اروپا باید حساب ویژهای برای همکاری با ایران باز کند

ایدههایی برای آموزش سبک زندگی به کودکان

آنچـــه از تعریـــف مهارتهـــای زندگـــی(llikS )Life به ذهـــن برمیآید، مهارتهایی اســـت که بـــرای زندگی بهتر و امیدوارانهتـــر به آدمی کمک میکننـــد. در تعریف ســـازمان جهانی بهداشـــت(OHW) مهارتهای زندگی توانایی انجام رفتارهای سازگارانهایاســـت که در تأمین نیازها و چالشهای زندگی همراه و کمککننده هســـتند. برای انواع مهارتهای زندگی تقســـیمبندی متفاوتی در متون علمی و عملی وجود دارد، برخی این مهارتها را پنجگانـــه، برخی 01یا دوازده گانـــه میدانند. برای درک روشـــنتر و جامعیت بخشـــی، مهارتهای زندگی دهگانه در این مجال یادآوری میشـــود که عبارتند از: خودآگاهی، همدلی، ارتباط مؤثر، روابط بین فردی، تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خالق، تفکر انتقادی، توانایی و مدیریت(مقابلـــه با) هیجانهـــا و توانایی مقابله با اســـترس. با نظر به پژوهشها و تجـــارب جهانی برای آموزش این مهارتهـــا که به نوعی با حضورشـــان در هندســـه ســـبک زندگی نقش دارند، میتوان به برگزاری کارگاههـــای آموزشـــی، آمـــوزش در عمل(اجرایی کـــردن آموزشها) و آموزش به افراد آسیبپذیر اشاره کرد. در کنــــار خانــــواده کــــه رکــــن اصلی و پایهای محســــوب میشــــود، مدرسه بهدلیل برخــــورداری از ظرفیتهای عملکــــردی تعلیم و تربیتی که دارد، (همچون محتوای کتب درســــی، هنر پداگوژی معلمان، هدایت مشاوران، نقش همساالن، ساعات حضور )...و میتوانــــد بســــیار مؤثــــر و نقــــشدار، عمل کند.بــــرای داشــــتن جامعهای متعالــــی و ایــــدهآل، در راســــتای آموزش مهارتهای زندگی، همسو و همراه کردن خانه، مدرسه و اجتماع ارزشمند و اثربخش خواهد بود.

اما در واقعیت در نظام آموزشــــی ما بــــرای جامه بخشــــی بــــه مفاهیم مهارتهــــا چــــه میگــــذرد؟ چقــــدر معلمان بــــرای تعلیم این مهارتها آمــــوزش دیدهانــــد؟ تــــا چــــه انــــداره مــــدارس آمادگــــی ســــختافزاری و نرمافزاری ایــــن آموزشها را دارند؟ در کتب درســــی تا چه حــــد نیازهای مهارتــــی دانشآمــــوزان مدنظر قرار گرفتــــه اســــت؟ آنچــــه از آمــــوزش و پرورش انتظار میرود، تربیت نسلی اســــت که ضمن آشــــنایی و داشــــتن مهارتهای زندگی ســــالم ومتعالی، بــــرای زندگــــی در جامعه امــــروزی از آنها بهره ببرد.

بــــا توجه به آمارهای ناخوشــــایند آســــیبهای اجتماعــــی، فاصلــــه تــــا وضعیــــت مطلــــوب و کاســــتیهای اقدامات دســــتگاه تعلیم وتربیت در آمــــوزش مهارتهای زندگــــی، برای جبــــران کــــم کاریهــــا و رســــیدن بــــه وضعیت دلخواه، بررســــی و مطالعه تطبیقی آموزش مهارتهای زندگی در کشــــورهای مختلــــف (کــــه در این زمینه دارای تجارب موفق هستند) و بومیسازی آنها، ضروری است.

در ادامه به بخشی از فعالیتها و مهارتهایی که در یک مدرسه موفق بــــرای آمــــاده کــــردن دانشآمــــوزان برای زندگــــی و اجتماع آموزش داده میشود، اشــــاره خواهد شد (بیشک سطحی از این فعالیتها در مدارس ایــــران هــــم وجــــود دارد امــــا هدف و نحوه نتیجه بخشی مهم هست).

شــــاید در نــــگاه اول ایــــن بخش از مهارتهایی که برای یک دانشآموز در مدرســــه ترســــیم نمــــوده بســــیار عادی و ســــطحی باشــــد، امــــا با یک نــــگاه تیزبینانــــه و عمیقتــــر میتوان پی برد با شــــروع آموزش همین امور و فعالیتهــــای روزمــــره در مدارس میتــــوان دانشآمــــوزان را بــــرای داشــــتن زندگــــی فاخــــر در جامعه و قبــــول مســــئولیتهای اجتماعــــی، شــــهروندی و خانوادگــــی آماده نمود (بیشــــتر مســــئولیت پذیری، همدلی و روابــــط مؤثــــر، مــــورد نظر اســــت). آمــــوزش مهارتهــــای زندگی، الزمه تعلیــــم وتربیــــت نوین اســــت و باید بــــرای چنین ضرورتــــی گامهای مؤثر و پایــــداری در نظام آموزشــــی کشــــور برداشته شود.

مهارتهــــای کاربــــردی زندگــــی، مهارتهایــــی اســــت که ما بــــرای به دست آوردن زندگی بهتر ومتعالیتر بــــه دســــت میآوریــــم. آنها مــــا را در خوشــــبخت بــــودن در خانــــواده و جامعهای که در آن متولد شــــدهایم، توانمند میسازند.

بــــرای یادگیرنــــدگان معمولــــی، مهارتهای کاربردی زندگی اغلب به هدف یافتن و نگهداری شغل هدایت میشــــود. نمونههایــــی از موضوعات معمولــــی مهارتهــــای کاربــــردی زندگی بــــرای برنامه درســــی عبارتند از آمادگــــی بــــرای مصاحبه شــــغلی، یادگیــــری چگونــــه حرفــــهای شــــدن در شــــغل و چگونگــــی تعییــــن نحوه هزینههای زندگی و...اما مهارتهای شــــغلی تنهــــا عرصــــه مهارتهــــای زندگی نیست که میتواند در مدارس آموزش داده شود.

■ انواع مهارتهای زندگی

ســــه حــــوزه مهــــم، مهارتهــــای زندگــــی در زندگــــی روزمره هســــتند: مهارتهــــای شــــخصی، اجتماعی و مهارتهــــای شــــغلی. مهارتهــــای زندگی روزانه بیــــن پخت و پز و تمیز کــــردن و مدیریــــت بودجه شــــخصی متغیر است.

آنهــــا مهارتهــــای الزم بــــرای حمایــــت از یــــک زندگــــی خانوادگی و اجــــرای یــــک خانــــواده را دارنــــد. مهارتهای شــــخصی و اجتماعی به ایجاد روابطی که دانشآموزان خارج از خواهند داشت، کمک میکنند: در محــــل کار، در جامعه و روابطی که با خودشان دارند. مهارتهای شغلی، همانطور که گفته شــــد، بــــر یافتن و حفظ اشتغال متمرکز است.

چـــرا مهارتهـــای زندگـــی مهـــم هستند؟

عنصــــر کلیــــدی در اکثــــر ایــــن برنامههــــای درســــی، انتقــــال اســــت و اینکــــه در نهایــــت دانشآمــــوزان بــــرای تبدیــــل شــــدن بــــه جوانــــان مســــئولیت پذیــــر آمــــاده میشــــوند. برای دانشآموزان ویژه در تحصیل، اهــــداف انتقال ممکن اســــت نســــبتاً متوسط باشند، اما این دانشآموزان اغلــــب از برنامه درســــی مهارتهای زندگــــی بهرهمند میشــــوند وشــــاید حتی بیشتر از یادگیرندگان معمولی.

70 تا 80 درصد بزرگساالن معلول پــــس از فارغالتحصیلی از دبیرســــتان بیــــکار هســــتند، در حالی که بــــا آغازی برجســــته و شــــاخص در آمــــوزش مهارتها، بسیاری میتوانند به جریان اصلــــی جامعــــه بپیوندند.معلمــــان بایــــد ایدههــــای برنامهنویســــی عالــــی برای حمایت از آموزش مســــئولیتها و مهارتهــــای زندگــــی را بــــرای همه دانشآموزان فراهم کند.

در کالس درس گروهــــی کارکردن و نتیجــــه گرفتن، کمک بــــه بارگذاری تابلوی اعالنات، مراقبــــت از گیاهان یــــا حیوانــــات خانگــــی، تکمیل کردن تکالیف درسی و تسهیلگری معلم، توزیــــع خبرنامــــه یــــا ســــایر مطالب، کمــــک به چــــک لیســــت بــــرای پول ســــفر، غذا، یا فرمهای مجــــوز. تمیز کــــردن تختــــه، گچها یــــا تختــــه پاک کن بســــیار مهم اســــت. همچنین در کالس ورزش کمک کردن به تنظیم و برپایی کالس، آمادهســــازی فضای سالن بدنسازی برای مجامع و کمک کردن به نگهداری اتاق ذخیرهسازی سالن بدنسازی بسیار مهم است.

در طــــول مدرســــه انتخاب کــــردن و ارائــــه تجهیــــزات صوتــــی / تصویری به کالسهــــای درس، در کتابخانــــه کمک کردن به بازگشــــت کتاب به قفســــهها و تعمیــــر کتابهای آســــیب دیــــده، پاک کردن هر روز مانیتورهای کامپیوتر، پاک کردن صفحه کلید رایانــــه با برسهای کمی مرطوب، برگرداندن لیســــتهای حضور به کالس برای صبح فردا، کمک کردن بــــه مرتب کــــردن ســــالن معلم اهمیت فراوان دارد.

سخنی با معلم

هر کس نیاز به مهارتهای زندگی برای عملکرد روزانه و شخصی دارد. بــــا این حال، برخــــی از دانشآموزان برای تســــخیر موفقیت نیاز به تکرار، افزونگــــی، بررســــی و تقویــــت منظم خواهنــــد داشــــت. چیــــزی را بــــرای رســــیدن بــــه چیزدیگــــری نگیریــــد. آمــــوزش دهیــــد، مدلســــازی کنید، اجازه دهید دانشآمــــوز امتحان کند و او را حمایــــت کنیــــد و تقویتکننده مهارتهای وی باشید. تقویتکننده ممکن اســــت در هــــر روز کــــه کودک مهــــارت الزم را انجام میدهد، مورد نیاز باشــــد. صبور باشید، درک کنید و پایدار باشید. *پینوشتها در دفتر روزنامه موجود است

آموزش مهارتهای زندگی، الزمه تعلیم وتربیت نوین است و باید برای چنین ضرورتی گامهای مؤثر و پایداری در نظام آموزشی کشور برداشته شود