پولنداری،سقفرویسرتخرابمیشود

مشــکالت اقتصادی اجازه نمیدهد به مقاومسازی فکر کنیم

همه ما در خانههايــــی زندگی میکنيم که ممکن اســــت تازه ســــاز يا با قدمت باشند. مسلماً هيچ کداممان هم دوست نداريم خانه محل سکونتمان بر اثر زلزله ويران شودوآسيبیبهخانوادهمانبرسد.اماوقتی پای مقاومسازی به ميان میآيد، میبينيم که فقــــط اســــمی از آن شــــنيدهايم. بعد از بــــروز هر فاجعه اما نياز به مقاومســــازی را با تمام وجود حــــس میکنيم. اصالً از کجا بفهميمساختمانماننيازبهمقاومسازی دارد؟ حــــاال فــــرض کنيــــم کــــه فهميديم بايد مقاومســــازی صورت گيرد. آيا وظيفه مقاومسازی کامالً بر عهده خودمان است يــــا دولت در ايــــن امر به ياری شــــهروندان میآيد؟ جواب اين است که انجام اين کار صددرصد بر عهده خودتان اســــت. دولت تنهــــا در مــــورد ســــاختمانهای حياتی که بهدليلنوعکاربریواستفاده،بايدعملکرد خود را بعد از زلزله نيز حفظ کنند همچون مراکــــز درمانی، ايســــتگاههای مخابراتی و تلويزيونــــی، مراکز امنيتی و پااليشــــگاهها و همچنين ســــاختمانهايی که پس از زلزله بهعنوان مراکــــز خدماتی و کمکرســــانی موردنيازهستندهمچونسولهها،مساجد، مدارس و مراکز مديريت بحران، مســــئول و موظف اســــت. پــــس متوجه شــــديم که خودمان مسئول مقاومسازی خانههايمان هستيم؛ اما چطور و با صرف چه هزينهای؟

مهندس علی اقدمی، ناظر ســــازمان نظام مهندســــی کشــــور در اين باره بــــه «ايران» میگويد:«اصوالًدرموردساختمانهايیکه تا 10 سال قدمت دارند، نياز به مقاومسازی نيست؛ البته در صورتی که نقشه مصوب و نقشه اجرايی باهم همخوانی داشته باشند چراکه نقشــــه مصوب در نظام مهندســــی تأييد شده اما نقشه اجرايی، گاهی به داليل اقتصادی با نقشــــه مصــــوب فــــرق دارد و مالکبرایباالبردنتراکم،تخلفاتیانجام میدهد. اينجا ضعف نظارت هم به داليل مختلفازجملهعدمانگيزهبهدليلپايين بودن تعرفه و تبانی مالک و ناظر، شــــرايط رابدترمیکند. در مورد مقاومســــازی منازل مسکونی بايد توجه داشت که اگر يکی از مالکان واحدی در ســــاختمان تصميــــم به مقاومســــازی بگيــــرد، به تنهايی قادر به اين کار نيســــت. يعنی فايدهای ندارد چون کل ســــاختمان بايد مقاومسازی شود و اگر يک ستون ايراد داشته باشــــد، ممکن است کل ساختمان فــــرو ريــــزد. در وهلــــه اول مالــــکان بايد به شرکتهای مشاور يا دفاتر فنی ساختمان مراجعه کنند تا طرح و نقشه مقاومسازی ساختمان تهيه شود که هزينه اين کار برای هر متر مربع، چيزی بين 5 تا 10 هزار تومان است. اما هزينه اصلی مربوط به اجراست که بسيار هزينه بر است. دستمزدها بيشتر از ساخت است چرا که در ساخت اوليه، مصالح روی زمين قرار دارد و بهعنوان مثال آهــــن را روی زمين جوش می دهند اما در مقاوم سازی، جوشکار بايد رو به باال جوش دهد. در کل مقاومســــازی سختتر از ساخت اوليه است و هزينهاش هم زياد اســــت. مثالً برای يک ســــاختمان هزار مترمربعی که 10 واحد 80 متری دارد به اضافه مشــــاعات، دســــت کم حدود 60 ميليونتومانهزينهدربردارد.دراينرابطه دولت تســــهيالت خاصی ارائه نمیدهد و پيشنهاد ما اين است که حداقل در بخش تهيه طرح و نقشه برای مقاومسازی منازل مســــکونی، با توجه به پايينتر بودن هزينه آن، دولت تســــهيالتی ارائــــه کند تا حداقل اينکه ســــاختمانهايی با عمر نســــبتاً باال، پاسخ مناسبی به اين مقاومسازی دادند و مقاومتشاندربرابرزلزلهافزايشيافت. کارلوتدالدی،نمايندهشرکتايتاليايیسال گذشته برای مذاکرات درباره مقاومسازی ســــاختمانها در ايران، به وزارت مســــکن و شهرســــازی مراجعــــه کــــرد و آنطور که میگويــــد اتفاقــــاً طــــرح، مــــورد اســــتقبال مســــئوالن مربــــوط قــــرار گرفــــت امــــا يک مشــــکل وجود داشت؛ در واقع يک مشکل اساسی؛ بودجه. هميشه درست در همين نقطه، همه چيز متوقف میشــــود. شرکت ايتاليايی، بحث مقاومسازی نوين را مطرح کرد، حــــال آنکه در مقاومســــازی به روش معمول با بتنريزی و جوش آهنآالت نيز هنوز چالشهای فراوانی وجود دارد. تــــالش بــــرای اجــــرای مقاومســــازی ساختمانها در سطح کشــــور بعد از زلزله يــــک جورهايی خيالشــــان راحت بــــود که خطر زلزلــــه تهديدشــــان نمیکنــــد چون در ســــاختمانهايی ســــکونت دارنــــد کــــه بــــه اصطــــالح ضدزلزلــــه اســــت. اين درحالی اســــت که پژوهشــــگاه بينالمللی زلزله شناسی و مهندســــی زلزله، بشدت از کاربرد اصطــــالح غلط «ســــاختمان ضد زلزله» که سالهاست در ادبيات ارتباطی بين فروشندگان و خريداران ساختمانها رواج پيــــدا کــــرده، انتقــــادد دارد و ايــــن اصطالح را مــــردود و غيرعلمــــی عنوان میکند. چرا که براساس استاندارد 2800 ايــــران، طراحی ســــاختمانها بر اســــاس شــــتاب زلزلــــه صــــورت میگيــــرد، نه بر اســــاس بزرگا. بهعنوان نمونه در تهران، ســــاختمانها برای شــــتاب زلزله معادل 35 درصد شــــتاب جاذبه زمين طراحی میشوند. با اين اوصاف هيچ ساختمانی در تهران در برابر زلزله بر اســــاس ريشتر طراحی نمیشــــود و اساســــاً چنين ادعايی مبنایعلمیندارد. بر اســــاس اعــــالم پژوهشــــگاه بينالمللی زلزله شناســــی، از آنجا کــــه روال طراحی و اجرای ساختمانها برای سطوح عملکرد و سطوحلرزهایتعريفومشخصمیشود، بنابراين نمیتوان ادعا کرد که ساختمانی میتوانــــد ضــــد زلزلــــه باشــــد و اصطــــالح ساختمان«مقاومدربرابرزلزلهایباشدت مشــــخص» توصيــــف صحيحتری اســــت که بايد کوشــــش شــــود جايگزين اين غلط مصطلحشود. البته مطابق نظر کارشناسان، ادعای اينکه ساختمانیدربرابرشدتمشخصیاززلزله مقاومباشد،منطقیاست؛مشروطبرآنکه ساختمان مورد نظر با رعايت ضوابط فنی در طراحی و کيفيت در اجرا همراه باشــــد. اينجاست که باز به عبارت «مقاوم سازی» میرســــيم. اين اصطالح برای مهندســــان ساختمانودستاندرکارانبخشمسکن، يک چيز است و برای ما مردم عادی، يک چيزديگر. از همــــه اينهــــا کــــه بگذريم باز میرســــيم بــــه توانايی مالی و مســــائل اقتصــــادی که میتواند اولويتها را جا به جا کند، هم در ذهنمابهعنوانشهروندانمعمولیوهم درذهنمسئوالن.هرکدامدرذهنمانيک هرممازلوداريمکهدرپايينترينقسمتش ماندهايــــم. نيازهــــای زيســــتی؛ غــــذا، آب، خواب، تنفس و ســــالمت. برای رسيدن به سطحبعدی،يعنیامنيت،بايدازنيازهای زيستی گذشته باشيم. حاال در نظر بگيريم بســــياری از خانوادههايی را که با مشکالت معيشتی مواجه هستند، به ذهن آنها حتی فکرمقاومسازیهمخطورنمیکند.