طوفان در فضای مجازی هشتگ خلیج فارس را «ترند» کرد
پـــس از هفتههـــا جنجال رســـانهای، سرانجام دونالد ترامپ ساکن جدید کاخ سفید در یک ســـخنرانی، مواضع جدید دولـــت امریـــکا در قبال برجـــام و توافق هستهای که سال 2015 و در زمان ریاست جمهـــوری باراک اوباما به امضا رســـیده بود را روشن کرد. وی که به گفته خودش یک گـــزارش راهبـــردی جدیـــد و جامع دربـــاره برجـــام ارائه داد، در ســـخنانش عاوه بر حمله به سپاه پاسداران و متهم کردن ایران به نقـــض روح برجام، از واژه مجعـــول خلیـــج عربی بهجـــای خلیج فارس اســـتفاده کرد کـــه همین موضوع خشـــم ایرانیـــان مقیم کشـــور و ســـاکن ســـایر کشـــورهای جهـــان را برانگیخت بهصورتـــی که تنهـــا چند دقیقـــه بعد از پایـــان ســـخنرانی ترامپ، یـــک طوفان توئیتری در فضای مجازی برپا شد و البته کاربران در ســـایر شـــبکههای اجتماعی ازجمله اینســـتاگرام نیز بیکار ننشستند. بـــه این ترتیب بســـرعت ایـــران در صدر بحثهای توئیتری جهـــان قرار گرفت و هشتگهای«CGRI»(ســـپاه پاسداران)، «روحانـــی» و )ماجرب(»JCPOA« موفق شـــدند در جمع 10 ترند برتر توئیتر جای بگیرند. ایـــن موضوع مهر تأییـــد دوباره بر قدرت شـــبکههای اجتماعی و فضای مجازیدرعصرارتباطاتاستومطمئناً نمیتوان نسبت به آن بیتفاوت بود. ■ پاسخسیاستمدارانایرانبهترامپ
ترامـــپ در ســـخنرانی خـــود دربـــاره مواضع جدیدش درحالی از واژه جعلی خلیـــج عربـــی به جـــای خلیـــج فارس اســـتفاده کرد که در متن رسمی سیاست جدید امریـــکا در قبـــال ایـــران، «خلیج فارس» ذکر شده است و همین موضوع، اعتراض همـــه کاربـــران ایرانی فـــارغ از هرگونه جریان سیاســـی را در شبکههای اجتماعی برانگیخت. بهدنبال سخنرانی ترامپ،عاوهبرپاسخهایصریحرئیس جمهوری ایران، ســـایر سیاســـتمداران و فعاالنسیاسیدوشادوشملتایراندر این شبکههای اجتماعی حضور داشتند و هریـــک بـــه نوعی نســـبت به ســـخنان ترامپ واکنش نشان دادند. در این راستا محمدجوادآذریجهرمیوزیرارتباطات و فناوری اطاعـــات در کنایهای توئیتری نوشـــت: «نتیجـــه همفکری بـــا نتانیاهو چیزی جز سخنان امروز رئیس جمهوری امریکا نیست. آنقدر غرق این همفکری شـــده بود که تاریخ کهن خلیج فارس را از یـــاد برد». وزیر خارجـــه ایران در توئیتر خودبهسخنرانیرئیسجمهوریامریکا واکنـــش نشـــان داد و زهـــرا احمدیپـــور رئیسسازمانمیراثفرهنگینیزتوئیت کـــرد: «ترامـــپ فرامـــوش نکـــن. خلیج فارس# بخـــش جداییناپذیری اســـت از میـــراث تاریخی پرافتخار ایـــران که در حافظهجغرافیاییومعنویجهانجای دارد».
البته ترامپ نیز وقتی حجم گسترده اعتراضـــات ایرانـــی و جهانی را نســـبت به ســـخنانش دید در حســـاب شخصی خـــود در توئیتـــر نوشـــت: «افـــراد زیادی درباره نطق امروز من درباره ایران حرف میزنند. شریکان در این توافق (برجام) از تجارت با ایران درآمد زیادی به دست میآورند». ■ بمبارانخانوادهترامپدراینستاگرام
کاربـــران در اعتراضهـــای خـــود جنبههای مختلف ســـخنرانی ترامپ را در نظر داشتند ولی موضوع استفاده وی از نام خلیج عربی به جای خلیج فارس گستره بیشتری را به خود اختصاص داد. هرچند عمده فعالیت کاربران در توئیتر بود ولی آنها در اینســـتاگرام نیز فعالیت زیادی داشـــتند و از عـــوض کردن عکس پروفایلهاوتغییرآنبهنامخلیجفارس گرفتهتاقراردادنپستهایاینستاگرامی با تصاویری از خلیج فارس تاش کردند تـــا بر نام اصلی این خلیـــج تأکید کرده و صدایاعتراضخودنسبتبهاستفادهاز واژه مجعول خلیج (عربی) را به گوش جهانیانبرسانند.
برخـــی از کاربران نیز بـــا کامنتهای خوددرصفحهاینستاگرامدونالدترامپ، بهرویاروییباویپرداختندوتاشکردند تا اعتراض خود را نشان دهند. حدود دو ساعت بعد از اینکه ترامپ پست مربوط به ســـخنرانی خود را در اینســـتاگرام قرار داد، این پســـت بیش از 004هزار کامنت دریافت کرد که بیشتر آنها هم اعتراض به واژه خلیج عربی بود. البته تعداد این کامنتها همچنان رو به افزایش رفت و تا لحظه تنظیم این گـــزارش تعداد این کامنتهاازمرزیکمیلیونعددگذشت. برخـــی از ایـــن کامنتها کامـــ ًا مؤدبانه بود هرچند برخی عصبانیـــت خود را با فحاشینشاندادند.گروهیازکاربراننیز بااشارهبهسوابقتاریخیبهترامپیادآور شدند که این خلیج، همیشه فارس بوده اســـت. بهعنوان مثـــال در برخـــی از این کامنتها آمده است:«یاشاسین ایران» و بخش عمدهای هم به مواردی همچون #persiangulfforever ،#persian_gulf ، # shutup_trump ،#trump_is_stupid، الخلیج_الفارســــی# ،لبیک_یا_خامنه_اى# ...و مربوط میشد. شـــرم بر تو باد # و مرگ بـــر امریـــکا# هـــم از دیگـــر کامنتهای اینســـتاگرام بود. برخی دیگر نیز نوشـــته بودند: «ترامپ! ما را با عراق و افغانستان
اشـــتباه گرفتهای.» عدهای از کاربران هم با انتشـــار پرچم ایران به دفـــاع از عنوان خلیجفـــارس پرداختـــه بودنـــد. برخی کاربـــران نیز بـــه ذکر مختصـــر تاریخچه دخالتهـــای امریـــکا در ایـــران شـــامل کودتـــای 28 مـــرداد، مقابله بـــا انقاب اســـامی، حمایـــت از رژیـــم بعـــث در ایـــام جنگ تحمیلـــی، ســـرنگون کردن هواپیمای مســـافربری ایران، حمایت از گروهتروریستیداعشو...پرداختند.
البتـــه الزم به ذکر اســـت کـــه کاربران ایرانـــی تنها بـــه صفحه دونالـــد ترامپ بسنده نکردند و با گذاشتن کامنتهایی بـــرای دختـــر او «ایوانکا ترامپ» و پســـر ارشد وی«دونالد جونیور» تاش کردند تا بـــه آنها تاریخ و جغرافیـــا بیاموزند و نام خلیجفـــارس را برای همیشـــه بهخاطر بسپارند. گفتنی است که بخش زیادی از حدود 20 هزار کامنت ارسالی برای پست آخر ایوانکا ترامـــپ دختر دونالد ترامپ مربوط به همین موضوع بوده است.
اگر بخواهیـــم نگاهی آماری داشـــته باشـــیم هم باید گفت که کاربران ایرانی تنهادرشبکهاینستاگرامبیشاز321هزار بـــار از هشـــتگ #PersianGulf اســـتفاده کردهاند.
سامانه رصد و تحلیل آناین فضای
مجازی (پایشگر) متعلق به یک شرکت دانشبنیاننیزرفتارکاربرانایرانیتوئیتر را طی 24 ساعت مورد تحلیل قرار داده و نمودار استفاده از 5 هشتگ برتر را در این بازه زمانی منتشـــر کرد. براساس تحلیل صورت گرفته مشخص شده است پس از اظهارات خصمانـــه رئیس جمهوری امریکا علیـــه ایـــران، کاربـــران ایرانی در فضای مجازی بالغ بـــر 150 هزار توئیت در این باره منتشـــر کردند.سهم هشتگ ترامپ ۷6هزار توئیت، ســـهم هشـــتگ روحانی 02هزار، ســـهم هشـــتگ ســـپاه 03هزار، ســـهم هشـــتگ خلیـــج فارس 51هزار و سهم هشـــتگ nevertrustusa بالغ بر 15 هزار توئیت اعام شده است. ■ طوفانتوئیتریکاربران
در بین شـــبکههای اجتماعی شـــاید توئیتر را بتوان پرکاربردترین آن دانست طوری که هشتگ مهم مورد استفاده در اینستاگرامیعنی رتیئوترد#PersianGulf نیزبسیارمورداستفادهقرارگرفتوبیش از 60 هـــزار بار به کار رفت. هشـــتگهای JCPOA و IRGC نیـــز در توئیتـــر بســـیار پرکاربرد بود و به ترندهای توئیتر تبدیل شدند.
برخـــی از کاربـــران نیز با هشـــتگ @ RealDonaldTrump geography
lessons به وی یادآور شـــدند کـــه باید از فـــردا ســـر کاسهـــای درس جغرافیا، تاریخ، اخاق و روابط بینالملل بنشیند. توئیتهایـــی بـــا عکس پرچم یا نقشـــه قدیمـــی ایران که نام خلیج فارس بر آن نقش بســـته و عنوان شـــده بود: «خلیج فارس، همیشه فارس بوده است».
در توئیتـــر از فعـــاالن سیاســـی و اجتماعی گرفته تا ورزشکاران، بازیگران و هنرمندان ...و همگـــی به نوعی به این موضوعواکنشنشاندادندودرکنارآنان مردم عادی نیز حضوری فعال داشتند و بیشـــتر آنها نیز به اســـتفاده از نام خلیج عربی اعتراض داشـــتند. بهعنوان مثال یکیازکاربرانتوئیتکردهاست:«اشتباه اســـتراتژیک ترامپ همین بس بود که از خلیج فارس# اســـتفاده نکرد چون جان 80 میلیـــون ایرانی به این کلمه وابســـته اســـت». در توئیت یکی دیگـــر از کاربران نیزآمدهاست:«سربازانتوهمانکسانی هســـتند که در خلیج فـــارس# زانو زدند. از مـــا عصبانی بـــاش و از این عصبانیت بمیر». ■ کاربرانطناز
برخی از کاربران نیز بیشتر با زبان طنز به اعتراض پرداختهانـــد. بهعنوان مثال یکی از آنها توئیت کرده است: «همانجور که انگلیس غرب آفریقاست حاال خلیج فارس شـــد عربـــی؟ کاً جغرافـــی جزو سؤاالت ریاست جمهوری نیست». کاربر دیگر نیز توئیت کرده است: «اون پولی که عربستان به ترامپ داده اینقدر زیاد بوده که حاضره بهخاطـــرش خلیج مکزیک رو هم خلیج عربی بگـــه». در یکی دیگر از توئیتها هم آمده است: «ترامپ قباً هم ثابت کرده زیاد جغرافی بلد نیست شـــاید بیچاره تاریـــخ هم ندونـــه بیایید نقشههای خلیج فارس رو بهش منشن کنیم.» یا«صدها سال قبل از اینکه شما وجود داشته باشید اینجا اسمش خلیج فـــارس بود ترامپ بفهـــم». دیگری هم توئیتکردهاست:«هنوزکریستفکلمب کشـــفش نکرده بـــود که مـــا خلیجمون خلیج فارس بود بعد ترامپ بگه خلیج عربی». کاربر دیگری عنوان کرده اســـت: «داداش اگه دوزار سیاست سرت میشد میفهمیدی اگه میخـــوای مردم ایران رو بکشی سمت خودت باید بگی خلیج فـــارس نه اون حرف مفـــت» یا «حاال که ترامپ اســـم جعلی برای خلیج فارس اســـتفاده کـــرده ما هم میگوییـــم اتحاد جماهیر امریکا». گروهی از کاربران توئیتر هم به ایـــن موضوع اشـــاره کردند که در متن رســـمی آماده شـــده خلیج فارس بوده ولی ترامپ به عمد از خلیج عربی استفاده کرده اســـت. یک فعال سیاسی نیز توئیت کرده است: «بندرت میتوان موضوعاتی را پیدا کـــرد که ایرانیها روی آناتفاقنظرداشتهباشندولینامخلیج فارس# حتماً یکی از همین موضوعات است». ■ حامیانمحیطزیست
البتـــه بخشـــی از کاربران هـــم از این فرصت اســـتفاده کردهاند تا نگاهها را به وضعیتنامناسبسواحلخلیجفارس و آلودگـــی باالی آن جلب کنند. بهعنوان مثال یکـــی از کاربـــران با گذاشـــتن یک عکس از سواحل خلیج فارس که سرشار از زباله اســـت توئیت کرده اســـت: «این با را ما بر ســـر خلیج فـــارس آوردیم نه ترامپ». یک کاربر دیگر هم توئیت کرده است: «همین طور که نگران اسم خلیج فارس# هســـتیم یـــادآوری کنـــم دیروز نمایندهبندرعباسگفت00۷لیترپساب در هر ثانیه از بندرعباس به خلیج فارس ریختهمیشه».
گفتني اســـت که هکرهـــاي ایراني با هـــک ســـایت امریکایـــی.achcaeblaes gov در اعتراض به جعل عنوان «خلیج فارس» درصفحه این سایت نوشتند که این صفحه توســـط هکرهاي ایراني هک شدهاستوخلیجفارس،همیشهفارس ميماند.
بعد از پایان ســـخنرانی ترامپ، یک طوفان توئیتری در فضای مجازی برپا شد و البته کاربران در سایر شبکههای اجتماعی ازجمله اینســـتاگرام ...و نیز بیکار ننشســـتند. به این ترتیب بســـرعت ایران در صدر بحثهای توئیتری جهان قرار گرفت و هشتگهای«CGRI»(سپاهپاسداران)،«روحانی»و«AOPCJ»(برجام)موفقشدنددرجمع01ترندبرترتوئیترجایبگیرند.
کاربران ایرانی تنها به صفحه دونالد ترامپ بسنده نکردند و با گذاشتن کامنتهایی برای دختر او «ایوانکا ترامپ» و پسر ارشدوی«دونالدجونیور»تالشکردندتابهآنهاتاریخوجغرافیابیاموزندونامخلیجفارسرابرایهمیشهبهخاطربسپارند.
در بین شبکههای اجتماعی شاید توئیتر را بتوان پرکاربردترین آن دانست طوری که هشتگ مهم مورد استفاده در اینســـتاگرام یعنی PersianGulf #در توئیتر نیز بسیار مورد استفاده قرار گرفت و بیش از 0۶ هزار بار به کار رفت. هشتگهای JCPOA و IRGC نیز در توئیتر بسیار پرکاربرد بود و به ترندهای توئیتر تبدیل شدند.