«مهاجرت معکوس»؛ در گرو توسعه خدمات زیربنایی روستاها
آمارهای رسمی نشان دهنده رشد جمعیت روستاهای مازندران است
شــیما جهان بخش/ همین چند سال پیش بــود که به امید زندگی بهتر، یافتن شغل مناسب و کلی امید و آرزو روستای اجــدادی خــود را ترک کرد و راهی شــهر شــد. آن روزها آنقدر امیدهایش پر رنگ بــود کــه نارضایتــی خانــواده را بــه جــان خریــد و خانــه کوچکی در طبقــه چهارم یک ســاختمان قدیمی را بــه خانه چند صــد متری خــود در روســتا ترجیــح داد. میگوید: 10 ســال از آن روزهــا میگذرد، اما نه به آرزوهایم رسیدهام نه توانستهام بــا محیط پراســترس و شــلوغ شــهر خو بگیرم.اینهــا درد دلهای یکــی از هزاران مهاجری اســت که به امیــد زندگی بهتر از روستاها که به گفته خودشان امکانات مناســب را نداشــته به شــهرها آمدهاند، اما حاال با بهتر شــدن وضعیت اشتغال و زیرســاختهای رفاهــی در روســتاها تصمیــم گرفتهانــد عطــای شــهر را بــه لقایش ببخشــند و بار دیگــر به دیاری که به آن تعلق داشتهاند، بازگردند. سالها مســئوالن در تــاش بودهاند تا بــا اجرای سیاســتهایی جلوی رشــد مهاجرت به شهرها را بگیرند، اما در همه این سالها نتیجهای حاصل نشــد تا اینکــه با تغییر رویکــرد دولتها در این زمینه و توســعه زیرســاختهای روســتایی اکنــون طبــق آمارها روند مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها رشد داشته است. آن طور که آمارها نشــان میدهد، در سالهای اخیر در برخــی اســتانها، جمعیت روســتاها افزایش داشته و در برخی دیگر از روستاها با وجود آنکه جمعیت افزایش نداشته، امــا رونــد مهاجــرت بــه شــهرها کاهش داشــته اســت. اســتانهای مازنــدران، تهران، گیان، بوشهر، گلستان، خراسان رضوی و کرمانشــاه به ترتیب بیشــترین مهاجرتهــای معکــوس را داشــتهاند. طبق بررســیهای انجام شــده، پیروی از خانوار و توسعه زیرساختهای روستایی از مهمتریــن دالیــل بــرای مهاجــرت معکوس در این استانها بوده است. ■ آغاز روند مهاجرت معکوس در کشور
چنــدی پیــش «ســید ابوالفضــل رضــوی»، معــاون توســعه روســتایی مناطق محروم نهاد ریاســت جمهوری گفته بود: از ســال 90 تا سال 95 در 535 روســتای باالی 20 خانوار شاهد افزایش جمعیتبودهایم.
وی با اشاره به تسهیات درنظرگرفته شده با نرخ 3.8 درصد برای روستاییان، ادامه داد: در بحث پرداخت تســهیات بــه طرحها هیــچ محدودیتــی نداریم و هر طرحی که شغل پایدار داشته باشد و کارگروه استانداری معرفی و تأیید کند به آن تسهیات پرداخت میشود. ■ مازندران رتبه ســوم جمعیت ســاکن در روستا
در ایــن میــان، مازنــدران بــا توجــه بــه شــرایط جغرافیایــی و داشــتن آب و هــوای مطلــوب، از اســتانهایی اســت کــه روســتاهای آن در ســالهای اخیــر با افزایش جمعیت رو به رو بوده و بسیاری از روستاییان که به شهرها رفته بودند، به دیارشانبازگشتهاند.
«جــاناهلل عبــدی»، مدیــرکل دفتــر امور روســتایی اســتانداری مازنــدران در گفتوگــو بــا «ایــران» در ایــن خصوص اظهــار داشــت: ایــن اســتان رتبــه ســوم جمعیت ســاکن در روستا را در کل کشور دارد. در آخرین سرشــماری که در ســال 95 انجــام شــد، آمارهــا نشــان دهنــده رشــد جمعیــت روســتاهای مازنــدران بــوده اســت. بــا توجه بــه ارتقــای برخی روســتاهای اســتان بــه شــهر، جمعیت روســتایی ایــن مناطــق یک تــا 2 درصد بیشتر شده است. ■ اقامــت دائــم، شــرط صــدور تغییــر کاربریبرایساختمسکن
وی ادامه داد: ســالهای اخیر اجرای طرحهــای اشــتغالزایی در روســتاها و صدور مجــوز برای تغییر کاربری اراضی کشــاورزی برای ساخت مسکن جوانان، بیشــترین علــت رشــد رونــد مهاجــرت معکــوس در مازنــدران بــوده اســت. براســاس اباغیــه جدیــد برای ســاخت مســکن جوانــان صدورمجــوز تغییــر کاربــری بــرای حداقــل 500 متــر زمیــن کشــاورزی داخــل محــدوده روســتایی مانعــی ندارد، البته شــرط اصلی صدور مجــوز در ایــن زمینهــا اقامــت دائمــی است نه اینکه این خانهها برای تفریح و اقامتفصلیساختهشوند.
مدیــرکل دفتر روســتایی اســتانداری مازنــدران بــا بیــان اینکــه پرداخــت تســهیات ارزانقیمــت بــرای توســعه مشــاغل روســتایی نقــش مهمــی در ایــن زمینــه داشــته اســت، خاطرنشــان کرد: در ســال گذشــته 700 میلیارد ریال تســهیات ارزانقیمــت بــرای اشــتغال جوانان روستایی پرداخت شده و امسال نیــز این رونــد ادامــه دارد. دولــت تدبیر وامید همکاری مناســبی با مازندران در این زمینه داشــته و دهیاران توانســتهاند با 4 هــزار و 190 میلیارد ریال اعتباری که دولــت در اختیــار آنان گذاشــته بیش از 4 هــزار طــرح عمرانــی را در مناطــق روستایی استان اجرا کنند. ■دسترســی روســتاها بــه اینترنــت پرسرعت
وی ادامــه داد: مســأله دسترســی بــه اینترنــت ازمهمتریــن مســائل در حــوزه مهاجــرت از شــهر بــه روستاســت کــه خوشــبختانه بــا کمــک دولت، یــک هزار 600و روستای استان به اینترنت پرسرعت متصل شده اســت. از ســوی دیگر، عاوه بر خدمات اینترنتی که نیاز جامعه امروز است، رفاه و فراهم بودن زیرساختهای مناسب از دیگر مسائل مهم است. در این راســتا، یک هــزار و 500 کیلومتر از راههای روســتایی استان آسفالت شــده و مشعل گاز در 482 روســتا نصــب شــده تــا اهالی مشکلیدرخصوصدسترسیبهسوخت نداشتهباشند.
عبــدی از دیگــر موضوعــات مهــم را بهداشــت ودرمــان دانســت وافــزود:
همــواره تعــداد زیــادی از روســتاییان به علــت دسترســی نداشــتن بــه خدمــات مناســب درمانی راهی شهرها میشوند. برخــی ازآنــان بارهــا گفتهانــد که اگــر در شــهر و روســتای خودشــان خدمــات مناســب درمانــی ارائه شــود ضرورتی در مهاجــرت به شــهرها وجود نــدارد. برای تحقــق ایــن موضــوع تاکنــون 150 خانه بهداشــت نیز در دولت یازدهم ســاخته شــده و 185 خانه بهداشــت دیگر نیز در سراســر استان در دســت اجراست. خانه هــال احمــر و بیمــه مســکن روســتایی نیز از دیگر طرحهایی اســت کــه در حال انجــام اســت. 45 روســتای مازنــدران صاحــب خانــه هــال احمــر شــدهاند و کار ســاخت و تجهیــز این خانههــا در 90 روســتای دیگر اســتان نیز در حــال انجام است.
■ لولهکشیآبآشامیدنیبه09روستا
مدیرکل دفتر امور روستایی مازندران خاطرنشــان کــرد: بــا توجــه بــه کاهــش بارندگیهــا در ســالهای اخیــر، مســأله دسترســی بــه آب بهداشــتی ازنیازهــای اصلی روســتاییان است. به همین علت 90 روســتای مازنــدران با لوله کشــیهای انجام شــده به آب آشــامیدنی دسترسی پیدا کرده است. عاوه بر آن، شبکه انتقال آب یک هزار روستا با جمعیت 500 هزار نفر نیز مرمت و بازسازی شد.
این مقام مســئول ادامــه داد: با تاش مســئوالن و همــکاری جوامــع محلــی ظرفیتهــای اقتصــادی روســتاهای مازنــدران در زمینههــای مختلفــی مانند مشاغل خانگی، پرورش گل و گیاه، قارچ، دامپــروری، صنایــع تبدیلی و گردشــگری شناســایی شــده اســت. در ایــن زمینــه 8
هزار طرح از ســوی روستاییان ارائه شده و تاکنون بیش از004 میلیارد ریال تسهیات به این طرحها پرداخت شــده است. سال گذشــته بیش از 580 شغل در روستاهای اســتان به وجود آمد که همین امر ســبب افزایــش جمعیــت و رشــد مهاجــرت معکوس شده و از طرفی، تاش ما حفظ و افزایــش جمعیت روســتایی اســت. وی افــزود: بــا توجــه بــه ظرفیــت بــاالی بوم گردی در روســتاهای مازندران بیش از ۴۵ مجوز بومگردی صادر شــده کــه میتواند تأثیر بســزایی در رشــد اشــتغال و توسعه زیرســاختهای روســتایی اســتان داشــته باشــد. مهاجرت معکوس یکی از اهداف اداره کل امور روســتایی اســت که میتوان با افزایش طرحهای اشتغالزایی، اقتصاد پایــدار و بهدنبــال آن توســعه پایــدار در روستاها این امر را محقق کرد.