سوپرمارکت ها منقرض خواهند شد؟

مدتی است که شکل خرید کردن در خانه ما تغییر کرده. در گذشته خرید خوراک و لوازم مصرفی برعهده پدرم بود و مادرم با آماده کردن لیستی طوالنی از مایحتاج اول صبح او را راهی محل کار میکرد. او همیشه با دست پر از خوراکی، هندوانه یا خربزهای در زیر بغل وارد خانه میشـــد. رســـمش بر این بود موقع برگشت از سر کار با قدم گذاشـــتن در کوچهمان و احوال پرسی از کسبه محل از آنها خرید کند و اطالعاتی هم در مورد همه چی از آنها بگیرید. با گذشت زمان لیست مادرم کوتاه و کوتاهتر شـــد چرا که در روزهای تعطیل، خانوادگی بـــه یک هایپرمارکت بزرگ میرویـــم و همه اقالم را یـــک جا میخریم. ایـــن روش برایمان خیلی به صرفه تراست و لذت خاصی هم برای من و مادرم دارد. اما پدرم زیاد از این کار خوشش نمیآیدچراکهموقعبرگشتازفروشگاهعموماًمعذباستوسعیمیکندزیاد چشـــم در چشم کسبه محل نشود مخصوصاً در آن مواقع که دستش پر از خرید است. او میگوید آقا مهدی بقال هم زن و بچه دارد و من یک عمر مشتری او بودم درست نیست از جای دیگر خرید میکنیم. حرفهای پدرم منطقی بود و مرا به فکر فرو برد که با باز شدن هایپر مارکتهای بزرگ تکلیف آقا مهدی بقال و سبزی فروش جوانی که به تازگی شغل پدرش را به ارث برده چه میشود؟ با طرح این سؤال به سراغ امیر الهوتی کارشناس و مشاور کسب و کار رفتم.

امیر الهوتی 30 ساله است و تحصیالتی در حوزه کسب و کارهای نو پا دارد. از او ابتدا درباره واژه دامپینگ پرسیدم، اینکه آیا دامپینگ هایپرمارکتها – فروش کاال به قیمت پایینتر از رقبا - عامل بدبختی خرده فروشیهای کوچکی مانند آقا مهدی است. او در این مورد اینگونه پاسخ میدهد اینکه دامپینگ را دلیل اصلی کسادی این روزهای خرده فروشیهای کوچک بدانیم من خواهم گفت نه. اینکه بگوییمآنچیزیکهدرحالحاضردریکمارکتبزرگمیگذردحتماًدامپینگ است زیاد علمی و قابل اعتماد نیست. اگر دقت کنید در این مارکتها غیر از اقالم خارجی، بســـیاری از کاالهای داخلی نیز به فروش میرود و شاید حجم کاالهای داخلیبعضاًبیشترباشد.

این کارشناس که برگزارکننده دورههای آموزشی برای صاحبان کسب و کارهای سنتی است ادامه میدهد: در اینکه نسل آقا مهدی بقال به پایان آمده هیچ شکی نیستوحتیاگردامپینگهمنباشدبهدلیلپیشرفتدرحوزهکسبوکاروتغییر فرآیندهای درآمد زایی قطعاً آقا مهدی کســـب و کارش برچیده خواهد شد چرا که تا چندی دیگر واســـطهها در کسب و کارها حذف خواهند شد. این اتفاق طبق تجربیات کشورهای توسعه یافته پیشبینی میشـــود. کسب و کارهای کوچک و سنتی برای آنکه بتوانند ادامه دهند باید دانش خود را به روز کنند یا آنکه در کسب و کارشانخالقیتیایجادوارزشیراخلقکنند.کسبوکارهابایدبهتحلیلوضعیت کنونیخودبامقایسهبارقبابپردازندوببینندچراعقبماندهاند.

توجه کنید که در حال حاضر خیلی از کســـب و کارهای موجود در کشـــور ما به صورت ســـنتی اداره میشود. اینکه کشورهای دیگر چه کردند باید گفت عموماً و اصوالً صاحبان کســـب و کارهای بزرگ در کشورهای دیگر و حتی بعضاً در کشور خودماننسلبعدکسبوکارهایسنتیهستندیعنیفرزندانیکهپدرشانکسب و کاری داشـــته و برای آنها به ارث مانده و آنها با بهبود بخشـــیدن و پوستاندازی در فرآیندهای ســـنتی شکل نو و تازهای گرفتهاند، اما چیزی که در جامعه ما دیده میشود کسب و کارهای سنتی است که تمایلی به تغییر یا آگاهی به شیوه تغییر ندارند و به نوعی نسلی که کسب و کار را به ارث میبرد دقیقاً نمیداند چه کند یا بعضاً اصالً به فکر ادامه راه پیشینیان خود نیست و این باعث میشود بسیاری از افراد سرمایهای که پدرشان برایشان به ارث گذاشته به باد دهند و آن پیشینه و برند را از دست دهند.

متأسفانهتفکرکسبوکاردرجامعهماحتیدرمیانجوانانبسیارعقبمانده است. برای مثال فردی که مکانیک است و کسب و کارش رونق نداشته با اکتفا به گفتههاوشنیدههایاطرافیانکهسوددربقالیاستکسبوکارخودشراتعطیل کرده و یک بقالی باز کرده و ندانسته در میان شکاف پیشرفت سقوط کرده و ظهور مارکتهای بزرگ را نادیده گرفته اســـت. وقتی در جامعـــهای این نگاه و عقیده وجود دارد که «ببینیم دیگری چه کرد و پولدار شـــد مـــا هم برویم آن کار را انجام دهیم» انتظار نوآوری، اختراع، ابداع و ارائه ایده نو تبدیل به رؤیا میشـــود و از آن بدتر مقاومت در برابر تغییرات با این رویکرد که «چه کسی این کار را کرده که من بکنم»باعثعقبماندگیمیشود.