زیباییهای«زریوار»، قربانی آلودگی زیست محیطی
ساخت پاالیشگاه، دایک خاکی، سرریز شدن فاضالب به تاالب و ساخت و ساز در کنار دریاچه، حیات «زریوار» را به خطر انداخته است
پريسا ســادات عظيمی/ مطالعات اولیه ســاخت پاالیشــگاه نفت در حاشیه دریاچــه زریــوار انجام شــده و قرار اســت دالیــل ســاخته شــدن یــا نشــدن آن در کمیتــه مخصــوص ســازمان حفاظــت محیطزیســت ارزیابی زیست محیطی و بررسی شود. در این جلسه، مجری طرح چند گزینه و مکان برای ساخت پاالیشگاه را پیشنهاد میدهد و پس از انجام ارزیابی و ارائــه گــزارش آن بــه ســازمان محیــط زیســت نســبت بــه بررســی مکانهــای پیشنهادیاقداممیشود.
«عبدالوحیــد ریاضیفــر»، مدیــرکل محیط زیســت کردســتان درباره ساخت پاالیشــگاه در نزدیکــی دریاچــه زریــوار و مشــکالتی کــه برای حیــات آن بــه وجود خواهد آمد، گفت: مکان اولیه پیشنهادی جهــت ســاخت پاالیشــگاه مــورد قبــول دفاتر مربوطه ســازمان حفاظت محیط زیســت قرارنگرفته و باید ضمن معرفی مکانهای مناســب دیگر گزارش ارزیابی ارائــه شــده اصالح شــود تــا درنهایت به ســازمان حفاظت محیط زیســت کشــور بــرای تعییــن تکلیــف و تصمیمگیــری ارســال و بهترین مــکان انتخــاب و مورد تأیید قرار گیرد. ■ بخشینگریبرخیازسازمانها
مدیــرکل محیــط زیســت کردســتان بخشــی نگری برخــی از ســازمانها را در وضعیت فعلــی دریاچــه زریــوار دخیل دانســت و افــزود: متأســفانه هر کــدام از ســازمانها به دور از برنامه سیستماتیک و مدیریــت جامــع، عمــل میکننــد کــه بــه همیــن دلیل ایــن عملکرد حتــی در برخــی مــوارد ســد راه حفاظت تــاالب و محیط زیست شده است. وی مکانیابی نامناسبفضوالتحیوانیوپسماندهای روســتایی، ورود فاضــالب شــهری محلههای«اســتادیوم» و«سردوشیها» مریــوان، آتشســوزی نیــزار، تغییــرات اقلیمــی (باعث تغییراتــی در حجم آب ورودی تــاالب شــده) و افزایش فضوالت و مــواد معدنی که موجــب تغذیه تاالب از آنها شده را ازعواملی ذکر کرد که زریوار را تهدید میکنند. ریاضیفر خاطرنشان کرد: ســاخت وســاز غیرمجاز در حاشــیه تاالب، باغداری و کشاورزی ناپایدار(نبود الگــوی کشــت مناســب و مصرف کــود و ســموم شــیمیایی)، تخلیــه نخالههــای ســاختمانی در اطراف تاالب توسط افراد نــاآگاه و وجــود تعاونــی صیــادان باعث مشکالتی برای زریوار شده است. ■ تاالبپرآباست
ریاضیفــر دربــاره خشکســالی و کاهــش بارندگــی و تأثیــر آن بــر میــزان آب دریاچــه، افزود: با توجــه به بارندگی خوبی که امســال و سال گذشته داشتیم، تاالب هماکنون وضعیت مناســبی دارد. بارندگــی خــوب در ایــن 2 ســال باعــث ســرریز آب تاالب شــده، بخصوص سال قبل که سرریز آب 40 روز ادامه داشت. ■ تأثیرمنفیخشکسالی
اما درباره خشکســالی میتوان گفت، نتایــج نشــان میدهنــد کــه ایــن پدیــده از نظــر کمــی و کیفــی روی آب دریاچــه تأثیــر منفی میگــذارد. در زمینــه زندگی جانــوری هــم موجــب کاهــش تعــداد پرنــدگان بومــی و غیربومی خواهد شــد. از طرفــی، آبهــای زیرزمینــی روند روبه کاهــش داشــته و بــا توجــه به وابســتگی فعالیتهایــی نظیــر آبــزی پــروری، کشــاورزی و گردشــگری با دریاچــه زریوار شاهد تأثیرات منفی خشکسالی روی این فعالیتهــا در محدوده دریاچه خواهیم بــود، به طــوری کــه خشکســالی زراعت، دامپــروری و پرورش طیور در روســتاها را تحت تأثیر قرار میدهد. وی با اشــاره به اینکه خشکسالی تعداد صیادان و مزارع پــرورش ماهی را کاهــش داده و بهدنبال آن مقدار صید و تولید ماهی نیز با کاهش مواجــه شــده، گفت: بــه طور حتــم ورود گردشگران هم با کاهش روبه رو میشود. خشکســالی به طور قطع به تــاالب ضرر وارد میکنــد همچنــان که در چند ســال گذشــته روی کاهــش آب تــاالب تأثیــر گذاشته و باعث کاهش آب آن شده بود. ریاضیفــر درباره ورود فاضالب بخشــی از مریــوان بــه ایــن دریاچــه و مشــکالتی که در این راســتا به وجــود آمده، تصریح کرد: 3 حوزه توســعه گردشــگری، حفظ محیط زیست و حفظ و صیانت از منابع آبــی دریاچه زریــوار از اولویتهای ســتاد نجات بخشــی این دریاچه اســت و همه دســتگاههای اجرایــی بایــد توان خــود را بــرای نجــات بخشــی و ســاماندهی این مکان طبیعی بهکار گیرند. نجاتبخشی دریاچــه در چنــد بخــش برنامهریــزی و عملیاتــی خواهــد شــد کــه رســیدگی و ســاماندهی وضعیــت شــبکه فاضــالب شــهری و روســتایی و ورود پســابهای آالینده به داخل دریاچه با سرعت بیشتر در اولویت برنامهها خواهد بود.
■ تشکیلستاد نجاتبخشیدریاچه
وی از تشــکیل ســتاد نجاتبخشــی دریاچه زریــوار و کارهای زیادی که در این زمینه انجام شده اشاره کرد و یاد آور شد: ساخت مسیرهای فاضالب برای انتقال فاضالب روســتاهای اطــراف دریاچه که تأثیر مهمــی در کاهش حجــم مواد آلی آب دریاچــه و میــزان آلودگــی آن دارد، از جملــه اقدامهــا بوده اســت. طی چند ســال اخیر تمــام اهتمام محیط زیســت کردســتان با طرح مســائل اصلــی زریوار در ســتاد نجات بخشــی و تأکید این اداره کل بــر بــاال رفتــن تغذیهگرایی تــاالب از فاضالبهای روستاهای اطراف آن بوده که این مســأله بایــد کنترل شــود. البته با پیگیریهــای صــورت گرفتــه و همکاری مجموعــه اســتانداری و ادارههــای آب و فاضــالب شــهری و روســتایی مقدمــات
ســاماندهی و انحراف فاضالب 7 روســتا از 10 روســتا انجــام شــده و 3 روســتای باقیمانــده و محلههــای اســتادیوم و سردوشــیها مریــوان نیز در حــال انجام اســت و این موضوع از اولویــت اول اداره کل و ستاد نجات بخشی این تاالب است. ■ توقفساختوسازهایغیرمجاز
ایــن مقام مســئول در محیط زیســت کردستاندرموردساختوسازهاییکهدر حریم دریاچه انجام شده، گفت: ساخت و ســازهای غیرمجــاز در حاشــیه تــاالب زریوار به طور کلی متوقف شــده اســت. با دســتور«عبدالمحمد زاهدی»، اســتاندار وقت کردســتان در خصــوص اینکه تمام دســتگاههای اجرایــی اســتان بایــد تاالب زریوار را بهعنوان یکی از موضوعات جدی و اساســی اســتان رصد و پیگیری کنند و با تشــکیل ستاد نجات بخشــی تاالب که در
آن وظایف دستگاهها به روشنی بیان شده ســاخت و ســاز غیرمجاز در حاشیه تاالب متوقف شــده است. ســاخت خانه باغها نیــز بــا کمک ســازمان جهــاد کشــاورزی، دادســتان و نیروی انتظامی کنترل شــده و در ایــن زمینه تخریب بیــش از 40 مورد بنای غیرمجاز در حاشــیه تاالب براساس آرای قطعی دادگاه و بازداشت متخلفان با پیگیــری قضایی و اقــدام بموقع جهاد کشــاورزی و نیروی انتظامی انجام شــده است. ■ تأیید نشدن ساخت و ساز داخل حریم پناهگاهحیاتوحشتاالب
ریاضــی فــر در زمینه تشــکیل پرونده بــرای ســاخت و ســازهای غیرمجــاز در حریــم تــاالب، خاطرنشــان کــرد: 052پرونــده در دادگســتری درایــن خصــوص تشــکیل شــده اســت. هرگونه ســاخت و ســاز در داخل حریــم پناهگاه حیــات وحــش زریــوار بهدلیــل تبعــات غیرقابل جبران بر اکوسیستم تاالب مورد تأییــد ایــن اداره کل نیســت و به محض مشــاهده بالفاصلــه از طریــق ارگانهای قضایی نســبت بــه جلوگیــری و تخریب اقدام میشود، بنابراین هرگونه ساخت و ساز در زریوار باید با اخذ مجوز از اداره کل محیط زیست انجام گیرد. ■ برخوردباحفارانغیرمجاز
مدیــرکل محیــط زیســت کردســتان درباره برخورد با حفاران غیرمجاز چاه در اطراف دریاچه زریوار برای آبیاری اراضی کشاورزی، یادآور شد: ستاد نجات بخشی تــاالب زریــوار دی مــاه ســال 93 با هدف فعالتر کــردن ادارههای متولی حفاظت دریاچــه، تلفیق و هماهنگــی برنامهها و همکاری ادارههای دولتی و سازمانهای مردم نهاد و اجرای سیاستهای محیط زیســتی دولــت، شــکل گرفــت. بــا توجه بــه پیگیریهــای انجــام شــده توقیــف و جمــعآوری 76 مــورد تلمبــه غیرمجاز و 4 مورد ماشــینآالت غیرمجاز برداشــت شــن و ماســه، شناســایی 560 حلقه چاه غیرمجاز، انسداد 60 حلقه چاه غیرمجاز در حاشــیه دریاچــه و 10 مــورد اخطاریــه نصــب کنتــور هوشــمند روی چاههــای حاشــیه دریاچــه از جملــه اقدامهــای صــورت گرفتــه از ســوی شــرکت آب منطقهای استان برای احیا و نجات زریوار بوده اســت. ریاضی فر افــزود: با توجه به اینکــه طرح آبیــاری با اســتفاده از انتقال آب ســد «گاران» در دســت اقدام اســت، درصورت اتمام آن، آبیاری از طریق چاه قطع میشود و حتی از آب چاههای مجاز نیز با پایان این طرح (با توجه به تعهدی کــه توســط شــرکت آب منطقــهای اخــذ شده) استفاده نخواهد شد. ■ تغذیهگراییورشدنیزارها
مدیرکل محیط زیســت کردستان به رویــش نیزارهایــی که در ســطح دریاچه ایجاد شده اشاره کرد و گفت: بیشتر رشد نیزار در ضلع جنوبی تاالب اســت یعنی جایــی کــه فاضــالب وارد تــاالب شــده و باعث تغذیهگرایی و رشد نیزار میشود. البتــه بــا توجــه بــه پیگیریهــای انجــام گرفتــه، طــرح هدایــت فاضــالب محلــه «سردوشیها» و «استادیوم» و 3 روستای حاشــیه زریوار که فاضالب آن وارد تاالب میشــود در دســت اقدام اســت و تا یک سال آینده به سرانجام خواهد رسید.