چهره نامدار ایراِن صفوی

400 سال از مرگ «شاه عباس صفوی» گذشت «شــاه عباس در ایــران به کرات نامش برده میشــود. مــردم وقتی میخواهند قســم بخورنــد میگویند: به ســر شاه عباس و اگر کســی به خدا یا به کالم او یا از این قبیل قسم بخورد آنقدر به حرف او اعتماد نمیکنند تا اینکهبگویدقسمبهسرشاهعباس.یادرجاییدیگراگر بخواهند آرزوی مسافرت خوشی را برای کسی بکنند به ترکی میگویند «شاه عباس مرادی ورسین» که معنی میدهد امید است اراده شاه عباس چنین باشد. و این چنین اعتقادی مردم به شــاه عباس دارند.» این متن تصویر ایران روزگار عباسی اســت به قلم سیاح مشــهور ایتالیایی پیترو دالواله. این روزها چهارصدمین سال درگذشــت شــاه عباس صفوی اســت. کســی که در یکی از ســختترین دوران به پادشــاهی رســید و توانست در طول چهل و دو ســال پادشاهی ایران عصر صفوی را به اوج برساند. وی دارای خصایل بسیاری بود که به اعتبار این خصلتها برخی او را شایســته لقب کبیر دانستهاند. او استراتژیست و طراح نظامی برجستهای بود کــه اصلیتریــن خصوصیت وی حزم و احتیاط بود (امری که در ســالهای پســین پادشــاهی منجر به قتل فرزندش صفی میرزا شــد). شــاه عباس بــا وجود قدرت نظامــی که پایهگذاری کرده بــود ترجیح میداد به جای جنگ، نخســت از طریق دیپلماتیک به مقاصدش برســد و در تعقیب اهدافش بســیار صبــور بود.از دیگر خصوصیات وی، عمل گرایی بود. از این رو هنگام به تخت نشستن اولویتهایی بــرای ســامان دادن به کشــور تعیین کرد، نخســت احیای امنیت داخلــی و قانون و نظــم، تجدید ســازمان ســپاه و اصالح نظام مالــی؛ دوم، بیرون رانــدن ازبکان از خراسان؛ سوم باز پس گرفتن سرزمینهای تحت اشغال عثمانی . او توانست هر ســه را با موفقیت به انجام برســاند. اما آنچه سبب شده هم در روزگار شاه عباس و هم در اعصار بعد از او داستانها و حکایات فراوان ،پیرامونش ساخته شود رفتار و کردار اوســت. ازمهمترین نمونههای آن رفتن به میان مردم عوام اســت. وی با لبــاس مبدل اوقــات زیادی را صرف قدم زدن در خیابانهــا و بازارهای اصفهان و صحبت با مردم در چایخانهها میکرد؛ بســیار شــوخ طبع بود و رفتار و جامهاش ساده و بیتکلف بود. نمونه دیگر زیارت مشهور وی در سال9001 بود که با پای پیاده از اصفهان تا مشهد را در عرض بیست و هشت روز انجام داد و بسیاری از مقامات و مالزمان دربار به تبعیت از او با پای پیاده همراه شدند. شاید قضاوت شاردن سیاح مشهور فرانسوی مناسبترین حکم درباره شاه عباس اول باشد: «هنگامی که این پادشــاه بزرگ از جهان رخت بربســت، رونق و رفاه نیز از ایران رخت بربســت. با مرگ شاه عباس شاهد هستیم که ایران عصر صفوی به تدریج رو به افول رفت.»