بال پرواز شرکت های هواپیمایی برای معلوالن شکسته است

اســـتفاده از حمل و نقل هوایـــی برای جابه جایـــی میان شـــهری بدیهی و برای شهروندان امری عادی محسوب می شود اما همین موضوع گاهی برای معلوالن تبدیل به معضلی پیچیده می شـــود و گاهی آنها را پشیمان، دلزده و سرد کرده و دیگر به فکر ســـفر هوایی نمی افتند.هر از چند گاهـــی خبرهایی از بی احترامی به شـــهروندان دارای معلولیت در گوشه و کنار کشور به گوش می رسد و چند روزی در خبرها ســـرو صدا به پا کرده و دوباره از یاد میرود چندی پیش داســـتان پیاده کردن یک مسافر معلول از هواپیما خبرساز شد و واکنشهایی را در پی داشت، تا آنجا که یکی از مقامهای ســـازمان بهزیستی گفت: «عدالت اجتماعی و حقوق شـــهروندی در حق این فرد دارای معلولیت ادا نشده است.»این موضوع فقط برای یک یا دو نفر رخ نداده اســـت که بگوییم اتفاقی اســـت و تکرار نمیشـــود. تعـــداد زیادی از معلوالن شـــاید این تجربه تلخ تبعیض را دیده باشـــند اما فقط تعدادی به زبان آورده و مشکالت شـــان را میگویند؛ شـــاید مســـئوالن شنیده و کاری کنند.برای واکاوی این موضوع با مـــادری صحبت کردیم که تجربه تلخی از خریـــد بلیت هواپیمـــا دارد و ما نیز برای آگاهی از این تجربـــه پای درد دل این معلول جسمی – حرکتی نشستیم که شرح کامل آن را در ذیل میخوانید: ■ مامعلولهستیمنهغیرمعمولی

حکیمه کمایی بانوی دارای معلولیتی اســـت که حدود دوماه پیش بـــرای خرید بلیـــت به یـــک دفتـــر خدمات مســـافرت هوایی در اهـــواز مراجعه میکنـــد تا برای شرکت در همایشی در کرمان از طریق سفر هوایی راهی این شهر شود اما دراین هنگام اتفاقاتی برایش رخ میدهد که بهتراست خود برایتـــان بازگو کند:«در گذشـــته برای ســـفر از اتوبوس یا قطار استفاده میکردم امـــا چندی پیش تحـــت عمل کلیـــه قرار گرفتـــم که ایـــن امر موجب شـــد نتوانم با حمل و نقـــل زمینی تـــردد کنم به همین جهت برای شرکت در همایشی در کرمان، تصمیمگرفتمبلیتهواپیماتهیهکنم.

بـــرای خریـــد بلیـــت هواپیما ســـه روز

مسافران هوایی که دارای معلولیت هستند میتوانند شکایتهای خود را در سایت سازمان هواپیمایی ثبت کنند

پســـت ســـر هم به دفتر فـــروش بلیت در امیدیه مراجعه کردم تا اطمینان حاصل کنم مشـــکلی برای ســـفر هوایـــیام ایجاد نمیشـــود.به کارمند دفتر )...( پرواز گفتم کـــه معلولیت جســـمی- حرکتـــی دارم و نمیخواهم هنگام سوار شدن در هواپیما دچار مشکل شوم او نیز گفت: «نه مطمئن باشـــید ســـفر راحتی را تجربه خواهید کرد چرا کـــه هواپیما باالبـــر دارد.»برای ســـوار شـــدن به هواپیما پای گیت فرودگاه رفتم، فردی که خود را مسئول شرکت هواپیمایی در خوزستان معرفی کرد روبرویم ایستاد و سر تا پایم را با نگاه تحقیرآمیز نگریست و گفت:«این مسافر است! ما فقط آدمهای معمولی را ســـوار میکنیـــم.» تاکنون این جملـــه را از هیچ فردی نشـــنیده بودم در جوابش گفتم ببخشید آقا کجای من غیر معمولی اســـت من برای شـــرکت در یک همایـــش در کرمان میخواهم ســـفر کنم من که هنگام خرید بلیت گفتم معلولیت دارم.این مســـئول پاســـخ داد:«در ورودی هواپیما عریض نیست و نمیتوانیم شما را با ویلچر به داخل هواپیما انتقال دهیم.» گفتم من بـــا عصا راه مـــیروم فقط برای رفتن تا پای پله که مسافت طوالنی است با خود ویلچر آوردم وگر نه میتوانم پلهها را تا داخل هواپیما طی کنم.

بالفاصلـــه آن فـــرد ً گفت:«اصـــال درشـــأن هواپیمای ما نیست که شما سوار شـــوید شـــما اگر هنگام خرید بلیت گزینه معلولیت را میزدید پیـــام خطا میداد و به شـــما بلیت فروخته نمیشـــد. اگر سوار هواپیما شـــوی خلبان پیاده میشـــود.»از شنیدن این سخنان مات و مبهوت بودم و گفتم ببخشید آقا مگر من بیماری واگیردار دارم یا قرار اســـت معلولیتم بـــه دیگران ســـرایت کند که نمیتوانم ســـوار هواپیما شـــوم. من که بیمار نیســـتم تـــازه اگر هم بودم باز شـــما نمیتوانستید از سوار شدن من جلوگیری کنید.این مســـئول شـــرکت درجوابـــم گفت:«نه مـــا بیماران را ســـوار نمیکنیم.»من و پســـرم هرکاری کردیم تا بتوانم اجازه سوار شدن در هواپیما را بگیرم نشد. آنچه باعث ناراحتی و شکستن قلبم شد این است که جلوی پسر جوانم و دیگر مسافران به شخصیتم توهین شد و لقب غیرعادی رویم گذاشتند؛ من فقط معلول هســـتم و میتوانم با عصا حرکت کنم در آن لحظه آنقدر اســـترس و فشـــار عصبی رویم بود که ســـبب شد از حال بروم و روی دست راســـتم بیفتم که این سقوط باعث شـــد دســـت راســـتم از کار بیفتد و منی که راحت عصا به دست میگرفتم االن فقط میتوانم انگشـــتان دست راســـتم را تکان دهـــم و به لطـــف آن آقا دیگـــر نمیتوانم روی دســـتم تکیه کنم. از 31 مرداد تاکنون نمیتوانم از دستم استفاده کنم و فکر کنم اگر غیر معمولی بودم االن غیر معمولیتر شدم. فکر کنم معلوالن سهمی از آسمان ایران ندارند.ســـؤال من این است چرا باید ســـالم ساالری شـــود مگر من معلول حق تـــردد هوایی ندارم مـــن معلولم بیماری واگیردار کـــه ندارم.» این مادر معلول تنها فردی نیســـت که در حمـــل و نقل هوایی دچار مشکل شـــده یا از پروازش جلوگیری کردند. چنـــدی پیـــش فـــرد نابینایی هم در فـــرودگاه آبـــادان با اینگونـــه برخوردها مواجه شـــده است که در تماس با روزنامه گفت:«برای مســـافرت کاری سفری چند روزه به آبادان داشتم، در فرودگاه مهرآباد هیچ مشـــکلی برای سوارشدن و انتقال به هواپیما نداشتم و براحتی مسیر را تا آبادان از طریق حمـــل و نقل هوایـــی طی کردم. بعد از اتمام کارم بلیت هواپیما را از طریق اینترنـــت و از ســـایت فـــروش بلیتهای چارتری یک شرکت هواپیمایی خریداری کردم که دراین سایتها هیچ گونه گزینهای در خصـــوص تعیین نوع معلولیت وجود ندارد، شـــاید در سایت اصلی خرید بلیت هواپیما باشد که آن را نمیدانم.

بـــرای مـــن خریـــد بلیـــت ازاینگونـــه سایتها به صرفه است و با تخفیفهایی که دارد میتوانم گاهـــی بلیت را تا نصف قیمت تهیه کنم. وارد فرودگاه آبادان شدم و برای گرفتن کارت پرواز به گیت مراجعه کردم که بـــا توجه به نابینایام مرا به دفتر خدمات ویژه فرودگاه ارجاع دادند. در آنجا به من گفته شد باید روی ویلچر بنشینید که گفتم من نابینا هستم نه معلول جسمی – حرکتی! بعد هم گفتند شـــما تنها اجازه پرواز ندارید و باید با یک همراه در هواپیما حضورپیداکنید.»

امید هاشمی، جوان نابینایی که بارها از حمل و نقل هوایی استفاده کرده است ادامـــه میدهد:«انگار هـــر فرودگاهی به صورت ســـلیقهای در خصوص خدمات ویـــژه عمل میکنـــد و قانون مشـــخصی بـــرای خدمات ویـــژه وجود ندارد، شـــاید هم فکـــر میکنند خدمات ویـــژه در ارائه ویلچر خالصه میشود. بعد از کلی حرف و سخنی که میانمان رد و بدل شد در آخر گفتند:«باید با یک همراه ســـفر کنی نه به صورت انفـــرادی اگر در طول پرواز حالت بد شـــد آن زمان چـــه؟» گفتنم من نابینا هســـتم بیماری خـــاص که نـــدارم. فقط کافی اســـت یک نفر تا پای هواپیما من را همراهـــی کند. بعد از کلـــی بحث در آخر یکی از مسافران همان پرواز را پیدا کردند و گفتند: «شما مسئولیت این فرد نابینا را قبول میکنید؟»

در آخـــر از ایـــن خدمـــات ویـــژه هیچ چیزی نصیب من نشد چرا که من را یکی از مسافران تا پای پرواز مشایعت کرد. ■ هنگام خرید بلیت گزینه معلولیت را بزنید

برای آگاهی از خدمات ارائه شـــده به مسافران معلول در حمل و نقل هوایی با مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشـــوری بـــه گفتوگـــو پرداختیم.رضـــا جعفرزاده در پاســـخ به ســـؤالی مبنی بر اینکه آیا به معلوالن خدمات ویژه تعلق میگیرد یا نه پاسخ داد:«آنچه در خرید بلیت برای افـــراد دارای معلولیت مهم اســـت انتخاب گزینه معلولیت در خرید بلیت هواپیماست که در بیشتر مشکالت اگـــر دقـــت کنیـــد فـــرد دارای معلولیت این گزینه را انتخاب نکرده اســـت. اما با انتخاب گزینه معلولیت و صدور بلیت، شرکت هواپیمایی یا شرکت پیمانکار آن، بایـــد خدمات مـــورد نیاز فـــرد معلول را تهیه و بموقـــع ارائه دهند.بهعنوان مثال اگر فرد معلول جســـمی حرکتی اســـت باید شـــرکت هواپیمایی یـــا پیمانکار آن ویلچر مناســـب را تهیه و فرد را تا ســـوار شـــدن در هواپیما مشـــایعت کنند.وی با بیـــان اینکه مســـافران هوایی کـــه دارای معلولیت هستند میتوانند شکایتهای خـــود را در ســـایت ســـازمان هواپیمایی ثبـــت کننـــد گفت:«درصورتـــی کـــه فرد معلول یا شـــخصی که بلیت هواپیمایی را برایش تهیـــه میکند گزینه معلولیت را انتخاب کرده باشـــد و شهروند معلول هنگام مســـافرت در فـــرودگاه یا هواپیما با مشـــکالتی همچون بیاحترامی، عدم اجازه سوار شدن بر هواپیما یا عدم ارائه خدمات ویژه رو به رو شدند، میتوانند با مراجعه به سایت www.cao.ir سازمان هواپیمایی کشـــوری شکایت خود را ثبت کننـــد تا دراســـرع وقت به شـــکایات این هموطنان رسیدگی شـــود.نوع برخورد و احترام به مســـافر نوعـــی تبلیغ برای هر شـــرکت هواپیمایی محســـوب میشـــود و هیچ شـــرکتی حاضر نیســـت گزارشـــی در جهـــت خدشـــه دار شـــدن نامـــش در ســـایت ثبـــت شـــود.»جعفرزاده در پایـــان صحبتهایش افـــزود: «حتی اگر معلـــوالن بخواهنـــد بـــه صورت دســـته جمعی از حمل و نقـــل هوایی بهرهمند شـــود میتواننـــد بـــا هماهنگی شـــرکت هواپیمایی مورد نظر خدمات شایســـته و در شأنشـــان را دریافـــت کننـــد و ایـــن وظیفه شـــرکتهای هواپیمایی اســـت تا خدماتشـــان را به همه شهروندان ارائه دهند.»