واعظی؛ازمطالباتمنتقدانتاواقعیتهایاجرایی
رئیس دفتر رئیس جمهوری چه جایگاهی دارد؟
هماهنگــی کابینــه یکــی از موضوعــات مهمــی بود کــه در آســتانه چینش کابینه دوازدهــم اکثــر کارشناســان سیاســی بــه حســن روحانی توصیه میکردنــد. با این حال و بــا توجه به تأکید رئیس جمهوری به این مهم درعمل، چند صباحی از آغاز بــه کار دولــت نگذشــته بود کــه موجهای القــای اختــاف در بین اعضــای دولت از ســوی منتقــدان و مخالفان آغاز شــد. اگر چه عمده این ادعاها از سوی اصولگرایان مطرحشدهبودامااخیراًبرخیرسانههای اصاحطلــب هم در این راســتا انگشــت اتهــام را به ســوی دفتر رئیــس جمهوری نشانه گرفتهاند. جایی که محمود واعظی اعتدالگــرا و عضو شــورای مرکــزی حزب اعتدال و توســعه در آن جایگزین محمد نهاوندیان اصولگرا شده است.
بهانههــای ایــن اتهامها هم اشــاراتی به بریــده برخی اظهار نظرهــای واعظی اســت کــه از آنهــا نتیجــه گرفتــه شــده، واعظی نقــش اصاحطلبــان در پیروزی حســن روحانــی را انــکار کــرده اســت. در ادامــه خبــر چندیــن بــاره تکذیــب شــده فاصله بین اســحاق جهانگیــری معاون اول اصاحطلــب رئیــس جمهــوری بــا حسن روحانی را برجسته نموده و نتیجه گرفتهاند که رئیس دفتر رئیس جمهوری در حال کم کردن نقش اصاحطلبان در دولت و همزمان نزدیک شــدن به طیف اصولگرایــان میانــهرو بــه رهبــری علــی الریجانــی اســت. در چنــد هفته گذشــته این قبیل انتقادها یا ادعاها که گاهاً شائبه ســهم خواهی را بدنبــال آورده اســت بــا واکنش چهرههای برجسته اصاحطلب مواجه شــد آنجا کــه بهزاد نبــوی موضع گرفت و تأکید کرد که اصاحطلبان نباید از دولت ســهمخواهی کننــد. او گفته بود: «برخــی از دوســتان مطــرح میکننــد که مــا زحمــت کشــیدهایم و پســت و مقــام به ســایرین رســید. من از ایــن برخوردها شــرمنده میشــوم. چنیــن اظهاراتی این تصور را ایجاد میکند که اصاحطلبان با هدف گرفتــن مزد، زحمت کشــیدهاند.» او در همــان مقطــع در یــک ســخنرانی هــم اینچنیــن اســتدالل کــرد: «مگــر در انتخابــات ٤٩ ٢٩، و ٦٩ جنبــش اصاحی که در رأس آن شورای عالی سیاستگذاری اصاحطلبــان اســت، بــا روحانــی وارد ائتاف شده؟ یا خاتمی با روحانی در ازای حمایت در انتخابات، شــرط بیع گذاشته است؟» به گفته این چهره اصاحطلب، «در هیچکدام از این انتخابات، اصاحات شــرایط بیع برای حمایت نداشــت بلکه اصاحطلبــان بــه تشــخیص خودشــان عمل کردند. نه اینکه با توافقی با روحانی وارد عمــل شــده باشــند و حــاال بگویند از آن توافــق تخلفی صورت گرفته اســت.» در همین راســتا برخی دیگر از چهرههای اصاحطلب همچون مصطفی تاجزاده و عبــاس عبــدی هــم دربــاره بحثهای مطــرح شــده درخصــوص جدایــی اصاحطلبان از میانهروها و برهم خوردن ائتــاف امید و بخصــوص ادعای گردش به راســت روحانی مواضعی اتخاذ کردند که با ادعاهای منتقدان همخوانی ندارد. مصطفــی تاجــزاده گفتــه بود: «شــخصاً بــا این پیشــفرض کــه روحانــی چرخش بــه راســت داشــته، مخالفــم و معتقــدم رئیــس جمهوری پس از انتخابات نهتنها چرخــش به راســت نکــرده، بلکه اساســاً نمیتواندگردشکند.»
عبــاس عبــدی هــم دربــاره ائتــاف اصاحطلبــان و اعتدالیهــا گفته اســت: «رفتــار اصاحطلبانــه بــه شــما آموزش میدهــد کــه اجــازه ندهیــد تندروهــا بــه واســطه تفرق شما روی کار بیایند. مسأله اصلــی این اســت. اگــر تحقق ایــن هدف مســتلزم ائتاف بــا اصولگرایــان میانهرو یــا نیروهــای میانــهرو اســت، حتمــاً باید انجــام شــود. هرگونه رفتــاری غیــر از این غیراصاحطلبانه خواهد بود.» اعام این مواضع به نظر میرسد معطوف به نتایج مثبت حاصل شــده از تعامــل گروههای سیاســی با یکدیگر و اهداف مترتب بر آن است. امری که انتظار میرود منتقدان در اعام نظرهای خود نسبت به آن اهتمام داشته باشــند و نقدهای خود را بر اساس کارنامهها و عملکردها اســتوار ســازند نه خواستههایشخصییاگروهی.
نکته قابل توجه که در ادعاهای برخی منتقــدان بــدان توجه نمیشــود، جنس دولــت دوازدهــم و البتــه یازدهم اســت. روحانی بارها خود و دولتش را فراجناحی خوانده و این میطلبد که در عملکردها و پیشــبرد برنامهها و بخصوص استفاده از ظرفیتهای موجود هم بر همین اساس عمــل کنــد. به هــر حال ایــن قابــل انکار نیست که بخشی از اصولگرایان که بیشتر به علی الریجانی نزدیک هستند، تفاوت معنــاداری با طیفهــای دیگــر اصولگرا دارنــد و اشــتراک موضــع محسوســی در اهــداف و برنامههــای ایــن طیــف بــا برنامههای دولت دیده میشود. بنابراین معنــای تعامــل بــا این طیف سیاســی را نمیتــوان عــدول دولــت یا دفتــر رئیس جمهوری از برنامههای اعام شــده خود دانســت چنانکــه در همین چارچــوب از ظرفیتهــای بخشــی از اصاحطلبــان هــم در کابینه اســتفاده شــده اســت. اگر امــروز محمــود واعظــی در مقــام رئیس دفتر رئیس جمهوری، چهرهای اعتدالی اســت، اســحاق جهانگیری نیز به عنوان یــک نیــروی شناســنامهدار اصاحطلب در قامت نفــر دوم دولت به ایفای نقش میپــردازد. در ردههــای بعــدی هــم نــه تنها اصاحطلبان در دولت بدون چهره نیســتند بیــژن زنگنه، علی ربیعــی، رضا اردکانیان،محمدشریعتمداری،محمود حجتــی، علی یونســی و معصومه ابتکار نیزدرترکیبپاستورنشینانحضوردارند. مضاف بر این، جزیرهای دیدن دولت هم در تحلیلهــا و گمانهزنیهــای منتقــدان به چشــم میخورد. گویی اعضای دولت هر کــدام تنها با اســتناد به برداشــتها و صاحدیدهــای شــخصی ایفــای وظیفه میکنند و نشانهای از هماهنگی در دولت نیســت. بــه هــر روی رئیس دفتــر رئیس جمهوری مجاز نیست مستقل از برنامه و اهداف رئیس دولت عمل کرده و مسیری متفاوت از کلیت کابینه را در پیش بگیرد. بخصــوص که تجربه و عملکرد سیاســی حسن روحانی نیز حکایت از استقال رأی او دارد.
شــکی نیســت که میتوان براســاس تحلیــل و تفســیرهای شــخصی حتــی اوضــاع اختافــات داخل دولــت را بدتر از ایــن چیزی که گفته میشــود، ترســیم کــرد. امــا ســؤال اساســی ایــن اســت کــه چنین تفاســیری، بدون مستندات الزم و متقن تا چه اندازه دارای ارزش هستند؟ و طراحــان و مدعیــان کــدام ثــواب را در القــای اختــاف میبیننــد؟ یــادآوری و مــرور عملکرد رئیس دفتر رئیس دولت دهم(رحیــم مشــایی)، کــه ایــن روزهــا اتفاقــاً خبرســاز هم شــده اســت خالی از لطف نیســت که چگونه حاشیهســازی را در نهــاد ریاســت جمهــوری اصــل کرده و حلقــه ارتباطها را یکی پــس از دیگری سســت کرده بود. گذر از چنان شیوههای مدیریتــی اتفاقــاً از جملــه دغدغههایی بود که نه فقط خواست اصاحطلبان که هــدف طیفهایی از جریان اصولگرا هم بود و زمینهســاز ائتاف اعتدال در ســال ٢٩ و استمرار آن در سال ٤٩ و ٦٩ شد.