پسلرزههای اقتصادی همهپرسی برای اقلیم

بنزین در اقلیم کردستان عراق، گران و کمیاب شد/ مردم برای ذخیرهسازی مواد غذایی به فروشگاهها هجوم بردند

گروه اقتصادی/ بـــا وجود مخالفتهای جهانی و دولت مرکزی عراق با همهپرســـی اقلیم کردستان عـــراق، مســـعود بارزانـــی رئیس حـــزب دموکرات کردســـتان عراق بر برگزاری این همهپرســـی در 25 ســـپتامبر 2017 برابر بـــا 3 مهر 1396 اصـــرار کرد و رأیگیری این همهپرسی از صبح دیروز آغاز شد که قرار است نتایج آن بزودی اعالم شود. ■ پروازایرالینهایایرانیبهکردستانعراق متوقفشد

پس از آنکه روز دوم مهر ماه جاری شورای عالی امنیت ملی اعالم کرد با موافقت این شـــورا و پس از درخواســـت دولت رسمی عراق، تمام پروازها به مقصد یا از مبدأ کردســـتان عراق متوقف میشـــود و حتی پروازهای این منطقه اجازه عبور از آســـمان ایـــران را نـــدارد شـــرایط ایرالینهـــای ایرانی حاکی از آن اســـت که پروازهای برنامـــهای به این منطقه نیز متوقف شـــدهاند. طبق اطالعـــات موجود چند ایرالین ایرانی به مقصد یا از مبدأ شهرهای اربیل و سلیمانیه پروازهای برنامهای داشتند اما با توجه به اتفاقات به وجود آمده تا اطالع ثانوی پروازهای این ایرالینها به کردستان عراق متوقف خواهند بود.

به نظر میرســــد با توجه به این که شــــورای عالی امنیت ملی متوقف شــــدن پروازها را اعــــالم کرده از سرگیری دوباره این برنامههای پروازی نیز احتیاج به تأیید مجدد این شورا دارد. درهمین باره حرمتاهلل رفیعی رئیس هیــــأت مدیره انجمــــن صنفی دفاتر خدمات مســــافرتی و هوایی کشــــور درباره تأثیر این شــــرایط اضطراری بر گردشــــگری منطقه به ایســــنا، گفت: اقلیم کردســــتان، مقصد گردشگری ایرانیها نبوده که حاال با مســــدود شــــدن مرزهــــای هوایی یا قطع روابط، ضربهای وارد شود؛ چون اصالً تعامالت گردشگری بین ایران و آن منطقه جریان پیدا نکرد. ■ ترکیهمرزخودرابااقلیمکردستانعراق بست

همزمان با اقدام ایـــران، دولت ترکیه نیز دروازه سیلوپی ـ هاربور در مرزهای اقلیم کردستان عراق را بســـت. به گزارش ایرنا، ترکیه از صبح دوشنبه و از زمان آغاز رأیگیری همهپرسی در اقلیم کردستان عـــراق، مـــرز خـــود را در این منطقه بســـته اســـت. رسانههای ترکیه اعالم کردند که تردد کامیونها تنها از طرف ترکیه به ســـمت عراق جریان دارد.شورای امنیت ملی ترکیـــه دو روز پیش تصمیم گرفت که اقداماتی را در صورت برگزاری همهپرسی در اقلیم کردستان عراق به اجرا بگذارد که بستن دروازههای مرزی از جمله این تصمیمات اعالم شده بود. ■ صفهایطوالنیوگرانیبنزین

بعد از انتشار خبر بســـته شدن مرزهای زمینی، مردم اقلیم کردســـتان به ســـمت پمـــپ بنزینها هجوم برده که این امر منجربه ترافیک در خیابانها و در مسیرهای منتهی به پمپ بنزینها شده است. به گزارش تسنیم، اخبار واصله حکایت از این دارد که بســـیاری از پمپ بنزینها، بنزین ندارند. عالوه براینبرخیمنابعازافزایشبیسابقهقیمتبنزین در اقلیم کردستان خبر دادهاند به طوری که در این روزها بنزین به قیمت کم ســـابقه لیتری 1000 دینار رسیده و کمیاب است. ■ هجوممردماقلیمکردستانعراق بهفروشگاههایموادغذایی

منابع خبری از هجوم گســـترده مردم در اقلیم کردســـتان عـــراق به فروشـــگاههای مـــواد غذایی و همچنیـــن جایگاههای ســـوخت و به وجـــود آمدن موج نگرانی و وحشت در پی بستهشدن گذرگاههای مرزی خبر دادند.

بـــر اســـاس گـــزارش منابـــع خبـــری از جملـــه القرطـــاس نیوز و شـــبکه ماهـــوارهای االباء، اســـتان ســـلیمانیه از اســـتانهای مهـــم اقلیم کردســـتان (کـــه به مقر جـــالل طالبانی رئیس جمهور ســـابق عراق معروف اســـت)، از شـــامگاه گذشـــته شاهد هجوم گســـترده مردم بـــرای خرید مـــواد غذایی و وســـایل ضـــروری زندگی بـــوده و جادههای منتهی به جایگاههای ســـوخت هم شاهد صفوف طوالنی خودروهایی بوده که شهروندان از ترس بسته شدن مرزها به این مراکز هجوم آوردهاند.

یک منبـــع عراقـــی از هجوم گســـترده مردم به انبارها و مراکز تجـــاری و اقتصادی برای انبار کردن مواد اساسی و مواد غذایی از ترس اتمام آن در بازار در صـــورت اعمال محاصره اقتصـــادی بر اقلیم از سوی کشورهای همسایه خبر داده است. ■ مشکالتاقتصادیبیشماراقلیم

اما جدای از منازعات سیاسی که این همهپرسی و اســـتقالل طلبی اقلیم کردســـتان به دنبال داشته و خواهد داشـــت، آثـــار بســـیاری در اقتصاد اقلیم، عـــراق، منطقـــه و حتی جهـــان خواهد داشـــت که محور اصلی آن نفت اســـت. اقلیم کردستان عراق با مساحتی حدود 78 هزار کیلومتر (شامل مناطق مـــورد منازعـــه) بر یکـــی از غنیتریـــن منابع نفتی خاورمیانه واقع شده و اقتصادش به مانند عراق به دلیل نبود زیرساختهای الزم اقتصادی و تولیدی و جنگهای پی درپی بشدت به دالرهای نفتی وابسته میشـــود. بیـــش از 80 درصد نیازهای کشـــاورزی، غذایی، دارویی و لجستیکی اقلیم کردستان از دیگر کشـــورها وارد شـــده و اقتصاد آن از پشـــتوانه و توان تولیدی بسیار پایینی برخوردار است.

از آغـــاز فـــروش مســـتقل نفـــت توســـط اقلیم کردســـتان از اوایل 2015 و قطع ســـهم 17 درصدی بودجه اقلیم کردستان در دسامبر ،2014 درآمدهای اقلیم کردستان بشدت کاهش یافته و به رغم صدور روزانه حدود 006هزار بشـــکه نفـــت از طریق بنادر ترکیه حکومت اقلیم با کسری شدید بودجه مواجه شده و قادر به تأمین هزینههای اجرایی، بازپرداخت قروض و حتی تأمین بودجه برای پرداخت حقوق و مزایـــای کارمندان دولت نیســـت. از آغاز بروز این بحران حکومت اقلیم برای کاهش کسری بودجه و باهمکاریبانکجهانیسیاستریاضتاقتصادی و کاهـــش هزینهها در بخشهـــای خدماتی اعمال کرده اســـت. یکی از بحـــث برانگیزتریـــن اقدامات صـــورت گرفته اعمال سیســـتم «ذخیـــره حقوق و مزایا» است که بر اساس آن حکومت اقلیم تنها یک چهارم حقوق کارمندان و بازنشستگان را پرداخت کرده و باقیمانده حقوق کارمندان تا بازگشت ثبات اقتصـــادی نزد حکومت پسانداز میشـــود. قشـــر کم درآمد و آسیب پذیر که تا پیش از این از خدمات

درمانـــی و حمایتهای مالی برخوردار بود اکنون با کاهش حقوق و خدمات بیشترین آسیب را در طول دو سال گذشته دیده و به رغم اعتراضهای صورت گرفته به نظر نمیرسد که در کوتاه مدت پایانی برای سیاســـتهای ریاضتی اقلیم کردستان متصوربود. از ســـوی دیگر بدهـــی هنگفت اقلیم کردســـتان به بانکها، شـــرکتهای اســـتخراج نفت و همچنین پیمانـــکاران نیـــز یکی دیگـــر از بحرانهایی اســـت که گریبانگیر اقتصاد مصرفی اقلیم شـــده اســـت. بر اساس آمارهای منتشر شده توسط نمایندههای عضوپارلماناقلیمکردستانبدهیحکومتاقلیم تا پایان ســـال 2016 بالغ بر 28 میلیارد دالر اســـت. عـــالوه بر این حتـــی اگر فروش نفـــت اقلیم پس از برگـــزاری رفرانـــدوم ادامه یابد نیز ایـــران و ترکیه با عملیاتی کردن تنها بخشـــی از تهدیدهـــای خود و مســـدود کردن پایانههای مرزی و جلوگیری کردن از صادرات اقالم ضروری به اقلیم میتوانند اقلیم کردستان را بیش از پیش تحت فشار بگذارند. ■ یکهمهپرسیوتحوالتبازارنفت

همچنین خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی با این عنوان که «چگونه همهپرســـی اســـتقالل کردستان عراق می تواند بـــازار نفت را تحت تأثیر قرار دهد» نوشت:با نزدیک شدن به زمان برگزاری همهپرسی اســـتقالل در کردســـتان عـــراق، بـــازار نفـــت توجه روزافزونی به ایـــن رویداد و پیامدهای حاصل از آن پیـــدا میکند. عـــراق که دومیـــن تولیدکننده بزرگ اوپک است، ممکن است ماه جاری با اختالل قابل توجهی در صادرات نفتش روبهرو شود.

براســـاس این گزارش، نفـــت در مرکز همه این تحوالت قرار دارد. کردســـتان یک منطقه نفتخیز بوده و ذخایری دارد که معادل 45 میلیارد بشـــکه اســـت و ممکن اســـت به تولیدکننـــدهای بزرگتر از نیجریه تبدیل شـــود. طبق آمـــار دولت منطقهای کردستان، کردستان در حال حاضر حدود 602 هزار بشکه در روز صادرات دارد، با اینهمه استناد به این آمار دشوار است.

دولتاقلیمکردستانباهزینههایباال،بدهیرو به رشد و کاهش تولید برخی از میادینی که توسعه یافتهانـــد مواجه شـــده اســـت. با اینهمه مشـــکل نفتی همیشـــگی دولت اقلیم کردستان، روابطش با بغداد بوده است. بر اساس قانون اساسی عراق، درآمدهـــای مربوط به صـــادرات نفـــت باید میان بغداد و دولت اقلیم کردســـتان تقســـیم شـــود اما کردها مدتهاســـت احســـاس میکنند این رابطه غیرمنصفانه بوده و به دنبال راههایی برای توسعه مستقل منابع نفتی از بغداد هستند.

در شـــرایطی کـــه کردهـــا، کرکـــوک را در تصرف دارند، دولت مرکزی عـــراق در حال حاضر کمتر از نیمی از ذخایر نفت این کشور را در کنترل دارد.

بلومبـــرگ در گـــزارش خـــود آورده اســـت: یک جنبه کلیدی این همهپرســـی تحکیم ادعای کردها نسبت به کرکوک و میادین نفتی مجاور آن است اما موانع قابل توجهی برای اســـتقالل کردستان وجود دارد. این همهپرسی از حمایت بینالمللی اندکی برخوردار اســـت و امریکا، اتحادیه اروپا و سایرین به مخالفتباآنبرخاستهاند.