انزوای ترامپ در شورای امنیت ثمره برجام است
علــی اکبر فــرازی دیپلمــات پیشــین ایران در اروپا در گفــت و گو با «ایران»:
امریکا در شــــرایطی جمعه شب گذشته کوشــــید اعضای شــــورای امنیت سازمان ملــــل را با هــــدف مداخلهجویــــی درباره اعتراضــــات داخلــــی ایران کنــــار یکدیگر بنشــــاند کــــه هــــدف ایــــن گردهمایی به ضد خــــودش تبدیل شــــد. رخــــدادی که بیتردید، نقش آفرینی یکجانبه گرایانه دولت دونالد ترامپ در عرصه بینالملل در بروز آن نقش بسزایی داشت. علــــی اکبــــر فــــرازی، دیپلمــــات پیشــــین ایــــران در اروپــــا آنچــــه در نشســــت اخیر شــــورای امنیت رخ داد را شکست بزرگ دیپلماتیک برای واشنگتن توصیف کرد و در گفتوگو با «ایران» به تشــــریح ابعاد و چرایی این رخداد پرداخت.
نشســــت اخیر شــــورای امنیــــت، امریکا را در پیگیــــری هــــدف مداخلهجویــــی در امــــور داخلی ایــــران ناکام گذاشــــت. ارزیابیشمادربارهاینرخدادچیست؟
پیــــرو جوســــازیهای بینالمللــــی که دولت ترامــــپ و تیم نیکــــی هیلی علیه جمهوری اســــامی ایران به راه انداختند اجــــاس شــــورای امنیــــت بهخواســــت امریــــکا برگــــزار شــــد. اجاســــی کــــه در حقیقت شکســــت دیپلماتیــــک دیگری برای تیــــم ترامپ، نیکی هیلــــی و امریکا بــــود. زیرا کشــــورهایی کــــه امریکاییها بر مواضع حمایت جویانه آنها در شــــورای امنیت حســــاب باز کــــرده بودنــــد، با آنها همراهــــی نکردند و دقیقــــاً مواضعی که گرفتنــــد مبتنی بر منشــــور ســــازمان ملل و مبتنی بــــر اصل عدم مداخلــــه در امور داخلی کشــــورهای دیگر بــــود. چنانکه در رأیگیری هم که انجام شــــد کشــــورهایی که امریکاییها حساب میکردند به نفع آنهــــا رأی دهند همراهــــی نکردند و چند کشــــور دیگر ازجمله هلند سکوت کردند. شکســــت دیپلماتیک امریــــکا در صحنه بینالمللــــی یــــادآور این بود کــــه باوجود تاش تیــــم کاخ ســــفید بــــرای تضعیف نهادهــــای بینالمللی از جمله ســــازمان ملل هنوز کشــــورهایی هستند که به اصل عــــدم مداخلــــه معتقدنــــد و ایــــن خــــود ایجادکننــــده امیدواری نســــبت به نقش آفرینــــی نهادهایــــی چون ســــازمانملل است. چــــرا امریکا در پیگیری اهــــداف خود علیه ایرانتنهاماند؟
یکی از علل ناکامی امریکا در پیگیری اهــــداف خود بــــرای اســــتفاده ابــــزاری از ســــازمان ملل، چه مجمع عمومی و چه شورای امنیت آن این است که متحدین امریــــکا میبینند اقداماتی که این کشــــور در گذشــــته تحــــت عنــــوان مداخــــات بشردوســــتانه انجــــام داد و رأی مثبــــت و موافــــق کشــــورها را جلــــب کــــرد نتایج معکوســــی به بار آورد. یعنی آنها بعد از گذشت زمان شاهد بودند امریکا نه تنها در اظهــــارات خود و در ایــــراد اتهامات به کشــــورهای دیگر صادقانه عمــــل نکرده بلکــــه ســــعی کــــرده از شــــورای امنیت و مجمــــع عمومــــی بهعنوان ابــــزاری برای اهــــداف خــــود اســــتفاده کنــــد. نمونه آن بهانههایی است که امریکا در زمان بوش برای حمله به عراق و کشــــتار جمعی در این کشــــور به بهانه خلع ساح شیمیایی مطــــرح کرد و متحدان آنها ســــالها بعد از مصیبــــت هایــــی که امریــــکا به منطقه وارد کــــرد متوجــــه واهی بــــودن اتهامات امریکا شــــدند. بنابراین یکی از دالیل این اســــت که امریکاییها از حیث ایراد اتهام به کشــــورهای متحد بیاعتبار شــــدهاند. امــــا دلیل دیگــــر بــــر میگردد بــــه منافع کشــــورهای مختلــــف جهــــان در ایجاد و حفظ صلح و ثبات جهانی. علت اصلی آن هم عملکرد مثبت جمهوری اسامی در عراق، ســــوریه و منطقه و برای نابودی داعش و ایجــــاد زمینههای ثبات و صلح در منطقه اســــت. این نکته بارزی اســــت که دیپلماسی ما باید روی آن کار کند و در حقیقت دســــتاورد نظامی ما را در سوریه و عــــراق بــــه دســــتاوردهای دیپلماتیک مبدل کند زیرا دنیا متوجه شــــده ایران در برقراری صلح در منطقه جدی اســــت و نقشمهمیداردبنابراینتضعیفچنین کشــــوری که منادی صلح در منطقه است یعنی ایجاد زمینه برای گروه های تکفیری و تروریستی و رشد دوباره آنها در منطقه. به نظرمنکشورهایاروپایینمیخواهندآن گروهها مجدداًدر منطقه رشد کنند و مایل به تضعیف نقش کشور مهمی چون ایران درمجامعبینالمللنیستند. فراترازوقوفکشورهایغربیبهنقشمهم منطقهایایرانچهعاملیباعثشدهآنها که پیــــش از این در بســــیاری از موضوعات دربــــاره ایران کنــــار امریکا میایســــتادند، اینک از همراهی این کشــــور برای پیگیری راهبردهایضدایرانیدوریکنند؟
معتقــــدم به هــــر حال حــــل و فصل موضــــوع هســــتهای ایــــران در یک بســــتر مســــالمتآمیز و عقانــــی که بــــه توافق هستهای انجامید نقش مهمی در کاستن از اختاف نظــــر میان ایــــران و اروپا بازی کرد. چه بسا همین کاهش اختاف باعث شــــد اهمیت و جایگاه منطقــــهای ایران هــــم بتدریــــج ملموستر شــــده و تبادل نظرهایی که میان هیأتهای دیپلماتیک ایــــران و اروپــــا در پی دســــتیابی به برجام صــــورت گرفت بــــه این نزدیکــــی دیدگاه کمک کرد. نمود عینی این نزدیک شدن را در نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل و مشارکت و همنوایی سایر کشورها با ایران شــــاهد بودیم. رخدادی که نشان داد برجام در دســــتیابی بــــه اهداف خود یعنــــی اعتمادســــازی میان ایــــران و اروپا موفق بوده اســــت. اما ما هم باید یادمان باشــــد در موضعگیریهای دیپلماســــی خود الزم نیســــت که همه جهان غرب را به یک شکل ببینیم، بلکه باید متناسب با موضعگیری هر یک از کشورها واکنش نشان دهیم. دیپلماسی تفکیک مواضع هر کشور بر اساس منافع ملی است. با وجــــود مخالفــــت کشــــورهای غربی با مواضع مداخله جویانه کاخ سفید درباره ایران اینــــک در صحنــــه داخلــــی امریکا تالشهایی برای تصویب قطعنامههایی در کنگره امریــــکا در مواجهه با اعتراضات داخلــــی آن صــــورت میگیــــرد، چنیــــن تالشهاییتاچهاندازهمیتوانددرصحنه بینالملل تأثیرگــــذار باشــــد و حاوی چه پیامدهاییاست؟
تأثیرگذاری یا عدم تأثیرگذاری چنین اقدامات امریکا در آینده بستگی به روند موضعگیری ایران در عرصه بینالمللی و خویشــــتنداری و برخــــورد مدبرانــــه آن در عرصــــه داخلــــی دارد. بــــه نظــــر مــــن اینکه کشــــورهایی اعــــام میکننــــد یا در ماقاتهایشان با نمایندگیهای ایران یا مکاتبات با وزارت خارجه تأکید میکنند بــــر اینکه ایــــران حق معترضــــان را برای اعتصاب یا اعتراض به رسمیت بشناسد این مسأله نباید یک موضع منفی از سوی ایران تلقی شــــود. به رســــمیت شناختن حــــق معترضان برای تظاهــــرات، اصلی اســــت کــــه در قانــــون اساســــی جمهوری اسامی بهطور شــــفاف آمده بنابراین ما خود باید در داخــــل تأکید کنیم این حق را به رســــمیت میشناســــیم. یعنی خود دولت اعام کند کــــه برای ابراز مطالبات قانونــــی و حقوقــــی مــــردم در چارچوب قانونبسترسازیمیکند.
بنابرایــــن وقتــــی جمهوری اســــامی چنین حقی را به رســــمیت میشناســــد، نباید با موضعگیــــری در برابر ابراز چنین موضوعی از سوی کشورهای دیگر واکنش تند نشان دهد. در عین حال آنچه مسلم اســــت اینکه هیچ کشــــوری در هیچ جای دنیا اغتشاش داخلی درون هر کشوری را نمیپذیرداماآنچهاکنونامریکارادرقبال این موضوع از ســــایر کشــــورهای دنیا جدا میکند،ایناستکهامریکاازاغتشاشگران حمایــــت میکند و همچنیــــن روی آتش تفرقه افکنی بنزین میریزد و شورشها و خرابکاریها را در داخل تشــــویق میکند. این اقدام هم از منظر حقوق بینالملل و هم قانون اساسی کشورهای عضو سازمان ملــــل نکوهیده اســــت، بنابرایــــن رویکرد معتدالنه دیپلماســــی ایران و پایبندی که به تعهداتش درچارچوب برجام نشــــان داد موجــــب شــــده در شــــرایط حســــاس کنونــــی عرصه بینالملل که حســــاستر هــــم میشــــود، اروپاییهــــا در خصــــوص موضوعاتی چون بــــروز ناآرامی در داخل کشور در کنار حاکمیت ایران قرار گیرند. در عین حال ایران باید نه به صورت واکنشی بلکه بهعنــــوان یک کنشــــگر تأثیرگذار در مجامع بینالملل حضوری قوی، عمیق و فعالتر داشته باشــــد، لذا باید تیمهای قوی دیپلماتیــــک و برنامه ریــــز در دفاتر خارج از کشــــور داشته باشــــیم که بتوانند همزمان یا حتی زودتر از تحوالت تحلیل داشته باشند و متناسب با آن برنامهریزی وموضعگیریکنند.