عمارت <فردوس>
گاهــى يــک تصوير، كار پتک را مىكند؛ چنان كوبيده مىشــود بر تارک رســانهها و ذهن فراموشكار ما، كه بهناگهان يادمان بيايد از خأل و حفرهای بزرگ بپرسيم كه او اين همه سال كجا بوده است؟ مثل آن عكس فردوس كاويانى كه ارديبهشت امسال منتشر شد و جز افسوس و اندوه، به زبانى ديگر از تماشا مجهز نبود. پيرمرد خاطرهانگيز نمايشهای بزرگ چهار پنج دهه اخير و البته «آقاكمال» سريال «همسران» كه جزو معدود اسناد تصويری افتخارآميز تلويزيون است، در آن عكس بسيار فرتوت و ناتوان به نظر مىآمد. همهمان يادمان رفته بود بپرســيم كاويانى كجاســت و چه مىكند، مثل حاال كه پس از گذشــت فقط چند ماه از انتشار آن عكس، باز هم فراموش كردهايم بپرسيم سرنوشت پيرمرد چه شــد؟ فــردوس كاويانى، اين روزها خويشــتندارانه در خانه و بــه دور از توجه رسانهها به درمان بيماریاش مشغول است. همسرش تماسهای اطرافيان را با اين پاسخ همراه مىكند كه غرورش اجازه نمىدهد در اين حال از كسى پذيرايى كند.
او، سند شــرافت تئاتر ايران است؛ مىگويند آنقــدر در ايــن شــرافت افــراط دارد كــه بايــد كنترلــش كرد تا در روزگاری كه آدمهايى مثل او بر شرايط تسلط ندارند، آسيب نبيند. كاويانى از دوران طاليى كارگاه نمايش در دهههای چهل و پنجاه تا همين سه سال پيش كه برای آخرين بار در نمايشــى از هادی مرزبان روی صحنه رفت، يكى از شگفتانگيزترين شمايلهای بازيگری تئاتر بوده اســت. آنهــا كه افتخار همــكاری با او را داشــتهاند مىگوينــد او آخريــن نفــر از نســل بازيگرانى است كه تمرينها را آنقدر جدی مىگيرند تا صدای بقيه گروه دربيايد و حتى فكر كنند طرف چرا اعتمادبهنفس ندارد و اينقدر به خودش سختى مىدهد.
در ميان همه نمايشهايى كه كاويانى در اين دههها ايفاگر نقشهايش بوده، آثاری بر اســاس نوشتههای اكبــر رادی و بــا كارگردانى هادی مرزبان با بيشــترين بســامد در صدرند؛ مثلثى كه جنســى امضــادار از تئاتر را در اين ســالها ارائه كرده اســت. اما مثلث اكبــر رادی، هادی مرزبان و فردوس كاويانــى، حاال از ريخت افتاده اســت. مثلث، هيچگاه با دو ضلع، ديگر مثلث نمىشــود. تئاتر ما منتظر برخاســتن فردوس كاويانى از بستر بيماری و ترميم اين مثلث است. امروز نه سالروز تولد فردوس كاويانى است، نه هشداری ديگر او را به سر خط اخبار آورده اســت؛ چرا بايد به اين مناســبات تقويمى و بازی ميادين رســانهای برای يادآورد آدمحسابىهای اطرافمان تن بدهيم. عمارت فردوس همچنان پابرجاست.