ریشههای رکوردشکنی تاریخی بورس

اتفاقــی کــه روز گذشــته موجــب ثبــت رکــورد تاریخی شــاخص بــورس در طــول 50 ســال فعالیــت خــود شــد، ناشــی از چند رخداد خوشــایند بود که مجموع این عوامل شاخص کل بورس را در نخستین روزهای ســومین مــاه فصــل پاییــز بــه میــزان قابــل توجهــی افزایش داد.

در واقع سه عامل اصلی باعث رشد شاخص در بازار ســرمایه شــده اســت، اول اینکه دولت و بانــک مرکزی در پیادهســازی سیاســتهای خــود در کنتــرل و کاهش نرخ بهره موفقیت قابل توجهی به دست آوردهاند. ایــن درحالــی اســت کــه کاهش نــرخ بهره بــرای بــازار ســرمایه دو پیامد دارد. در ابتــدا کاهــش هزینــه مالــی در بنگاههــای پذیرفتــه شــده در بورس و در نتیجــه افزایــش انتظــاری حاشــیه ســود و درآمــد انتظاری هر ســهم را در پــی خواهــد داشــت و ســپس کاهــش بــازده در بــازار پــول بــه عنــوان ســرمایهگذاری جایگزین و ورود بخشــی از ســپردههای بانکی سررسید شده به بازار سرمایه را به دنبال خواهد داشت. این اتفاق منجر به افزایش حجم جریان نقدی ورودی و تقاضا در بازار سرمایه شده است.

افزایــش قیمت کاالهــای جهانی دومین عاملی اســت که رشــد تاریخی شــاخص کل بورس را به دنبال داشــته اســت. طی چند ماه گذشــته قیمت برخــی از کاالهــا در بازارهــای بینالمللی بین 0٣ تا 50 درصد رشــد داشــته اســت. کاالهایــی نظیر فــوالد، روی، مس و بســیاری از مــواد معدنی و فلزی دیگر رشــد بیســابقهای را تجربه کردهاند و هم چنیــن برخی از محصوالت پتروشــیمی نظیــر متانــول و اوره نیــز افزایش قیمتهای قابــل مالحظهای داشتهاند.

گزارشهای عملکرد میان دورهای این شــرکتها نشــان دهنده انحراف مثبــت قابــل مالحظــه از پیشبینیهــا بوده اســت. ایــن افزایــش انتظاری درآمدها در صورت تداوم، منجر به رشد بعضاً بیش از 50 درصدی قیمت در ســهام شــرکتهایی شــده اســت که به دلیل بزرگی ارزش بــازاری آنها، تأثیر زیادی روی شاخص داشته است.

ایــن شــرکتها شــامل شــرکتهایی ماننــد فوالدیهــا و پتروشــیمیها بــه دلیــل افزایش قیمت تأثیر زیادی روی شــاخص گذاشــتهاند. برای مثال فــوالد مبارکه به تنهایی موجب افزایش ٣ هزار واحدی شــاخص کل بورس شــده است. از ســوی دیگر شرکتهای پاالیشــی نیز به دلیل افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی بستر رشد بیشتر شاخص بورس را فراهم کردهاند.

عامل سومی که باعث رشد شاخص شده است، افزایش نرخ ارز و به تبع آن کاهش ارزش پول ملی کشور بوده است هرچند که سیاست صحیح این اســت که ارزش پول ملی کشــور به انــدازه نرخ تورم تضعیف شــود تا باعث رشــد صــادرات و کاهــش واردات شــود. ولی رشــد نــرخ ارز افزایــش قیمت تمــام شــده محصــوالت ارزبر را رقــم میزند. با ایــن وجود افزایــش نرخ ارز حاشــیه ســود برخی از صنایع بورســی را که محصوالت خود را با ارز خارجی به فروش میرســانند، افزایش داده اســت. کاالهایی نظیر فوالد، روی، مس ...و محصوالتی هســتند که در بازار آزاد یا بــورس کاالی ایران با افزایش نرخ ارز، گرانتــر شــده و با حاشــیه ســود بین 20 تــا 50 درصدی مواجه میشــوند وبه همین دلیل ما شــاهد افزایش درآمدی بیش از دو برابری حاشــیه سود شرکتها بخصوص صنایع فوالدی در ماههای اخیر هستیم که به طور قطع بخشــی از رشــد شــاخص بورس بواســطه تأثیر نرخ ارز روی صنایع بورســی بوده است.

بــه نظر میرســد با توجه به این که انتظار رشــد تدریجی نــرخ ارز تا پایان سال جاری در بین کارشناسان وجود دارد در صورت ثبات قیمتهای جهانی کمــاکان گزارشهــای 9 ماهه شــرکتهای بورســی نیز هماننــد گزارشهای دوره قبل با رشد همراه باشد. بدین ترتیب درصورتی که شاهد واکنشهای هیجانی از سوی برخی از فعاالن بازارسرمایه نباشیم تا روزهای پایانی سال جاری همچنان شاخص بورس به رشد تدریجی خود ادامه خواهد داد.