چند نکته درباره بیماری صرع
«ایـــران»- بـــه مجموعـــهای از اختـــالالت عصبی مزمن پزشـــکی یـــا بلند مدت که بـــه حمالت صرعی منجر میشود بیماری صرع گفته میشود. شدت این حمالت میتواند براســـاس وضعیـــت بیمار متفاوت باشـــد. علت حمالت عصبی مبتالیان اغلب نامشخص است اما در بسیاری از موارد آسیب مغزی، سرطان مغز و سوء مصرف دارو و الکل میتواند منجر به این حمالت شود.
آمارهـــای جهانی نشـــان میدهند حدود یک درصـــد از مردم جهان(56 میلیـــون نفر) دچـــار صرع هســـتند. ایـــن بیماری بـــه صورت کامـــل درمان نمیشود اما با دارو میتوان تا حدود 70 درصد از حمالت صرعی جلوگیری کرد. صرع اغلب بعد از تشنج اول با داروی شیمیایی روزانه درمان میشود، اما در افرادی که دارای ریســـک باال هســـتند، درمان دارویـــی میتواند بعد از تشنج اول آغاز شود. در برخی موارد ممکن است به یک رژیم غذایی خاص، اســـتفاده از یک محرک عصبی، یا جراحی مغز و اعصاب نیاز باشـــد. به نظر متخصصان بیماری صرع درمان پذیر اســـت و طول درمان صرع بستگی به نوع آن دارد که از دو تا پنج سال به طول میانجامد. ■ آثار روانی و اجتماعی
قدیمیترین پروندههای پزشکی نشان میدهد که ابتال به صرع از ابتدای ثبت تاریخ وجود داشتهاســـت. بر اساس متون قدیمی درطول تاریخ باستان گمان میشـــد که این اختالل حالتی روحی است. بیماری صرع میتواند آثار روانـــی و اجتماعی زیادی را به دنبال داشـــته باشـــد. بد نام شـــدن یا ناتوانی یکی از این پیامدها محســـوب میشود. اختالل اضطراب و میگرن، افسردگی و بیـــش فعالـــی میتواند در اثر ابتال بـــه این بیماری در افراد ایجاد شـــود. به طـــوری که حتی میتوان بیان کرد این بیماری تأثیر قابل توجهی در یادگیری و رشـــد کودکان دارد. تحقیقات نشـــان میدهد اغلب افرادی که دچار صرع هستند توســـط جامعه طرد یا بدنام میشوند. مردم برخی از مناطق جهان حتی عنـــوان میکنند که افراد دچـــار این بیماری نفرین شـــدهاند. در آفریقا تصور میشـــود این بیماری با ارواح شیطانی، جادوگری و مسمومیت ارتباط نزدیکی دارد. یکی از تصورات غالبی کـــه باعث طرد افراد دچار این بیماری میشود شایعه واگیردار بودن آن است که در هیچ منبع علمی ای تاکنون این موضوع به اثبات نرسیده است.
درخودماندگی و انزوای اجتماعی یکی دیگر از اثرات اجتماعی شـــایع در این بیماران محسوب میشود. نوع برخورد مردم یک جامعه نسبت به این بیماران میتواند در وضعیت روحی، جســـمی اجتماعی، رفاهی و اقتصادی مبتالیان به این بیماری مؤثر باشد.
تحقیقات نشـــان میدهد احتمال تصادف رانندگـــی در افراد دچار صرع دو برابر دیگران اســـت. در همین راســـتا قوانین متعـــددی برای محدودیت در رانندگـــی افـــراد مبتـــال به این بیماری وضع شـــده اســـت. در تعـــدادی از کشـــورها پزشـــکان موظف هســـتند در صورت اطالع از بیماری فـــرد نام او را برای ممنوعیت رانندگی به اداره صدور گواهینامه گزارش دهند. شـــیوع این بیماری در کشورهای در حال توسعه بیشتر از مناطق دیگر است؛ به طوری که در طول سالهای اخیر آمار مبتالیان این اختالل در ایران بیشتر از کشورهای اروپایی عنوان شده است.
محققـــان معتقدند ژنتیک، چه به طور مســـتقیم و چه غیرمســـتقیم در اکثـــر موارد صرع نقش دارد. بعضی از موارد صرع به دلیل بیماری تک ژنی )٪2–۱( اســـت، اکثر آنها به دلیل تعامل ژنهای چندگانه و عوامل محیطی هســـتند. این بیماریهای تک ژنی با بیـــش از 200 مورد در تمام موارد صرع ذکر شده، بسیار نادر هستند. برخی از این ژنها بر کانالهای یونی، آنزیمها، گیرندههای گابا و گیرنده متصل به پروتئین جی تأثیر میگذارند. در دوقلوها، اگـــر یکـــی از آنها دچار این بیماری شـــود، احتمال آنکه نفر دیگـــر نیز به این بیماری دچار شود 06–05درصد است. در دوقلوهای ناهمسان این احتمال 5۱درصد است. این احتمال در این افراد بیشتر تشنج عمومی است تا تشنج موضعـــی. اگر هر دوی این دوقلوها دچار این بیماری باشـــند، در اکثر مواقع (0۹–07درصد) آنها دارای سندرومهای صرعی یکسان هستند. احتمال بروز صـــرع در اقوام درجـــه اول فردی که دچار این بیماری اســـت پنج برابر افراد دیگر اســـت. بین ۱ تا 0۱ درصد بانشانگان داون و 0۹ درصد سندروم آنجلمن دارای صرع هستند.
حـــدود ۱ درصد از جمعیت مردم جهـــان 65( میلیون نفر) صرع دارند و تقریباً 0۸٪ موارد در کشـــورهای در حال توسعه روی میدهد. صرع در افراد مســـنتر رایجتر است. در کشورهای توســـعه یافته، شیوع موارد جدید بیشتر در نوزادان و ســـالمندان اســـت؛ در کشـــورهای در حال توســـعه این بیماری در کـــودکان بزرگتر و بزرگســـاالن جوانتر دیده میشـــود کـــه دلیل آن تفاوت در فراوانی دالیل اصلی اســـت. حـــدود 5 تا 0۱٪ از تمامـــی افراد یک حمله بیدلیل تا ســـن 0۸ ســـالگی دارند و احتمال وقوع حملـــه دوم نیز بین 0۴ و 05٪ است.در بسیاری از نقاط دنیا افراد مبتال به صرع حق رانندگی مشروط داشـــته یا کالً حق رانندگی ندارند اما بیشتر این افراد بعد از یک مدت بدون حمله میتوانند رانندگی را مجـــدداً آغاز کنند. متخصصان معتقدند حدود 70 تا 0۸ درصد بیماری صرع پس از دو ســـال معالجه، به طور کامل درمان میشود و پزشک معالج میتواند داروی بیمار را قطع کند. ■ جلوگیری از ابتال
اگرچـــه در اکثـــر موارد صرع قابل پیشـــگیری نیســـت، امـــا اقدامات برای کاهش آسیب به سر، مراقبت الزم در زمان تولد و کاهش انگلهای محیطی ممکن است در پیشگیری از صرع مفید باشد. بستن کمربند ایمنی، استفاده از کاله ایمنی هنگام موتورســـواری و مراقبت از فشـــار خـــون زنان باردار برای جلوگیری از آســـیب مغزی به جنیـــن چند نمونه از روشهـــای کاهش ابتال به صرع اســـت. بیماریهای قلبی و عروقی، فشـــار خون باال و عفونت نیز از بیماریهایی هســـتند که تأثیر بسزایی در دچار شـــدن به صرع در بزرگسالی و پیری دارد. ■ چگونگی برخورد با حمالت صرعی
بســـیاری از متخصصان بیماریهای مغـــز و اعصاب بر مهار صرع تأکید و باور دارند که هفت ســـاعت خواب و مصرف منظم سه وعده غذا از جمله راهکارهایی برای مهار این بیماری است. حدود 76 درصد بیماران مبتال به صـــرع اگر به طور مرتب داروهای خود را مصرف کنند و در نتیجه آن، جواب ام آر آی آنها طبیعی شـــود، میتوانند بنا به صالحدید پزشـــک، بعد از سه تا پنج ســـال از زمان شـــروع بیماری داروها را قطع کنند. ســـفت شدن بدن، خیره شـــدن چشمها، قفل شـــدن فک، مسدود شـــدن راه تنفسی و کبودی دهان و صورت از عالئم شـــروع تشنج در این بیماران است. مدت زمان این حمالت از چند ثانیه شـــروع میشـــود و ممکن است حتی چند دقیقه باشد اما حمالتی که بیش از 5 دقیقه صورت میگیرد نیاز به مداخالت اورژانسی و بیمارســـتانی دارد. در این زمان به اطرافیان فرد توصیه میشـــود بیمار را به یک ســـمت بخوابانند و ســـرش را کمی پایینتر از سقف قرار دهند تا کف دهان بیمار خارج شـــود. همراهان بیمار باید توجه داشـــته باشـــند که نباید فـــک بیمار را به زور باز کرد، همچنین نباید به زور مواد غذایی و آشـــامیدنی به فرد خوراند.
تحقیقات نشـــان داده رژیـــم غذایی مناســـب و ورزش میتواند در بهبود ایـــن بیماری مؤثر باشـــد.ورزش برای این بیماری هیچ خطـــری ندارد. فقط ورزشهای ســـنگین مانند کوهنـــوردی و صخره نـــوردی را نباید انجام دهند و اگـــر میخواهند شـــنا کنند، باید یک نفر همراه داشـــته باشـــند.کودکان نیز محدودیـــت زیادی برای ورزش ندارند. به صورت کلی میتوان بیان کرد این مبتالیـــان هیچگونه محدودیتی برای شـــغلهای اداری، دفتری و … ندارند، فقـــط بایـــد از انجام کارهایـــی که دقت و هوشـــیاری بســـیار الزم دارد (مانند خلبانی) پرهیز کنند.