردادماه حشــــمتاهلل فالحتپیشــــه به مســــعود بارزانــــی، رئیــــس اقلیم کردســــتان عراق است و دیگری انتقاد روز جمعه علیرضا رحیمی از صدا و ســــیما بابت بیتوجهی به این موضــــوع. فالحت پیشــــه در نامه یک ماه و نیم قبل خود به بارزانی هشدار داده بود که از همهپرسی اقلیم کردستان عراق «بوی خون به مشام میرسد». وی به بارزانــــی توصیه کرده بود کــــه در قبال همهپرسی استقالل کردستان «با احتیاط بیشــــتری» عمل کند، چرا که از یک ســــو «عــــراق هنــــوز از توطئــــه داعش خالص نشده» و از سوی دیگر «به گواه تاریخ طرح هرگونه داعیههــــای اســــتقاللجویانه در شرایط بحرانی کشورها فقط به بیثباتی و جنــــگ داخلی منجر شــــده». جمعه از منظری دیگر، علیرضا رحیمی، نماینده تهران با اشــــاره به تبلیغات شــــبکههای ماهوارهای کردزبان برای این همهپرسی نوشــــت: «سکوت رســــانهای ایران نسبت بــــه این موضوع و ســــپردن افکار عمومی مناطــــق کردنشــــین ایران به شــــبکههای بــــرون مــــرزی کــــردی، خطری اســــت که تاکنون هیچ کدام از مدیران صدا و سیما و سایر رسانههای پر مخاطب کشور به آن واکنشی نشــــان ندادهاند.» دو واکنش یاد شــــده با فاصله یک ماه و نیم از همدیگر در قبال تحولی مهم همچون همهپرسی اقلیم کردستان که اکثر کشورهای منطقه و خصوصاً جمهوری اسالمی ایران با آن مخالفت جدی دارند، نمیتواند از سوی کمیســــیون امنیت ملی مجلس واکنش چنــــدان قابل توجهــــی باشــــد. خصوصاً اینکه در ســــابقه ایــــن مجموعه پارلمانی واکنشهــــای ســــریع و جدی به مســــائل مختلف، حتی با دامنــــه اهمیت کمتر از این بسیار زیاد دیده میشود.
■ اهمیت راهبری همهپرســــی کردستان برایایران
حشمتاهلل فالحتپیشــــه، نماینده کردیکهمردادماهدرنامهخودبهبارزانی، خطرات این همهپرســــی را گوشــــزد کرده بود، اکنون بهروزنامه «ایران» درباره عدم واکنــــش کمیســــیون امنیت ملــــی و ورود جدی به این موضوع میگوید: «در اینکه نهادهای رســــمی جمهوری اسالمی و از جمله مجلس و کمیســــیون امنیت ملی مخالف این همهپرســــی هســــتند، شکی نیســــت اما در این موضوع هم نمیتوان شک کرد که مجلس میتوانست واکنشی به مراتب بهتر، جدیتر و مؤثرتر از این به همهپرسی اقلیم داشته باشد.» او معتقد است: «دولتها برای ورود به این دست مسائل شاید مالحظاتی داشته باشند که اینمالحظاتبرایمجالسوجودنداردو میتوانندبافراغبالبیشتریموضعگیری کنند.» نماینده اســــالمآبادغرب هشــــدار میدهد: «هماکنــــون در منطقه کرکوک سنگربندیها شــــروع شــــده و این نشانه خطــــر بزرگی برای منطقه اســــت و حتماً نیازمنــــد ورود کمیســــیون امنیت ملی به مسألههستیم.»فالحتپیشهامامیگوید که در خصوص عدم واکنش کمیســــیون امنیت ملی و موضعگیری نکردن در قبال این مهم«بی اطالع» است، هر چند این کار را در شراط فعلی «الزم»ًمیداند. وی تأکیدمیکند:«میانمارقطعامسألهبسیار مهمیاستاماازلحاظراهبردیموضوع کردســــتان عراق بــــرای ما بایــــد اهمیت بیشتریداشتهباشد.چراکهازنظرانسانی واسالمیهممیتواندمقدمهیکفاجعه و کشتار جدی در منطقه شود که دامنه آن به مراتب فراتر از عراق خواهد رفت.» ■ ورودبهموضوع؛شایدوقتیدیگر
بقیه اعضای عادی کمیسیون امنیت ملی مجلس هــــم مانند فالحتپیشــــه معتقدند که مســــأله همهپرســــی اقلیم کردســــتان، «مهم» اســــت امــــا توضیح دقیقی نمیدهند که چرا این کمیســــیون تاکنون واکنشی حتی نه چندان جدی به این موضوع نشــــان نداده است؟ اعضای هیأت رئیســــه این کمیســــیون اما دالیلی را بــــرای ایــــن وضعیــــت بر میشــــمرند. از جملــــه محمدجواد جمالــــی توضیح میدهد: «روش ما برای ورود به مســــأله
کردستان عراق با بقیه مسائل فرق دارد و باید از طریق شــــورای عالی امنیت ملی و وزارت خارجه اقدام کنیم و با سیســــتم آنها در این مورد کامالً هماهنگ باشیم.»
او در پاســــخ به این ســــؤال کــــه «مگر بــــرای مســــائل دیگر با ایــــن دو مجموعه هماهنگــــی صــــورت نمیگیــــرد» هــــم میگویــــد: «مــــا بــــرای تمام مســــائلی که میخواهیــــم ورود کنیم، هماهنگیهایی را انجام میدهیم، اما برای این موضوع نیاز به هماهنگیهای به مراتب بیشتری داریــــم.» جمالی بــــا وجود ایــــن توضیح نمیدهد که آیا در هفتههای قبل اقدامی برای چنین هماهنگی انجام شده یا نه؟ ضمن اینکه در پاسخ به این سؤال که آیا در روزهای آینده شــــاهد اقدامی توســــط کمیســــیون امنیت ملی خواهیم بود نیز میگوید: «این بســــتگی به شرایط دارد.» محمدمهــــدی برومنــــدی، نایب رئیس کمیســــیون امنیت ملی هم در پاســــخ به
«ایران» در همین رابطه توضیح میدهد: «فعــــال ورود به ایــــن موضوع در دســــتور کار کمیســــیون امنیت ملی قــــرار ندارد و تحوالت آینده مشــــخص خواهند کرد که باید چه کنیم. قطعاً اگر نیاز باشــــد مانند همه مســــائل بــــه این موضوع هــــم ورود خواهیمکرد.»
9روز دیگــــر روز 5۲ ســــپتامبر، یعنــــی سوم مهرماه همهپرسی اقلیم کردستان عراق برگزار خواهد شــــد. همه پرسی که تنهــــا مدافع جدی آن در ســــطح منطقه و حتی جهان، اســــرائیل اســــت. متحدان اصلی اقلیم کردســــتان مانند امریکا هم با این همهپرسی مخالفت کردهاند. تا روز برگزاری این همهپرســــی تنها 9 روز باقی مانده و 6 روز از این ۰1 روز نیز مجلســــیها در تعطیــــالت تابســــتانی خواهنــــد بــــود. تعطیالتی که بعید بهنظر میرسد پایان آن و آغــــاز به کار مجلــــس فرصتی برای بررسی موضوع را مهیا کند.