حمله به روسیه و چین؛ خودزنی ترامپ در استراتژی امنیت ملی
غیرقابـــل پیشبینـــی، دمدمـــی مزاج، منفعـــت طلب، تـــک رأی، جاهطلب ...و همگی صفات مرد اول امریکاست. او نـــه تنهـــا در رقابتهـــای انتخاباتی و حـــدود 12 مـــاه حضـــورش در کاخ ســـفید بـــه وفـــور ایـــن ویژگیهـــای شـــخصیتی را بـــروز داده اســـت بلکه در اعـــام اســـتراتژی امنیـــت ملـــی خـــود نیـــز بـــار دیگر بـــر داشـــتن این خصوصیات اخاقی تأکیـــد کرد تا به جهانیان یادآوری کند، این استراتژی امنیـــت ملـــی دونالد ترامپ اســـت و نـــه هیچ کـــس دیگر. او در ســـخنرانی 03دقیقـــهای پرحـــرارت خـــود کـــه ملغمـــهای از وعـــده وعیدهـــا بـــرای مصرف داخلی و تهدید کشورها برای مصـــرف خارجـــی بود، بیـــش از همه به روســـیه و چین، دو رقیـــب جهانی قدرتمنـــد امریکا حمله کـــرد و این دو کشور را «رقبای خطرناک» نامید.
ایـــن درجـــه از تغییـــر لحـــن در قبال روســـیه و چین توجه بســـیاری از تحلیلگـــران امریکایی و بینالمللی را به خود جلب و این سؤال را مطرح کرد که چرا ترامپ دستکم درباره روسیه از این ادبیات غیرعادی تند اســـتفاده کـــرد. او کـــه در جریـــان رقابتهـــای انتخاباتی خـــود بارها وبارها والدیمیر پوتیـــن، رئیس جمهـــوری روســـیه را ســـتوده و وعده برقراری روابط گرم با مسکو را داده بود، در تبیین استراتژی امنیـــت ملی خـــود بهطور مســـتقیم رو در روی کرملیـــن قـــرار گرفـــت و گفـــت: بازیگرانـــی نظیـــر روســـیه از ابزارهای اطاعاتی اســـتفاده میکنند تـــا حاکمیت دموکراســـیها را کوچک بشـــمارند. البتـــه ترامپ حواســـش را جمع کرده بود که در سند امنیت ملی خود نه به صورت مکتوب و نه بهطور شـــفاهی اشـــارهای بهپرونده مداخله احتمالی روســـیه در انتخابات ریاست جمهوری امریکا در ســـال 2016 نکند؛ پرونـــدهای که ایـــن روزها بســـیار داغ است و متهمان آن در حلقه نزدیکان آقای رئیس جمهوری هســـتند. اینکه ترامپ به «ابزارهای اطاعاتی روسیه در به خطر انداختن دموکراســـیهای جهان» اشاره کرد اما با زیرکی خاصی کوچکتریـــن اشـــارهای بـــه احتمـــال اســـتفاده کردن روسیه از این ابزارهای اطاعاتـــی بـــه نفـــع پیـــروزی او و بـــه خطر افتادن دموکراسی امریکا نکرد، تعجب و حیرت بســـیاری از ناظران را برانگیخت.
ایـــن لحـــن تنـــد ترامـــپ در قبال روســـیه بیپاســـخ نمانـــد و والدیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه ضمن محکـــوم کـــردن راهبـــرد امنیت ملی رئیس جمهـــوری امریکا، بـــا ادبیاتی تهدیدآمیز گفت، در زبان دیپلماتیک این استراتژی مقابلهجویانه است و در زبان نظامـــی ماهیتی پرخاشجویانه
همانطور که رایانهس، کارشناس مسائل آسیا در اندیشکده بروکینگز میگوید، اشاره به چین در استراتژی امنیت ملی ترامپ در واقع یک «خودزنی» بود زیرا تناقض رفتاری جالبی را از ترامپ هویدا میکرد
دارد. از ایـــنرو روســـیه ایـــن حـــق حاکمیتـــی را دارد کـــه بـــه نحـــو کافی و بموقـــع به یـــک چنیـــن تهدیدهای بالقوهای واکنش نشان دهد.
لحـــن ترامپ در قبـــال چین حتی از روســـیه هـــم تندتـــر بـــود و گویـــا به دوران رقابتهـــای انتخاباتـــی 2016 بازگشـــته بود. برخاف روســـیه که در دوران رقابتهـــای انتخاباتـــی کشـــور مورد عاقه ترامپ بود، چین در سال 2016 مورد بیشترین هجمهها از سوی کاندیدای وقـــت جمهوریخواهان قرار گرفت اما به محض اینکه ترامپ وارد کاخ سفید شد، رویکرد خود را در قبال دولت پکن تغییـــر داد و حتی میزبان شـــی جین پینـــگ، رئیـــس جمهوری چین شد.
به نظر میرســـد، رئیس جمهوری امریکا هر بار که بهدنبـــال تأیید افکار عمومـــی بویـــژه قشـــر کارگـــر جامعه امریکا اســـت بـــه صورت نمایشـــی و تبلیغاتی پکن و قدرت اقتصادی این کشـــور را مورد هجمه قـــرار میدهد و تقصیر همـــه کاســـتیهای اقتصادی امریکا را بهگـــردن چینیها و کاالهای چینی میانـــدازد اما در عمل در قبال چین رویکرد تهاجمی ندارد. شاید به این خاطر که چندان بهتوان رویارویی امریکا با چین اطمینان ندارد.
در اســـتراتژی امنیـــت ملـــی ترامـــپ از چیـــن هـــم مانند روســـیه بهعنـــوان یک رقیـــب خطرنـــاک یاد شـــد. رئیس جمهوری امریـــکا گفت: خواهـــی، نخواهـــی در عصـــر رقابت قـــرار گرفتهایـــم و وارد رقابتهایـــی شدهایم. ما میپذیریم که جنگهای سیاســـی، اقتصادی و نظامی در حال حاضـــر در سراســـر جهـــان در جریان اســـت. ما همچنین با چین و روســـیه، قدرتهـــای رقیـــب کـــه بهدنبـــال به چالـــش کشـــیدن نفـــوذ، ارزشهـــا و داراییهای امریکا هستند، مواجهیم. مـــا در عصـــر فرارقابتـــی و خطرناکی به ســـر میبریم.او افـــزود: آنها قصد دارنـــد آزادی اقتصادها را کمتر کنند و عدالت در اقتصادهـــا را کاهش دهند تـــا ارتشهای خـــود را تقویـــت کنند و دادههـــا و اطاعـــات را در کنترل خود قرار دهند تا جوامع خود را گســـترش و نفوذ خود را افزیش دهند.
ترامـــپ همچنین دولـــت چین را به داشـــتن یـــک دیدگاه ســـرکوبگرانه متهم کرد و گفت، پکن خشونتهای اقتصادی را بـــا هدف تضعیف امریکا ترویـــج میکنـــد. او در ایـــن ســـند بـــه فعالیتهـــای دولـــت پکن خـــارج از آســـیا و امریکا نیز اشـــاره کرد و گفت، چیـــن از طریـــق اقدامـــات اقتصادی ناعادالنه و ســـرمایهگذاری در صنایع کلیـــدی، تکنولوژیهـــای حســـاس و زیرســـاختها، در حـــال کســـب یـــک پیشتازی استراتژیک در اروپا است.
در اســـتراتژی امنیـــت ملی ترامپ همچنیـــن آمده اســـت امریـــکا دیگر نمیتوانـــد از نقضهـــا، تقلبهـــا یـــا خشـــونتهای اقتصـــادی کـــه رخ میدهد، چشم بپوشد. اگرچه در این جمات آشـــکارا اســـمی از چین برده نشده اما اکثر اتهامهای اقتصادی که در این ســـند وجـــود دارد متوجه پکن است.
رایان هس، یک کارشناس مسائل آســـیا در اندیشـــکده بروکینگز درباره این ســـند گفـــت، اشـــاره بـــه چین در اســـتراتژی امنیـــت ملـــی ترامـــپ در واقع یک «خودزنی» بود زیرا تناقض رفتـــاری جالبـــی را از ترامـــپ هویـــدا میکرد. او در 11 ماه ریاست جمهوری خـــود بارهـــا و بارها از همتـــای چینی خود قدردانی کرد اما یک باره در سند رســـمی اســـتراتژی امنیت ملی خود پکن را به باد انتقاد گرفت.
تحلیلگران چینی و رسانه ملی این کشـــور با عصبانیت به این اســـتراتژی امنیـــت ملـــی واکنش نشـــان دادند و گلوبـــال تایمز، نشـــریهای که توســـط حزب کمونیست چین منتشر میشود این ســـند را یـــک حرکت ناشـــیانه که میتواند بـــه روابط پکن - واشـــنگتن آسیب بزند، توصیف کرد.
اگرچه این نخســـتین بار نیست که یـــک رئیـــس جمهـــوری امریکایی در اســـتراتژی امنیت ملی خـــود از چین بهعنـــوان یـــک رقیب یـــاد میکند اما تاکنون لحـــن هیچ رئیـــس جمهوری در قبـــال پکـــن تـــا ایـــن انـــدازه تند و شـــاید هـــم بتـــوان گفـــت خصمانـــه نبوده اســـت. در رقابتهای ریاســـت جمهوری ســـال 2000 میادی جورج دبلیـــو بوش از بیل کلینتـــون که چین را یـــک شـــریک اســـتراتژیک توصیف کرده بـــود انتقاد کرد و بـــه جای آن با عبارت «یـــک رقیب اســـتراتژیک» از پکن یاد کرد. اما بوش پس از آنکه به ریاســـت جمهوری رسید، در نخستین اســـتراتژی امنیت ملی خـــود ادبیات مایـــم تـــری را در قبال چیـــن اتخاذ کرد.
بـــاراک اوبامـــا، رئیـــس جمهوری ســـابق امریکا نیز در هر دو اســـتراتژی امنیت ملی خود لحن بسیار مایمی در قبـــال پکـــن داشـــت و در آخریـــن اســـتراتژی امنیت ملی خود در ســـال 2015 گفـــت: همـــکاری مـــا بـــا چین بینظیـــر اســـت حتـــی با وجـــودی که نگرانیهایـــی دربـــاره مدرنیزه شـــدن ارتش این کشور وجود دارد.
منابع: فایننشال تایمز و سی بیسی