تنهاترین رئیسجمهوری

خروج،بازنگریدرتعهداتومقابلهبانخبگانداخلیامریکا؛ ترامپرابهانزواکشاندهاست

ســخنرانیهای ملــی گرایانــه، ژستهای حمایت از اقتصاد داخلی و ملی امریکا و توئیتهای هیجان انگیز و تهاجمــی او در کنــار یکدیگــر ســبب میشــوند تا دشــوار بتــوان دریافت که آیــا ترامپ اســتراتژی منســجمی دارد یا خیر.

بــا ایــن حــال، یــک نکتــه دربــاره ترامــپ مشــخص اســت: او عالقــه شــدیدی بــه لغــو توافقنامههــای بینالمللی و خارج کردن امریکا از آن دارد. او مصمم اســت که مانع تحکیم روابط بینالمللی میان کشــورها شــود و ایــن یعنــی بــازی ترامــپ بــا اعتبــار دیپلماتیک امریکا در عرصه جهانی.

امریــکا بــه عنــوان ابرقدرتــی انکارناپذیــر در پــی جنــگ جهانــی دوم در چارچــوب نظامــی مبتنــی بــر رعایــت قواعــد و قوانیــن بینالمللــی و معاهــدات و اتحادهــا ظهــور کرد که اســاس روابط بینالملــل را تا به امروز تشــکیل دادهاند. با ایــن حال، آن گونه کــه ترامپ اخیراً در ســخنرانی خود در مجمــع عمومی ســازمان ملــل متحد اعالم کرد، چشــم انداز او برای جهانی اســت که در آن امریــکا قدرتمندترین کشور در شــبکهای از کشــورهای دارای حاکمیت مستقل است.

آن گونــه که «ریچارد هاس» رئیس شــورای روابــط خارجــی میگویــد، دکتریــن ترامپ دکترین خروج اســت. او هرچنــد هنــوز از توافــق هســتهای با ایــران خــارج نشــده اســت اما روشــن ســاخته کــه در صورتــی کــه کنگــره و بازیگــران بدبین به برجــام هم پیمان امریــکا بــا او متحــد شــوند، حاضــر به تشــدید تحریمهــای تــازه علیــه ایران و حتــی در نهایــت کنارهگیــری از آن خواهد بود.

امــا از جملــه نمونههــای آشــکار تــکروی ترامــپ اعــالم خــروج امریــکا ازســازمان علمــی، فرهنگــی و تربیتــی ملــل متحــد (یونســکو) بــود. او مدعــی شــده ایــن نهــاد مرتکــب تبعیــض علیه اســرائیل شــده اســت. او همچنین خواســتار انحالل شــراکت ترنس پاســیفیک )TPP( شــده پیمان ســرمایهگذاری و مقرراتگــذاری بیــن ۲1 کشــور حاشــیه اقیانــوس آرام کــه هدف آن رشــد اقتصادی و کاهش فقر در کشــورهای طــرف قــرارداد و ارتقای شــفافیت در حکومت مــداری و حفظ محیط زیست بوده است.

همچنیــن بــه نظر میرســد ترامپ عزمــی راســخ در نابود کردن قــرارداد تجــارت آزاد امریــکای شــمالی )NAFTA( نیــز دارد کــه یک ســازمان منطقــهای تأســیس شــده در دهــه ۰9 میــالدی اســت. طبــق موافقتنامــه نفتــا تمــام محدودیتهــای تجارت و

ســرمایهگذاری میــان کانــادا، مکزیک و امریــکا در مدت ۵1 ســال بــه تدریج از بیــن میرفــت. اکنــون ایــن موضوع مورد پرســش قرار گرفته کــه آیا امریکا در دوران ریاســت جمهــوری ترامــپ بــه تعهدات خــود در قبال ناتــو پایبند خواهــد ماند؟ چرا کــه در مورد کارآیی باقــی مانــدن در نهادهــای مرتبــط بــا ســازمان ملل متحد نیز ترامپ دستور بازنگــری داده اســت و نشــان داده تمایلــی به باقی مانــدن در معاهدات و نهادهای بینالمللی ندارد و معتقد اســت، ایــن موضــوع ســبب صــرف هزینههــای بیمــورد از ســوی امریــکا میشــود، هزینههایــی که میتــوان آن را در داخــل کشــور بــرای امــور داخلی صرف کرد.

ترامــپ در ایــن راه تــا جایــی پیش رفــت کــه قصــد داشــت امریــکا را از بزرگتریــن و مهمتریــن توافــق تاریــخ یعنــی پیمان اقلیمی پاریس متشــکل از ۶91 عضو خارج کند.

■ خشم همگانی

همان طور که انتظار میرفت باراک اوبامــا رئیس جمهوری امریکا نســبت به ایــن رویکرد با ناامیــدی و مخالفت موضعگیــری کــرد. چــرا کــه معتقــد اســت رویکرد ترامپ ســبب زیر سؤال رفتــن موقعیــت بینالمللــی ایــاالت متحــده و رهبــری آن کشــور در ســطح بینالمللــی میشــود. او در ســخنانی در جمــع هــواداران حــزب دموکــرات در نیوجرســی گفتــه بــود: «بعضــی از سیاســتهایی که هم اینک شاهد آنها هســتیم همانهایــی هســتند کــه فکر میکردیم به خواب ابدی ســپردهایم، اما حاال مثل اینکه به پنجاه ســال قبل نگاه میکنیم. حاال قرن بیســت و یکم اســت و نــه قــرن نوزدهــم. ما بــا تکرار گذشته رشــد نمیکنیم، باید از گذشته درس گرفــت.» این تنها اوباما نیســت که منتقد سیاســتهای ترامپ اســت. جــورج دبلیــو بوش، رئیــس جمهوری ســابق جمهوریخواه امریکا که در زمره اصلیتریــن نخبــگان آن حــزب قــرار دارد و روزگاری بــه دلیــل حملــه علیه عــراق بــه عنــوان منزویتریــن رئیس جمهــوری دوران معاصــر شــناخته میشــد، نیــز از «زورگویــی و خشــک اندیشــی» ترامــپ بــه طــور تلویحــی انتقاد میکند.

او اخیــراً در همایــش «گفتوگــوی ملــی در مــورد آزادی، بــازار آزاد و امنیــت» کــه توســط مؤسســه بــوش در نیویــورک برگــزار شــده بــود، گفت: «زورگویــی و تعصــب در فعالیتهای سیاســی همیشــه نگرش و منش ملی را شــکل میدهــد، زمینه را برای رشــد خشــونت و تعصــب فراهــم مــیآورد و حــس مصالحــه و آمــوزش معنــوی کودکان ما را تضعیف میکند. تنها راه برای حفظ ارزشهــای مدنی، رعایت آنهــا در زندگــی شــخصی و اجتماعــی اســت.» «بن رودز» مشاور ارشد سابق اوبامــا نیز گفته بود کــه ترامپ قابلیت امریــکا برای پایبندی بــه تعهداتاش در پیمانهــای بینالمللــی را زیــر ســؤال میبــرد و اگــر ایــن رویــه ادامــه یابد، کشــورها دیگر تمایل به همکاری بــا امریــکا در توافقنامههــا نخواهنــد داشت.

این اظهارات یعنی احســاس خطر نخبگان هیأت حاکمــه امریکا که بدنه سیاســت آن کشــور را تشــکیل میدهد از مواضــع غیر معمــول ترامــپ کــه مغایــر بــا چارچوبهــا و هنجارهــای پذیرفتــه شــده سیاســت امریــکا در دهههای گذشــته محســوب میشــود. «جان کــری» وزیر امــور خارجه دولت اوباما و معمار کلیدی توافق هســتهای ایــران در کنــار «محمد جــواد ظریف» همتــای ایرانیاش نیز تصمیم ترامپ را نادیــده گرفتن و قربانــی بیپروایانه حقایــق به پای منافع شــخصی خود او و ایدئولوژیاش خوانده بود.

امــا فقــط امریکاییهــا نیســتند کــه نگــران رویــهای کــه ترامــپ در پیــش گرفته، هستند.

دیپلماتهــای فرانســوی در کنــار دیگــر متحــدان اروپاییشــان نیــز معتقدند، نقــش و معنای چند جانبه گرایــی بــا اقدامــات یکجانبــه گرایانــه ترامــپ زیــر ســؤال رفتــه اســت. بــرای مثــال، «ژان ایــو لــو دریان»، وزیــر امور خارجه ســابق فرانســه اخیــراً گفته بود که اختالف نظر بســیاری میان فرانسه بــا دولــت ترامــپ در مــورد چگونگــی تضمین امنیت جهانــی وجود دارد. او گفته بود دیگــر دلیلی برای صحبت با متحد امریکایی بر سر مسائل مختلف وجود ندارد.

■

■

نارضایتی عمومی

نارضایتــی از عملکــرد ترامــپ فراتــر از سیاســتمداران امریکایــی و دیپلماتهــای کشــورهای خارجــی، افــکار عمومــی داخلی ایــاالت متحده را نیــز در بــر میگیــرد. برای مثــال، در ارزیابی هفته پیش مؤسسه نظرسنجی «گالــوپ» مشــخص شــد کــه تنها ۳۳ درصــد از نظردهنــدگان امریکایــی از عملکــرد ترامــپ راضــی بودهانــد. ایــن در حالــی اســت کــه تنها 9 مــاه از ریاستجمهوری او میگذرد.

البتــه طرفــداران رویکــرد ترامــپ و مشــاوران او میگوینــد رویکــرد ترامپ انزواگرایانــه نیســت بلکــه الگویــی اســت بــرای رهــا شــدن از قیــد و بنــد و محدودیتهایــی کــه تعهــدات چندجانبــه برای ایــاالت متحده ایجاد کردهانــد و مانــع پیشــرفت آن کشــور شدهاند.

استدالل آنان همان گونه که ترامپ خــود اعــالم کــرده در ســخنرانیاش ایــن اســت: «مــن بــه عنــوان نماینده شــهروندان پیتســبرگ (شــهری در ایالــت پنســیلوانیا) انتخاب شــدهام نه پاریــس.» ترامــپ این موضــوع را پس از خــروج از پیمــان اقلیمــی پاریــس بیــان کرد و مدعی شــد که ایــن پیمان شــرایط غیــر منصفانــهای را بــه ضــرر صنعــت امریــکا تحمیل کرده اســت و باعث از بین رفتن فرصتهای شغلی در ایــاالت متحــده بــرای شــهروندان امریکایی شده است.

ترامپ چه میگوید؟

باوجــود تمــام مخالفتهــا ترامپ خود دربــاره مخالفتهای همه جانبه علیــه رویکــردش چــه فکــر میکنــد؟ شــاید بتوان پاســخ ایــن پرســش را در نامه او به هوادارانش در ایمیل مرتبط بــا جمــعآوری مبالغ کمکهــای مالی بــرای کارزار انتخاباتــی نوشــته بــود، یافت: «اخبار جعلی ادامه دارند. آنان میگوینــد ترامپ منزوی شــده اســت، آنان میگویند من از ســوی البی گرها، شــرکتها و سیاســتمداران بــزرگ و هالیوود به انزوا کشــانده شدهام. خب! مــن آنــان را نمیخواهــم.» ممکــن اســت برخی رویکــرد انزواگرایانــه او را نشــانهای از بیتجربگــی سیاســیاش بدانند اما در زندگی شخصی به عنوان یک «بیزنس من» که ســالها مشغول کســب و کار بــوده نیــز ترامــپ فــرد تنهایی بوده اســت: دو بار از همسرانی که داشــته، جدا شده اســت، برخوردی جدی با شــرکا و ســهامداران مرتبط با کارهایــش دارد، بــه تنهایــی تلویزیون تماشــا میکند و دوســت دارد در خانه همبرگر بخورد و به طرزی وحشــتناک محکــم دســت میدهــد. گزارشهــا نشــان میدهند کــه در آکادمی نظامی نیویــورک همــه او را میشــناختند امــا تعداد کمی از افراد همســن و ســالش او را از نزدیــک و به طــور کامل و دقیق میشناختند.

در کالــج هــم او دوســتان زیــاد و نزدیکــی نداشــته اســت. هنگامــی کــه بــه منهتــن نقــل مــکان کــرده بــود در پنت هاوســی زندگی میکــرد که حلقه کوچکــی از وفــاداران را در اطــراف خــود داشــت و دشــمناناش بیــش از دوستاناش بودند.

شــاید بهتریــن توصیــف دربــاره روحیــه ترامپ را «جــک اودونل» یکی از مدیران اجرایی ســابق کازینو ترامپ ارائه داده باشــد: «او یکــی از تنهاترین افــرادی اســت کــه تا بــه حــال مالقات کــردهام. او فاقــد هرگونــه معمــاری روانشــناختی و عاطفی اســت که افراد بــرای برقراری ارتباط عمیق با دیگران به آن نیاز دارند. او همیشــه به سایرین بیاعتمــاد اســت. دیــواری ســاخته که هرگــز بــه ســایرین اجــازه نفــوذ و ورود بــه آن را نمیدهــد. دیــد او نســبت به بشریت تاریک و خشن است. او جهان را بیرحم و وحشیانه در نظر میگیرد.» ترامپ خود نیز در مصاحبهای در سال ۰۸91 میالدی گفته بود، کسب و کارش همه چیز زندگی اوســت و بسیار فراگیر است و اینکه واقعاً لذتی از بودن بیش از اندازه با دوستانش نمیبرد.