بازرسی چمدانهای همه شاهزادگان و وزیران؛ بدون استثنا

کارشناسان از زوال مشروعیت «بن سلمان» در عربستان خبر می دهند

ندا آکیش/ گویا رنجــی که ایــن روزها شاهزادگان و تجار سعودی در کشورشان میبرنــد، تمامی نــدارد. در روزهای اخیر 80۲ تــن از آنها به اتهام فســاد دســتگیر و بازداشــت شــدند و دیــروز هــم دســتور بازرسی چمدانهای شاهزادگان و وزیران صادر شد.

بــه گــزارش «ایــران» بــه نقــل از الجزیــره، دیــروز رســانههای اماراتی خبر دادنــد، وزارت کشــور عربســتان بیانیهای منتشــر کــرده کــه بــه موجــب آن تمامی وسایل، ســاکهای دستی و چمدانهای شــاهزادگان و همراهانشــان، وزیــران و مسئوالنارشداینکشوردرتمامیمبادی ورودی و خروجــی کشــور اعــم از مبــادی هوایی، دریایی و زمینی بازرسی میشود. هرچنــد این بیانیه از ســوی وزارت کشــور عربســتان صادر شــده اما همه میدانند کهپشتپردهتماماینتصمیمهامحمد بن سلمان، ولیعهد جوان و قدرتطلب ســعودی اســت کــه ســودای پادشــاهی عربســتان را در ســر میپرورانــد امــا آیــا محمد بن ســلمان با تجربه اندکی که در سیاســت دارد میتواند با به راه انداختن زلزلههایــی نظیــر زلزله مبــارزه با فســاد یا لشکرکشــی به کشــورها و نــاآرام کردن منطقه به این سودا دست یابد؟

بــه گــزارش «ایــران» پاســخ نشــریه امریکایــی «هافینگتــون پســت» بــه این ســؤال منفی اســت. این نشــریه نــه تنها اقدامات محمد بن سلمان در بازداشت گسترده شاهزادگان را زمینهساز به قدرت رســیدن ولیعهــد ۲3 ســاله نمیدانــد بلکه این اقدامات را آغاز زوال پادشــاهی آلسعود بر عربســتان قلمداد کرده و در یک گــزارش تحلیلــی مینویســد: بعید نیست که سیاســت جدید ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان و محمد بن ســلمان، پســر جســور او ولیعهد این کشــور به فروپاشــی سیاســی، اقتصادی و نظامیعربستانبینجامد.

این نشــریه با طرح این ســؤال که حاال همــه مشــتاقند، بداننــد حرکــت بعدی دولــت ریاض در قبال این شــاهزادههای دستگیر شــده، چیســت، مینویسد: یک شــاهزاده ســعودی ناشــناس به روزنامه انگلیسی گاردین گفته است که این روزها دو نامــه در میــان اعضای ارشــد خاندان ســلطنتی عربســتان دســت بــه دســت میچرخــد و آنها را به انجــام کودتا علیه ملک ســلمان تشــویق میکنــد. روزنامه گاردین نیز وجود این نامهها را تأیید کرده است.

بــه عقیــده تحلیلگــر هافینگتــون پســت، ملک سلمان و پســر جاهطلبش سیاســتهای خطرناکی را اجرا میکنند کــه ایــن کشــور را بــه ســمت فروپاشــی اقتصادی، سیاسی و نظامی پیش میبرد و فاش شدن این نامهها نیز مهر تأییدی بــر ایــن مســأله اســت و ایــن ســؤال را به وجــود میآورد که آیا محمد بن ســلمان سرنوشــت مشــابه ملک فیصل در سال 1975 را تجربــه خواهــد کــرد؟ ملــک فیصل در ســال 1964 علیه ملک ســعود بن عبدالعزیز، پادشــاه وقت کودتا کرد و دستبهاصالحاتاجتماعیواقتصادی گسترده زد و عربستان را از حالت قبیلهای خارج کرد اما 11 ســال بعد، در سال 1975 به دست برادرزادهاش به قتل رسید.

محمدبنسلمانهمشکینیستکه در دو سال اخیر بیش از هر عضو خاندان ســلطنتی صاحــب قدرت شــده اســت و ظاهراً در حال حاضر نیز در مســیر کسب قــدرت به نقطــه نادیده گرفتــن پروتکل سلسلهمراتبقدرتوتغییراینپروتکل رســیده اســت. او کســی بود که تــا پیش از پادشــاهی پدرش نــه جایگاه ویــژهای در دولتریاضداشتونهتجربهرهبریاما ناگهانتمامسلسلهمراتبهارادرنوردید و اکنــون ولیعهــد عربســتان و مســئول اصلیتریــن منبع داراییهای پادشــاهی سعودییعنیشرکتنفتیآرامکواست.

بــا وجــود ایــن، زمانــی که آتشفشــان جنگ داخلی خاندان سلطنتی داغ شود و فوران کند و آشــکارا خــود را در معرض دیــد جهانیان قــرار دهد، زوال عربســتان ســعودی نیز آغــاز میشــود و پیامدهای وســیع آن نــه تنهــا از نظــر اقتصــادی و سیاسی بلکه از نظر مذهبی و ژئوپلیتیکی نیــز بر همگان آشــکار خواهد شــد. بنا بر گزارش هافینگتون پســت، آنچه محمد بــن ســلمان حاضر نیســت بپذیــرد این است که پادشاهی سعودی از زمانی که در سال 193۲ تأسیس شد به شیوه قبیلهای اداره شــده اســت و تغییــرات ناگهانــی محمد بن سلمان در چند دهه حاکمیت

قبیلــهای و سلســله مراتبــی اگــر نگوییم هزاران، دســتکم صدها دشمن از میان شــاهزادگان و تاجران تأثیرگذار عربستان برای او میتراشد و این شاهزادهها و تجار نیــز احتماالً منتظر نخواهند نشســت که از هتل ریتــز هارلتون، بازداشــتگاه کنونی شــاهزادههای دســتگیر شــده، برایشــان دعوتنامه بیایــد بلکــه کاری خواهند کرد که بدون شــک علیه محمد بن ســلمان خواهدبود.بویژهاینکهشخصمحمدبن سلمان نیز در جریان بازداشتها نسبت به دو شاهزاده احساس خطر کرد و آن دو را بازداشــت نکرد. یکی منصور بن مقرن بود که هفته گذشته در نزدیکیهای یمن هلیکوپترش ســقوط کرد و جان باخت و دیگری متعــب بنعبداهلل، رئیــس گارد امنیت ملی عربســتان بود که از کار برکنار شــد. برکنــاری او در حالی اســت کــه گارد امنیــت ملی عربســتان یک ارگان بســیار قدرتمنــد در عربســتان ســعودی و البته یکی از حوزههای احتمالی نارضایتیها از

دولت ریاض است. تحلیلگر هافینگتون پست همچنین به ویژگیهای شخصیتی محمــد بــن ســلمان کــه بیشــباهت بــا دیکتاتورها نیست نیز اشاره کرد و نوشت: محمد بن ســلمان فکر میکند میتواند بــا چنــد مــورد دســتگیری و بازداشــت و رعبافکنــی سیســتم حکومتی سلســله مراتبی و قبیلهای عربستان را تغییر دهد. اینویژگیمشترکتمامرهبرانعرب(با معدوداستثناها)استکهفکرمیکنندبه آنها برخی حقوق الهی داده شــده اســت که با آن حقوق میتوانند برای همیشه با مشتآهنینحکومتکنند.

ولیعهد عربستان با وعده اصالحات و جامه عمل پوشاندن به سند چشمانداز ۲030 دســت بــه «مبــارزه با فســاد» زده اســت. ماجــد القصبــی، وزیــر بازرگانی و سرمایهگذاری عربســتان نیز در مقالهای کــه به تازگی برای روزنامه «وال اســتریت ژورنــال» امریــکا نوشــت، درایــن بــاره آورد: «زلزلــه فســادی» کــه به بازداشــت

شاهزادگانومسئوالنعربستانیانجامید در راســتای طــرح ۲030 اســت که محمد بــن ســلمان آن را مطــرح کرد و هــدف از آن «اصالح» تدریجی در عربستان است. عربستان درحال تغییر است. پیام واضح و اهــداف هــم مشــخص شــده اســت. ما جدی هستیم و به این روند پایبندیم. این وزیر عربســتانی فاش کــرد که تحقیقات دربــاره پرونــده فســاد در عربســتان ســه ســال است که به جریان افتاده و بنا براین پرونده در این کشــور بیــش از 100 میلیارد دالر از طریــق فســاد در چندیــن دهــه اختالس شده است.

در پایان گــزارش تحلیلی هافینگتون پســت آمده اســت: پادشــاهی عربستان آبســتن بیثباتــی سیاســی بــزرگ، چشــمانداز اقتصادی مبهــم و تاریک که از کاهــش قیمــت نفت نشــأت میگیرد، انــزوای جهانــی و منطقــهای بــه خاطــر خشــونتهایی کــه در یمــن مرتکــب میشــود و مســائل مربوط به جانشــینی

اســت و در یــک کالم بــه نظــر میرســد عربستان «رو به موت» است.

عــالوه بــر هافینگتون پســت، شــبکه خبــری الجزیره نیــز در گزارشــی به قلم مروان بشارا، تحلیلگر ارشد خود، محمد بن سلمان را شاهزاده ماکیاولی توصیف کــرد و بــا ایــن تیتــر کــه «بــه عربســتان ســلمان خــوش آمدیــد»، نوشــت: اگــر شــما به کارهایی که محمد بن ســلمان در طــول دوره کوتــاه کاری خــود انجــام داده نــگاه کنیــد متوجــه میشــوید کــه پشــت سیاســتهای او هیچ چیز نیست جــز یکســری تصمیمهــای تصادفــی. این شــبکه خبری در ادامــه گزارش خود اقدامــات محمــد بــن ســلمان از جنگ یمــن کــه نخســتین اقــدام او بــه شــمار میرفت گرفته تا بازداشــت شــاهزادهها را فهرســت کــرده و نتیجهگیــری کــرد کــه او یــک شــاهزاده ماکیاولی اســت که تصمیمات را صرفاً بر اساس منافع خود و به شیوهای دیکتاتوری اتخاذ میکند.