قطار روابط تهران -لندن، روی ریل نوسازی

وزیر خارجه انگلیس تا پایان سال میالدی به ایران می آید

از آغاز تالشهــای دیپلماتیک برای ترمیم و توســعه روابط ایــران و انگلیس که با بازگشــایی ســفارت دو کشــور همراه بود بیش از دو ســال میگذرد. تالشهایی که توانستهرابطهایمبتنیبربیاعتمادیرابهرابطهایتبدیلکندکهگرچهنگرانیهای متعددی را به دنبال دارد و در دو راهی اعتماد یا بیاعتمادی مانده است اما در عین حال توانسته شکل تازهای از مناســبات را رقم زند که دو طرف در عین باقی ماندن برخی موضوعات اختالفی، همکاریهای اقتصادی و تجاری خود را تقویت کنند. ایندرحالیاستکهحلوفصلموضوعهستهای،چارچوبتازهرابطهدوجانبه ایــران و انگلیس را ســامان داده و باعث شــده تا این رابطه به شــکل یک همکاری دوجانبه مبتنی بر همکاری بروز پیدا کند. چنانکه در شــرایطی که توافق هســتهای با کارشــکنیهای دولتمردان امریکایی رو به رو شــده است، مقامهای انگلیسی به عنوان یکی از کشــورهای اروپایی طرف توافق با ایران مواضع ســفت و ســختی را در حمایت از برجام از خود نشــان دادهاند و خواستار حفظ آن و تداوم بهرهمندی تهــران از مزیتهای اقتصادی برجام شــدهاند. چه بســا، بوریس جانســون، وزیر خارجه انگلیس در حالی که فشارها علیه ایران از سوی امریکا افزایش یافته است، باهدفحمایتازبرجامپیشازپایانسالمیالدیبهتهرانسفرمیکند.

■ ترمیم یک رابطه تیره

رابطــه ایــران بــا انگلیــس در کمتــر دورهای بــه عنــوان یک رابطــه نزدیک ارزیابی شــده اســت. با این حــال بویژه در ســالهای پــس از انقــاب پیگیــری منافــع اقتصــادی بــرای دو کشــور و اهمیــت حفــظ رابطــه بــا کشــورهای مهــم اروپایــی برای ایران ســبب شــده

تــا تنشهــای پدیــد آمــده از طریــق تاشهــای دیپلماتیک در مســیر خود جریــان داشــته باشــد. رابطــهای کــه شــش ســال پیش (ســال )90 بــا حمله شماری از نیروهای خودسر به سفارت انگلیــس در مســیر فــرود قــرار گرفت. مجلــس ایــران در آذرمــاه ســال 1390 پــس از تصویب تحریــم بانک مرکزی ایــران از ســوی انگلیــس کــه بــه بهانه پرونــده هســتهای ایران صــورت گرفته بــود، ســطح روابط ایران بــا انگلیس را بــه کاردار کاهــش داد. ایــن زمانی بود کــه لنــدن در این دوره پــس از مدتها غیبــت، ســفیر تــازهای را بــه تهــران فرســتاده بود که در انتظار شروع به کار رسمی بود.

امــا مقامــات ایــن کشــور بــه دنبال حملــه تعــدادی از معترضــان ایرانــی بــه ســفارت انگلیــس در تهــران٬ تمام کارکنــان خــود را از ایــران فراخوانــده و رأی بــه اخــراج دیپلماتهــای ایرانــی از بریتانیــا دادنــد. در ایــن شــرایط ســفارتخانههای هــر دو کشــور در پایتختهــای یکدیگــر تعطیــل شــد و روابط دو کشــور بــه پایینترین ســطح پیــش از قطــع کامــل٬ کاهــش یافــت. ایــن در حالــی بــود کــه ســطح تنــش میــان دوکشــور بعــد از روی کار آمــدن روحانی در ســال 1392 بــا پیام تبریک دیویــد کامــرون، نخســتوزیر وقــت انگلیــس تعدیــل شــد و حــدود ۴ مــاه بعــد هــم وزرای خارجــه دو کشــور در خال دیدار در حاشیه مجمع عمومی ســازمان ملــل تصمیــم بــه انتصــاب کاردار غیرمقیــم در تهــران و لنــدن گرفتنــد. بعــد از آن رئیــس جمهــوری ایــران در تابســتان 1393 در حاشــیه مجمــع عمومــی ســازمان ملــل در نیویــورک با دیویــد کامرون دیــدار کرد کــه بــرای نخســتین بــار در تاریــخ بــود کــه یک رئیــس جمهوری ایــران با یک نخستوزیر بریتانیا دیدار میکرد. این دیدار یخ روابط سیاسی دو کشور را آب کــرد تا کمتر از یک ســال بعد در حالی که ایران و شــش کشــور بــزرگ جهانی بــا حــل موضــوع هســتهای بــه برجام دست یافتند، ســفارت لندن در تهران بــا حضور وزیر امور خارجه انگلیس که بعد از 14 سال به تهران سفر کرده بود، بازگشایی شود.

این حضور مقدمــات ارتقای روابط دیپلماتیک دو کشــور را به سطح سفیر فراهم ســاخت تــا در نهایــت نیکاس هاپتــون و حمیــد بعیدینــژاد در شهریور ماه ســال 95 به عنوان سفرای دو کشور برگزیده شوند و به این ترتیب فصل تــازهای در روابط تهــران- لندن آغازشود. ■ پابرجا ماندن پارهای اختالفات

تهــران و لنــدن در حالی به ســمت ترمیــم رابطــه حرکــت کردهانــد کــه با وجود دســتیابی به برجام، پروندههای نیمــه کاره دیگــری روی میــز آنهــا قرار دارد. سیاســت ســنتی انگلیــس در منطقه، ذهنیت تاریخی منفی ایرانیان از حضور این کشور در ایران و مشکاتی که در امتداد ایــن اختافات بروز یافته است از جمله بازداشــت یک شهروند ایرانــی- بریتانیایــی بــه نــام نازنیــن زاغــری از جملــه ایــن پروندههاســت. ســفر تــرزا مــی، نخســتوزیر انگلیس بــه کشــورهای منطقــه کــه فروردیــن ماه ســال جــاری کمی بعــد از تصمیم مــردم این کشــور به خــروج از اتحادیه اروپــا صورت گرفت بــا طرح مواضعی علیــه رویکــرد منطقهای ایــران همراه بــود. نخســتوزیر انگلیــس در خــال دیدارهایش با ســران و مقامات ریاض ادعای دخالت ایران در مسائل داخلی کشــورهای منطقــه از جملــه بحریــن، یمــن، ســوریه و عــراق را مطــرح کرد و این در حالی بود که شــریک سنتیاش یعنــی عربســتان ســعوی بــه بهانــه حمایــت از دولت مســتعفی و متواری یمــن، در رأس ائتــاف عربــی بــه این کشــور حمله کــرده و شــهرهای یمن را هــدف بمبــاران هواپیماهــای جنگنده قرار داده بود.

اعتراض دربــاره نقشآفرینی ایران در منطقه نیز در حالی بود که بســیاری از ناظــران نقــش ایــران را در مبــارزه بــا گروههــای تروریســتی در حمایــت از گروههــای تکفیــری و تروریســتی فعــال در این دو کشــور غیرقابــل انکار میدانستند. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امــور خارجه هــم در واکنش به ایــن موضــع بــا بیــان اینکــه جمهوری اسامی برای کمک به استقرار امنیت، آرامــش و ثبــات در منطقــه تــاش میکنــد، ترزا می را به دلیل وارد کردن اتهامــات نــاروا مــورد انتقاد قــرار داد. او همچنیــن ارتبــاط دولــت بریتانیــا و برخــی متحــدان نزدیک این کشــور در خاورمیانــه را زیــر ســؤال بــرد و گفــت کــه عــدم موفقیــت این گروههــا باعث ناخرســندی بریتانیا و متحدانش شده است.

پــارهای از بیاعتمــادی موجــود در رابطه دو کشــور در ماجرای بازداشــت نازنیــن زاغــری شــهروند بریتانیایــی ایرانیتبــار کــه در حال گذرانــدن دوره محکومیــت پنج ســاله خــود در زندان اوین اســت، نمایان شــد. زاغری مدیر پــروژه بنیــاد خیریــه تامســون رویتــرز، در ایــران به اتهــام جاسوســی محکوم شــده اســت و دســتگیری او بــا موجــی از اعتراضــات مقامهــای انگلیــس رو بــه رو شــده اســت. چنانکــه پارلمــان انگلیــس، وزیــر خارجــه ایــن کشــور را برای روشــن شــدن ابعــاد ایــن رخداد و بررســی دســتور کار دولــت بریتانیــا بــرای پیگیــری این موضــوع فراخواند. در پــی ایــن حضور بود که جانســون در ســخنانی در پارلمان این کشــور با بیان ایــن کــه وزارت خارجه مرتبــاً با دولت ایران در همه ســطوح در تماس است، گفت: پرونده نازنیــن زاغری همچنان باالتریــن اولویــت دولت اســت و لندن تمــام تاش خود را بــرای حل و فصل آن بــه خــرج میدهــد. ایــن موضــوع اختافــی در حالــی بــود کــه همزمــان دولــت انگلیس از آمادگی برای انتقال بیــش از 00۵ میلیــون دالر بدهی خود