تفاوتهای زلزله بم و کرمانشاه

زمین لحظهای آرام و قرار ندارد. گاهی این ور و گاهی آن ور را میجنباند و زمین برای ما گهواره میشود، ولی الالیی آن تبدیل به بغضهای فروخوردهای میشود که تا ابد ادامه دارد.زمین میلرزد و سقف باالی سرمان با آن همآوایی میکند؛ چون ما بلد نبودیم یا یادمان نبود که سقف باید جانپناهی برایمان باشد.ما هنوز داغدار نغمههایی هستیم که در بوئین زهرا، طبس، رودبار و منجیل و بم سراییده شد؛ چون ما زلزلههای مهم و زیادی را در تقویمهای خود ثبت کردیم و هرگز فراموش نکردیم و نخواهیم کرد و در هر بار هم تنها یک راه را رفتیم. کم نشان دادن اتفاق، آمار باالی کشتهشدگان و امدادرسانی و در آخر هم فراموشی.

زلزله سیالخور در سال 1288 با بزرگای 8 ،7.4 هزار کشته و 64 روستای تخریب شده

زلزله الر در سال 1339 با بزرگای 6.7 و 400 نفر کشته و تخریب 75 درصدی شهر زلزله بوئین زهرا در سال 1341 با شدت 7.2 و 10 هزار نفر کشته زلزله دشت بیاض در سال 1347 با بزرگای 7.4 و کشته شدن بیش 10500 نفر و تخریب 61 روستا زلزله قیر در سال 1351 با بزرگای 6.9 و 4 هزار نفر کشته زلزله طبس در سال 1357 با بزرگای 7.7 و 25 هزار نفر کشته زلزله قائن در سال 1358 با بزرگای 7.1 و جان باختن 130 نفر زلزله رودبار و منجیل در سال 1367 با بزرگای 7.4 و جان باختن 35000 نفر زلزله بم در سال 1382 با قدرت 6.5 ریشتر و جان باختن بیش از 40 هزار نفر اینها تنها گوشهای از خاطرات تلخی است که در تقویمهایمان به ثبت رسیده و اینک زلزله 7.3 ریشتری کرمانشاه.در صفحه تقویم روز یکشنبه، 21 آبان ماه سال 1396 خورشیدی در حالی زلزله کرمانشاه را به ثبت میرسانیم که خاطرات تلخ زلزله بم همچنان برایمان زنده است. ما فراموش نکردیم که در زلزله 6.5 ریشتری چگونه سقف خانهها جان بیش از 40 هزار شهروند بمی را گرفت.

زلزلهای با وسعت خاورمیانه/ زلزله در ساعت 21 و 48 دقیقه شامگاه روز یکشنبه، 21 آبان در 30 کیلومتری شمال غرب «سرپل ذهاب» و 32 کیلومتری جنوب غرب «حلبچه» در ناحیه مرزی ایران و عراق و در داخل خاک عراق رخ داد.

هر چند که به گفته محققان، گسل مسبب این رخداد هنوز مشخص نیست؛ ولی به گفته دکتر مهدی زارع عضو هیأت علمی پژوهشگاه بینالمللی زلزله و مهندسی زلزله گسله فعال خمیدگی جبهه کوهستان زاگرس و گسلهای پهنه گسله ذهاب (یا سرپل ذهاب) در همین منطقه قرار دارند.وی گسل «پیسنگی ذهاب» را از گسلهای سامانه گسله خمیدگی جبهه کوهستان زاگرس این منطقه ذکر کرده و ادامه میدهد: سازوکار این زلزله فشاری و صفحه گسله نزدیک به قائم بوده است.

کانون زلزله سرپل ذهاب/ در شهر سر پل ذهاب 60 هزار نفر و در قصر شیرین حدود 30 هزار نفر زندگی میکنند و زلزلههای حلوان و سر پل ذهاب از جمله زلزلههای تاریخی این منطقه است. زلزلههای 958 میالدی و 1150 میالدی سرپلذهاب و در سده بیستم زلزله 1967 میالدی با بزرگای 5.7 و سال 1983 میالدی با بزرگای 5.1 از جمله زلزلههای تاریخی این منطقه است.این زلزله را حدود 150 میلیون نفر در ایران و عراق و در هر دو پایتخت حس کردند، به گونهای که به گفته زارع با توجه به بزرگای آن، این زلزله در کل کشور عراق، منطقه میان رودان، بخشهایی از سوریه، شرق ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس احساس شده است.

زلزله درمرز/ دکتر شهریار سلیمانی آزاد، پژوهشگر گروه لرزه زمینساخت و زلزلهشناسی سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به وقوع زمینلرزه شامگاه یکشنبه، در محدوده باختر کرمانشاه اظهار کرد: آنچه میتوان از پهنه رومرکزی این زمینلرزه دریافت کرد، این است که این رخداد در مرز میان دو کشور در مناطق سرپل ذهاب و قصر شیرین در ایران و حلبچه در عراق به وقوع پیوسته است که با توجه به کم جمعیت نبودن این مناطق و تراکم گسترده روستاها و شهرها اثرات این زمینلرزه در منطقهای گسترده احساس شد.وی با بیان اینکه از دیدگاه لرزه زمینساختی رشته کوه زاگرس در بخش میانی کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا قرار گرفته است، تأکید کرد: این بخش شامل 4 پهنه گسلی اصلی با راستای شمال باختری است که گسل جبهه کوهستان زاگرس در بخش جنوبی و گسل زاگرس بلند در شمال آن، 2 مورد از این پهنههای گسلی را تشکیل میدهند که این دو در پهنه رومرکزی زمینلرزه اخیر به هم نزدیک میشوند و در محدوده سرپل ذهاب پهنه گسلی جبهه کوهستان زاگرس در نزدیکترین فاصله خود به گسل زاگرس بلند قرار میگیرد.

سلیمانی با بیان اینکه بر اساس اقلیم خشک و نیمهخشک موجود در ایران مردم از گذشته بهدنبال شناسایی ذخایر آب برای گذران زندگی در مناطق مختلف بودهاند، اضافه کرد: همواره آب در اولویت انتخاب محل زندگی مردم قرار داشته و از آنجایی که آب معموالً در کوهپایهها و درهها یافت میشود، از اینرو ساختوسازهای روستایی و توسعه و تمرکز شهری و صنعتی در نزدیکی جبهه کوهستان است و معموالً این مناطق در ایران در پهنههای گسلی قرار دارند.

خواهرخوانده زلزله کرمانشاه در بم/ تراژدی بم در ساعت 5 و 26 دقیقه بامداد روز ۵ دی سال 1382 رخ داد. در این زلزله که با بزرگای 6.5 رخ داد و ساکنان این شهر دو مقصد بیشتر نداشتند؛ یا مرکز درمانی یا قبرستان.در اثر این حادثه 90 درصد از سازههای شهر بم به کلی تخریب شد و ارگ تاریخی بم با ۵2هزار سال قدمت و بزرگترین سازه گلی در این حادثه به کلی ویران شد.گسل بم با راستای عمومی شمالی - جنوبی از نزدیکی شهر بم عبور میکند. از آنجایی که این گسل در شرق بم از کنار شهر بروات عبور میکند، گسیختگیهای سطحی ایجاد شده پس از زلزله بم در پیرامون شهر بم و بین شهرهای بم و بروات مشاهده شد.

تفاوتهای بم و کرمانشاه/ زلزله 6.5 ریشتری بم موجب کشته شدن 40 هزار نفر و زلزله 7.3 ریشتری 474 نفر(تا لحظه انتشار این گزارش) به طور رسمی گزارش شده و این سؤال را در ذهن ایجاد میکند که با وجود بزرگ بودن زلزله کرمانشاه نسبت به بم، چرا تعداد تلفات آن کمتر از زلزله بم بوده است.این مسأله را عضو هیأت علمی پژوهشگاه بینالمللی زلزله اینچنین توضیح میدهد: تعداد تلفات این دو زلزله نشان میدهد کانون زلزله در استان کرمانشاه در سرپل ذهاب نبوده است؛ چرا که اگر کانون این زلزله در این شهر بود، باید فاجعه بدی را تجربه میکردیم.به گفته وی، کانون زلزله کرمانشاه در منطقه کوهستانی مرزی میان ایران و عراق بوده است، از اینرو نسبت به زلزله بم در این رخداد لرزهای وضعیت بهتری داشتیم.به اعتقاد محققان این حوزه، کانون زلزله بم در نزدیکی تمرکز جمعیتی قرار داشت و از آنجایی که در بامداد رخ داد، موجب افزایش تلفات شده است. ولی از سوی دیگر به باور این محققان، میزان تخریب یک زلزله به عواملی چون عمق، اثر خاک، تراکم جمعیت، میزان آسیبپذیری ساختمانها در برابر زلزله و عمق زلزلهها بستگی دارد.به گفته دکتر زارع، در صورتی که زلزلهای در عمق زیاد رخ دهد، در پهنه گستردهتری رخ خواهد داد؛ ولی شدت کانونی آن کمتر است و در صورتی که عمق زلزلهای کم باشد، معموالً پهنه کانونی بیشتری را تخریب خواهد کرد.

شارالتانیسم در انتشار اخبار زلزله و آزمایشات هستهای/ شایعات بیاساسی که در زلزله بم منتشر شد، این بار نیز درباره زلزله کرمانشاه در فضای مجازی دست به دست شد. طبیعی نبودن زلزله و انجام آزمایشات و انفجارات اتمی و هستهای، که این خبر شایعه و بیاساس است؛ چرا که به گفته همه محققان زلزله شناسی نوع زلزلههای ناشی از زلزلههای طبیعی با زلزلههای ناشی از آزمایشات هستهای و نظامی متفاوت است، ضمن آنکه هزاران دستگاه لرزهنگاری این زلزله طبیعی را ثبت کردهاند.

دکتر مهدی زارع، یادآور شد: اگر انفجار بود، در دقایق اولیه از سوی تمام مراکز بینالمللی زلزلهشناسی اعالم میشد که این اتفاق انفجار بوده نه زلزله طبیعی، ضمن آنکه این زلزله توسط سازمان زمینشناسی امریکا (یا مرکز لرزهنگاری امریکا که اساساً معلوم نیست کجا هست!؟) 4 سال قبل در 2013 پیشبینی شده بود یا جاها یا افراد دیگری این زلزله را پیشبینی کردهاند و از قبل اعالم کرده بودند.

وی در عین حال تأکید کرد: نه در ایران و نه در هیچ جای دنیا روشی مخفی و پنهانی برای پیشبینی زلزله یا هیچ پدیده طبیعی دیگری وجود ندارد.