ضرورت نهاد واحد برای امدادرسانی
کشــور ایران به لحاظ جغرافیایی و بر اســاس طبیعت خــود در شــرایطی قــرار دارد کــه بــا وقــوع حــوادث غیرمترقبــه و بحرانســازی چون ســیل و زلزله عجین شــده اســت. در چنیــن کشــوری مدیریــت بحــران از بســامان ســاختن امور اولیه زندگی مردم بحرانزده تا بازگرداندن روال زندگی آنان بر روال و سامان معمول خود از اهمیتی دو چندان برخوردار است.
بــا وجــود ایــن، این روزهــا کــه زمینلرزه در اســتان کرمانشــاه مردم آن سامان را دچار مشکل کرده است، شاهد اخبار و رویدادهایی هستیم که نشان از ضرورت نقد و بازنگری در رویکرد جمعی ما نسبت به مدیریت بحران ناشی از حوادث غیرمترقبه دارد.
یکی از این مسائل تعدد غیرقابل توجیه مراکز و نهادهایی است که خود را در مدیریت بحران و نیز جمعآوری کمکهای مردمی سهیم میدانند. چنان که در حالی که سازمان هالل احمر به عنوان یکی از اساسیترین نهادهای جمع آوری کمکها و نیز امداد رســاندن به آســیب دیدگان میتوانــد عمل کند، عده قابل توجهــی از مردم ترجیح میدهند کمکهای خود را از مســیرهای غیر نهادی و گاه شــخصی به دست آسیب دیدگان برســانند و این عالوه بر عدم تمرکزی که در مدیریت ســایر نهادهای وارد شــده در بحران از نهادهای نظامی تا نهادهای اجتماعی وجود دارد ســبب بروز مشکل و نابسامانی در حل مسائل شهروندان آســیب دیده میشود تا آنجا که آنها شکیبایی خود را از دست بدهند و نیازهای خود را در میانه راه از کاروانهای حامل کاالهای امدادی بستانند.
ایــن همــه حاصل بی اعتمادی اســت که بخشــی از آن در عملکــرد ناموفق مسئوالن در بحرانهای گذشته ریشه دارد و بخشی دیگر حاصل شایعه پردازی رسانهها و بزرگنمایی کاستیها از سوی آنها است.
آنچه طی سالهای گذشته در بحرانهای پیش آمده رخ داد، مانند دزدیده شدن چادرها و اقالم امدادی سبب شد که نوعی بی اعتمادی چه میان مردم با مردم و چه میان مردم و کارگزاران بروز یابد. بیاعتمادی که اگر برای جبران آن چارهاندیشی نشود، میتواند بالی جان جامعه در سالهای آتی باشد.
مــردم ایران نشــان دادهاند که هنگام مصیبت، چه زلزله و ســیل باشــد چه جنــگ و تحریــم کــه منافع ملــت را تهدیــد کنــد، از همبســتگی اجتماعی قوی برخوردارنــد و میتواننــد بخوبــی از بحرانها عبور کنند. در طــول تاریخ نیز این مردم سابقه طوالنی از رسومی دارند که به زعم جامعهشناسان میتوان بر آنها مــددکاری خودجوش و ســازمان نیافته نام نهاد. امــا جامعه امروز به نهادهای مدنــی ســازمان یافتــه و ریشــهداری نیازمنــد اســت کــه بتواننــد در جمــعآوری کمکهــای مردمی از اعتماد عمومی قابل اعتنایی برخوردار باشــند. نهادهای دولتــی و غیردولتی که این اعتماد را با ارائه بیالن کاری مشــخص و قرار گرفتن تحت نظارتها و حسابرســیهای دقیق تقویت کنند. عــالوه بر آنکه در نهایت همه این اعتمادها و همیاریها باید در ذیل نهاد واحد و قدرتمندی سازماندهی و توزیع شــود. در نظام ما این قوه مجریه، رئیس جمهوری و وزارت کشــور است که باید مســئول کار باشــد و در زیر مدیریت واحد خــود توانمندیهای مختلف نهادهای دیگر را ساماندهی کند.