صلح؛ گزینه برتر منطقه

در ایــن میــان وهابیــت و ســلفی گــری بهعنوان مهمترین مانع اقدامات سلمان باید تضعیف شده و سخن گفتن از اسام میانه یــا معتدل و اولویت قائل شــدن به عربیتتبلوراینرویکردولیعهدسعودی اســت. اقدامــات ســلمان در هماهنگــی و تحــت حمایت کامــل امریکا بــوده و به نظر میرســد واشــنگتن و ریــاض در عبور از افــراط گرایــی برخاســته از تفکر ســلفی کــه القاعــده و داعــش محصــول آن بوده اســت، به توافق رســیدهاند. در واقع زمان اســتفاده ابــزاری از گــروه هــای افراطــی رو به افول بوده و بخش مهمی از شکست داعش فارغ ازمبارزه محور مقاومت با این گروه، حاصل چرخــش راهبردی ریاضواشنگتن است. در سناریو راهبردی پیش روی ریــاض، هدف بازتعریف ســاختاری در عربســتان، اولویت قــرار دادن عربیت، سکوالریســم و تحقــق مدرنیتــه تعییــن شــده اســت. در مســیر تحقــق تغییــرات راهبــردی در ســعودی میبایــد تعلقات افراطــی مذهبــی بــا خاســتگاه ســلفی تضعیف شــده و شــیعیان نیــز بتوانند در چتــر عربیــت و سکوالریســم بــه ریــاض نزدیــک شــوند. ایــن تحــول بنیادیــن اگر موفــق شــود در ادامــه خــود میتوانــد از معضــل ســعودی بــا شــیعیان داخلی و بیرونی کاســته و تأثیرات عمیق بر موازنه ژئوپلیتیکمنطقهبگذارد.محصولدورتر تغییرات هدایت شــده توسط سلمان که عامل فاصلهگیری از نگاه تنگ مذهبی و رویکــرد به عربیت و سکوالریســم خواهد بــود، میتوانــد حتی عامل جــذب برخی مسیحیان لبنان ...و نیز شــود. برای نظام مســلط جهانی، تجربه تغییــرات بنیادی چــون انقاب اســامی ایران یــا تغییرات آنــی و خشــنی چــون تغییــرات لیبــی، تجربــهای خوشــایند نبوده و بــرای امریکا بهعنوانقدرتمسلط،تغییراتیمطلوب اســت که به همراه حفظ روابط راهبردی و تعهــدات در شــیبی آرام صورت بگیرد. ترکیه قبــل از ســعودی این مســیر را آغاز کــرده و همچنان با فراز ونشــیبهایی آن را ادامــه میدهد. تحــوالت آغاز شــده در عربســتان نشــان میدهد که ســعودیها بهطــور جــدی در توافــق و بــده و بســتان بــا امریــکا وارد فــاز تغییراتی شــدهاند که حاصــل آن چــه بــا ســلمان و چــه بــدون ســلمان میتواند ظهــور عربســتان نوین در نتیجــه بازتعریفهــای رخ داده در آینده باشــد.در این میــان ارتجاعی تلقی کــردن یا ماندن نظام سیاســی ســعودی، همچنیــن دســت کشــیدن عربســتان از حوزههای نفوذ و رقابــت و واگذاری آن به ایران، اگرمحصول خوش خیالی نباشــد، میتواند حاصــل غفلت از ســاز وکارهای قدرت و بازیهای پیچیده مترتب بر نظام جهانی باشــد. در جغرافیــای خاورمیانه، نه ایــران و نه عربســتان از معادالت قابل حذف نبوده و نیستند. ازمنظرمعادالت و محاسباتمنطقهایوجهانیرقابتهای میــان تهــران – ریاض نباید ســبب برهم خــوردن راهبــردی تعــادالت ژئوپلیتیکی میان ایران و عربستان شود. برهم خوردن این معادالت میتواند عامل جنگ باشد. حملــه صدام به ایران در بخشــی حاصل تغییرات ژئوپلیتیکی بود. اگــر موازنهها و در این میان موازنه میان تهران- ریاض به سود یکی و زیان دیگری بهطور محسوس تغییر نماید، صحنه رقابت از فاز سیاسی، وارد فاز نظامی خواهد شد.

نکتهآنکهدرحالیکهسیاستخارجی ایراندرگیریبهوسعتجغرافیایجهان دارد، مهمترین معضل سیاست خارجی عربســتان، ایران اســت. ایران نیم نگاهی بــه ریــاض دارد امــا ســعودی هــا تمــام حسهای خــود را متوجه ایــران کردهاند. دور شــدن از ســلفی گری و گام برداشــتن در جهــت تحقق دولتی مــدرن اگرچه در بخــش مهمــی از تحقــق اهــداف 2030 ریاض اســت، امــا این هدفی اســت که در درونخودمیتوانددربخشهاییاگرریل روابط تهران و ریاض در مسیر تعامل قرار نگیرد، علیه ایران وارد عمل شــود. تهران و ریاض هر دو بهدنبال توســعه اقتصادی هستند که دســتیابی به آن تنها در فضای صلح میسر است. باشد که تهران و ریاض بهدامدرگیریهاگرفتارنشدهوجغرافیای جهاناسامرادرگیرجنگیداخلینکنید. روی کار بودن دولت تدبیر و امید در ایران، نه برای ریاض بلکه برای منطقه و جهان اگــر به دنبــال صلح باشــند، یک فرصت اســت. نه تهران و نه ریاض نباید با رقص شمشــیر و طبل جنگ همراه شوند. نباید بسترســاز تبدیــل جنگ نیابتــی به جنگ مستقیم شــد. سلمان جویای نام بیش از تمرکزبردشمنیباایران،بایدبهصداهای صلح برآمده از تهران گوش فراداده تا در ســایه صلح، خاورمیانه قوی تر نه ایران یا عربستانقویترشکلبگیرد.