تقالی زنانه در اقتصاد مردانه

گزارش تابستان 96 مرکز آمار : نرخ بیکاری عمومی 11.7 درصد اما برای زنان 20 درصد است و 61.2 درصد دختران جوان بیکار هستند

ریحانه یاســــینی / هر کدام از لباس هایش بــــا وجــــود ســــادگی، بــــا رنگهایــــی زیبــــا با هــــم هماهنگ شــــدهاند. در چهرهاش نــــه خســــتگی و روزمرگــــی زنی 66 ســــاله، بلکه شــــور و تیزهوشــــی مدیری پرتجربه رخنمایی میکند. فریال مستوفی، رئیس کمیسیونسرمایهگذاریایران،مالکیکی از بزرگترین شــــرکتهای معدنی اســــت که دو ســــال پیش، 2میلیارد دالر ســــرمایه خارجی در بخش معدن به ایران آورد.

او شــــرکت هایــــش را درکشــــورهای مختلــــف جهــــان اداره میکند، مــــدام در سفر است و میگوید:«من هیچ اعتقادی بــــه محدودیتهــــای جنســــیتی نــــدارم. ایــــن کارهــــای فــــوالد و بــــرق و غیــــره را که میگوینــــد کار مردانــــه اســــت، مــــن اصالً چنین بــــاوری ندارم. اصالً در ذهنم چنین تقســــیمبندیای وجود ندارد کــــه این کار مردانــــه اســــت و آن کار زنانه اســــت. من اعتقــــادم به توانایی شــــخصی هــــر فردی است که هیچ ارتباطی به جنسیتش ندارد. در دنیا زنان خیلی موفقی هســــتند که در همه رشتههای مختلف فعالیت میکنند. مــــن چــــون اعتقــــادی بــــه محدودیتها ندارم، هیچ وقت فکــــر نمیکردم که من نمیتوانم در طرحهای صنعتی ســــنگین حضور داشته باشــــم.» او یکی از ۳11 هزار و 875 زن ایرانــــی اســــت کــــه در مناصب مدیریتی فعالیت میکننــــد. با این وجود، اوضاع مشارکت اقتصادی و فرصتهای شــــغلی برای زنان خوب نیست؛ باالترین نرخ بیکاری کشــــور بــــا 41 درصــــد به زنان جوان اختصاص دارد و در کل جهان تنها چاد، یمن، سوریه و پاکستان از نظر شکاف جنســــیتی وضعیتی بدتر از ایران دارند. با این حال تغییرات آرام آرام در حال اتفاق افتادن است. حسن روحانی در گفتوگوی زنده تلویزیونی گفت:« اشتغال بانوان در دولــــت قبل از دولــــت یازدهم منفی بوده اســــت. در دولت یازدهم حضــــور زنان در ■ مجمع جهانی اقتصاد: ایران جزو 5 کشـــور جهان است که ضعیفترین عملکرد را در حوزه شکاف جنسیتی داشته است ■ نقـــش زنـــان در تولیـــد ناخالص داخلی کشـــور مـــا کمتر از 0۴درصد اســـت در صورتی که حدود 06درصـــد از ورودیهای دانشگاه به زنان اختصاص دارد ■ در ســـال 113 59، هـــزار و 875 زن در گـــروه «قانونگذاران، مقامات عالی رتبه و مدیران» فعالیت میکردند. از میان این زنان عالـــی رتبه، حوزه فعالیت 5 هزار و 09۴ نفر از آنها تولید صنعتی(ساخت) بوده است

زمینه اشــــتغال حضــــور بســــیار پررنگی بوده است. از ســــال ۳۹ تا سال 6۹ ساالنه 586هزار اشــــتغال داشتیم که 70۳ هزار تن بهطور متوســــط خانمها بوده اســــت. یعنــــی اشــــتغال بانــــوان قابــــل مالحظه بوده است.» ■ روایتآمارازکاروبیکاریزنان

ســــیده فاطمه مقیمــــی، عضو هیأت رئیســــه اتاق بازرگانی تهران در همایش ملی زنان و توســــعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعــــی گفــــت:« نقــــش زنــــان در تولیــــد ناخالــــص داخلی کشــــور ما کمتر از 04درصد اســــت در صورتــــی که حدود 06درصد از ورودیهای دانشــــگاه به زنان اختصــــاص دارد. این در حالی اســــت که 60 تــــا 80 درصــــد فعالیــــت در صنایــــع پوشاک و نساجی در کشــــورهای آسیایی به عهده زنان اســــت.» بر اســــاس روایت او همچنین 2500 تــــا ۳000 زن در ایران، کارت بازرگانی دارند.

آخرین گــــزارش مرکــــز آمار ایــــران از وضعیت نیروی کار، مربوط به تابســــتان 6۹ میشود. این گزارش نشان میدهد که نرخ بیکاری عمومی 11.7 درصد اما برای زنان 20 درصد اســــت. که البته برای زنان جــــوان به اوج خود میرســــد. 2.16درصد از دختران جوان تا گروه ســــنی ۹2ســــال، بیکار هستند که جمعیت آنها 666هزار

نفر میشــــود. در میــــان زنان شــــاغل نیز 51.8 درصد از آنهــــا در بخش خدمات فعالیت میکنند، با این حساب 2 میلیون و 242 هــــزار نفــــر از زنــــان در ایــــن بخش فعال هستند، یک میلیون و 2۳هزار نفر در بخش کشــــاورزی فعالیــــت میکنند و یک میلیون و 55 هزار نفر نیز شغلهای صنعتیدارند.

دیگــــر گــــزارش تفصیلی مرکــــز آمار، نشان میدهد که در سال ۳11 5۹، هزار و 875 زن در گروه «قانونگذاران، مقامات عالی رتبه و مدیران» فعالیت میکردند. از میــــان ایــــن زنــــان عالــــی رتبــــه، حوزه فعالیت 5 هــــزار و 0۹4 نفر از آنها تولید صنعتی(ساخت) بوده است، در مرحله بعدی هزار و 527 نفر در حوزه استخراج از معــــدن فعالیت میکردند، 8۹1 تن در بخش کشــــاورزی و 57 نفر نیــــز در حوزه تأمیــــن بــــرق و گاز. همچنیــــن ۹7۹هزار نفــــر از جمعیت زنان شــــاغل، در دســــته متخصصــــان بودهاند که 14۳هــــزار نفر از آنهــــا نیز به فعالیتهای تولید صنعتی اشتغال داشــــتهاند. 1۹7 هزار نفر از زنان نیزدردستهصنعتگرانوکارکنانمشاغل مربوط فعالیــــت میکردنــــد و بر خالف باور رایــــج، در این میان تنها 01۳هزار نفر شــــاغل در امور اداری و دفتــــری بودهاند. بر اســــاس روایــــت بانک جهانــــی، تقریباً یک سوم از شــــرکتهای بازرگانی جهان تحت مالکیت زنان اســــت و در 20 کشور دنیــــا مانند چین، برزیــــل و ویتنام، بیش از 50 درصــــد از شــــرکتهای بازرگانــــی، مالکان زن نیز دارنــــد. در آمارهای بانک جهانــــی، اطالعاتــــی از وضعیــــت ایران در خصــــوص شــــکاف جنســــیتی وجود نــــدارد، حتــــی در جیبوتــــی، کشــــوری که پیامهــــای طنــــز آن در پی قطــــع رابطه با ایران در شــــبکههای اجتماعــــی رد وبدل شــــد، 22.۳ درصد از مدیران شــــرکتها زنهستند. ■ روایتمجمعجهانیاقتصاد ازفرصتهایزنانایرانی

مجمع جهانی اقتصاد سال 2015 در گزارشــــی درباره ایران نوشــــته بود:«ایران جزو 5 کشور جهان است که ضعیفترین عملکــــرد را در حوزه شــــکاف جنســــیتی داشــــته اســــت. در منطقه خاورمیانه نیز این کشــــور دومین عملکرد ضعیف را از نظر مشــــارکت و فرصتهای اقتصادی و توانمندســــازی سیاســــی داشــــته است. در حــــوزه مشــــارکت اقتصــــادی کمتــــر از 6۳درصــــد و در حوزه سیاســــی نیز کمتر از 4درصــــد از شــــکافهای جنســــیتی در سال گذشــــته در این کشور بسته شدهاند. در مقایسه با ســــال ،2006 این کشور هیچ پیشرفتی در هیچ زمینهای نداشته است. حتــــی در حــــوزه فرصتهــــا و مشــــارکت اقتصــــادی، پسرفــــت نیــــز داشــــته و شــــکافهای جنسیتی بیشــــتری در ایران ایجادشدهاند.»

پس از دو ســــال این وضعیت حداقل در مقایسه با سایر کشورهای جهان تغییر محسوسی نداشته است. ایران در گزارش شکاف جنسیتی 2017 که مجمع جهانی اقتصاد هر سال منتشر میکند، در جایگاه 140 قرار گرفته اســــت. تنها چاد، ســــوریه، پاکســــتان و یمن وضعیتی بدتــــر از ایران در تمــــام جهــــان دارند. حتی عربســــتان سعودی دو پله از ایران باالتر و در جایگاه 8۳1 جهان قرار دارد.

از نظر شکاف جنسیتی، در خاورمیانه نیــــز ایــــران در قعــــر جــــدول قــــرار دارد و پس از آن، ســــوریه و یمــــن قرار گرفتهاند. مجمع جهانی اقتصاد در نتیجه گزارش 2017 دربــــاره ایران مینویســــد:«ایران در زمینه آموزش و بهداشت پیشرفتهایی داشته اســــت اما هنوز در حوزه مشارکت اقتصادی و فرصتهای شغلی، و قدرت سیاسیضعیفاست.»

ایــــن روایتهــــا در حالــــی اســــت کــــه رفتهرفتــــه حضــــور زنهــــای ایرانــــی بــــه خصــــوص در مناصب باالدســــتی، قوت بیشــــتری میگیرد اما باز هم سرعت کار برای آنها، کند است.