آیافقطکمبودجامسألهبود؟
اولیــن تصمیم برای برداشــتن گامــی جهت تحقق یک خواســته عمومی مبنی بر عملی و ممکن شدن بروز اعتراضات از ســوی شــورای شــهر تهران اتخاذ شــد. براســاس اظهارات ســخنگوی این شورا: «یکی دیگر از طرحهایی که وقت زیادی از شــورا را به خود اختصاص داد، الزام شــهرداری تهران برای تعیین مکان مناســبی جهت بیان انتقادات مردم به شــیوه قانونی است. این طرح با امضای ۷۱ نفر از اعضای شــورای شــهر تهران تقدیم هیأت رئیســه شــده بود وارائه آن بنابراصل ۷۲ قانون اساســی که بر اجتماعات که مخل آرامش نباشــد و بدون اســلحه اجازه برگزاری دارند، مطرح شده است. در این راستا و برای تحقق حقوق شــهروندی در شهر تهران نهایتاً با رأی اعضای شورای اســالمی تهران، شــهرداری ملزم شــد که داخل یــک مکان یــا مکانهایی را بــرای این مبحث به شــورا پیشــنهاد کند.» این تصمیم قابــل احترام و حتی در ســطح شورای شــهر تهران قابل دفاع نیز هســت. به طور طبیعی هر فرد و نهــادی برحســب اختیــارات و توان خــود باید تصمیم بگیرد. ولی مشــکل اعتراضــات در ایران محدود و منحصر به نداشــتن جا نیســت. چه بســا این کماهمیتتریــن مشــکل ایــن ماجرا باشــد و حتی ممکن اســت اصالً چنین مشــکلی وجود نداشــته باشد. مشــکل اصلی آنجاســت که طرفهای ماجرا چنــدان بــه قواعد این موضوع پایبند نیســتند، ریشــه آن نیز گوناگون اســت. ولــی هر روز در اخبار شــاهد هســتیم که از فالن کشــور توســعهیافته، هزاران بلکه دهها هزار نفر نســبت به فالن مســأله مشــخص اعتراض کردند و بعد هــم بخوبی و خوشــی متفرق شــدند و رفتنــد. ولی ما نمیتوانیــم اینچنین رفتــاری را پیشــه کنیم، چــرا؟ هرچند دالیلی کــه در زیر عنوان میشــوند، به ظاهر مســتقل و جدا از یکدیگر هســتند. ولی در واقع هرکدامشــان به نوعی متأثر از دیگری هستند.
اولین علت، فقدان آمادگی مدیریت عمومی کشور در شنیدن اعتراضات اســت. این فقدان آمادگی، از آنجا ناشــی میشــود که هیچگاه در گذشــته به ایــن مســأله عــادت نکــرده و خــود را در برابر اعتراضــات و نظــرات عمومی پاســخگو نمیداند. بنابراین اعتراض به خودی خود مهم نیســت و اگر منجر به پاســخگویی و اصالح امور نشــود، میتواند به جاهای باریک کشیده شود و مثــل یک دومینــو عمل کند. از ایــن رو آنان چون نمیتوانند پاســخ دهند، با ابراز اعتراض مخالفت میکنند و چون اعتراض انجام نمیشود، اعتراضات متراکــم و حتــی در مــواردی غیرمنطقــی میشــود. چــون مجــال بــروز برای خوردن به محک منطق را ندارد.
علت دوم شــاید مهمتر اســت. شــیوههای رســیدگی به اعتراضــات مردم متنوع است و لزومی ندارد که مردم برای هر اعتراضی سرازیر خیابان یا پارک یا جای دیگری شــوند. مجالس نمایندگی، رســانهها و به طور مشــخص رادیو و تلویزیــون و مطبوعات، احزاب و از همه مهمتر دادگاهها محل رســیدگی به اعتراضات هســتند. برای نمونه مردم در برابر تصمیمات نادرست میتوانند بــه دادگاهها نیز شــکایت کننــد. دیوان عدالت اداری و حتــی محاکم عادی در این زمینه دســتهای بــازی دارند، ولی بــه علل گوناگون این امــکان (ارزان و ســریع و مؤثر) فراهم نیســت کــه مردم از این طریق صــدای اعتراضی خود را پیگیری یا استیفای حق را عملی سازند.