تریاک، عامل مهم بروز سرطان در ایران

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت به خاطر این کشف جدید مدال افتخار گرفت دکتر «رضا ملک زاده» از مؤسسه تحقیقات سرطان فرانسه مدال افتخار گرفت

نتیجــه 10 ســال مطالعــه و پژوهــش تیــم تحقیقاتــی دکتــر «رضــا ملــک زاده» معــاون تحقیقات و فنــاوری وزیر بهداشــت و دانشــمند برتر پزشکی دنیا دربــاره نقش تریاک در بروز ســرطانها برای نخســتین بار در نشســت «ریچارد دل» در شــهر لیون فرانســه در مؤسســه بینالمللی تحقیقات ســرطان فرانســه وابســته بــه ســازمان بهداشــت جهانی روز گذشــته اعــالم شــد. از همیــن رو مؤسســه بینالمللی تحقیقات سرطان فرانســه بــه خاطــر این تحقیــق مفصل در زمینــه شــناخت علل و پیشــگیری از سرطانهای دستگاه گوارش و به جهت اینکه ســازمان بهداشت تریاک را مانند ســیگار بهعنــوان عامــل خطر ســرطان اعالم کند مدال افتخار به این دانشمند ایرانی اعطا کرد.

تحقیقات گســترده دکتر ملکزاده و تیــم تحقیقاتــیاش در پژوهــش بزرگ «کوهــرت ســرطان» در 324 روســتا و شهر گنبدکاووس استان گلستان درباره بررســی علــت ســرطان در ایــن اســتان انجام گرفت. شناسایی و کشف 10 عامل خطــر ســرطانهای دســتگاه گــوارش از جملــه مصــرف چــای داغ و تریــاک از جمله دستاوردهای علمی و تحقیقاتی ایــن محقــق ایرانــی اســت. در مطالعه کوهرت ســرطان 50 هزار نفر در اســتان گلســتان مورد بررســی قرار گرفتند که از ایــن تعداد بیش از 8 هــزار و 400 نفر به صــورت مداوم روزانــه نیم گرم مصرف تریــاک داشــتند.در افــراد تریاکی مرگ و میــر بهدلیل افزایش احتمــال ابتال به بیماریهای تنفســی، قلبی و سرطانها بویژه ســرطان مری 86 درصد بیشتر از دیگران گزارش شد.

آمــار ابتــال به ســرطان در دنیــا بنا به گزارشهای ســازمان بهداشــت جهانی در حــال افزایــش بــوده و میــزان مــرگ ناشی از سرطان در کشورهای غرب آسیا از جملــه ایران ســیر صعــودی دارد. هر سال حدود 8 میلیون سرطان جدید در دنیــا اضافه میشــود و 5/3 میلیون نفر بهدلیل ســرطان در سال فوت می کنند. این در حالی است که 65 درصد آنها در کشورهای در حال توسعه بوده و در این میان بار اصلی سرطان در آسیا و جنوب شــرق آســیا اســت. در ایران نیز ســاالنه حــدود 90 هــزار مــورد ابتــالی جدید به ســرطان ثبت میشــود و در حال حاضر 400 هزار نفر در کشــور مبتال به ســرطان هســتند که هر ســاله نزدیک به 30 هزار نفــر از آنهــا فــوت میکننــد. بــه عبارت دیگر سرطان ساالنه 450 هزار سال عمر مردم ایران را کاهش میدهد.

ایران تقریباً باالترین رشــد ســرطان را در جهــان دارد و دومیــن عامل مرگ و میر در ایران است. پیشبینی میشود تا ســال 2025 نرخ بروز سرطان افزایش یافتــه و 20 میلیون نفر در ســال مبتال به سرطان شــوند. همچنین 11 میلیون نفر بر اثر ســرطان فوت می کننــد که بر این اســاس در کشــورهای در حال توسعه از 59 درصد به 70 درصد خواهد رسید. با این حال شیوع سرطان در هر جامعهای ممکن است تفاوتهایی با سایر جوامع داشــته باشــد. بهعنــوان مثال، ســرطان پســتان شــایع تریــن نــوع ســرطان در زنــان ایرانی و ســرطان معــده بهعنوان شــایع ترین ســرطان در مردان ایرانی و همچنین کشــندهترین ســرطان در زن و مرد ایرانی است.

در ایــران نیــز آنطــور کــه معــاون تحقیقــات وزیــر بهداشــت اعــالم کرده موضــوع ســرطان در ایــران نیــز روال متفاوتی با دنیــا و حتی خاورمیانه دارد. بهطوری که ســرطان معده، پروستات و روده بــزرگ شــایعترین نوع ســرطانها اســت و در زنــان ســرطان پســتان، روده بزرگ، تخمدان و مری شــیوع بیشــتری دارد است. با همه اینها شیوع سرطانها در اســتان گلستان گســتردهتر است، هر چنــد تحقیقات نشــان داده نرخ شــیوع ســرطان در ایــن منطقه بهدلیــل بهبود وضعیت اقتصادی، مسکن و تغذیه به مقــدار یک ســوم کاهش یافتــه اما هنوز ســرطانهای دســتگاه گــوارش از جمله ســرطان کلــون در ایــن منطقــه در حال افزایش است.

اطالعات مربوط به استان گلستان در زمینه چرایی بروز ســرطانهای دستگاه گــوارش کــه بــه مدت 10 ســال بــه طول انجامیــد از ســوی دکتــر رضا ملــکزاده مــورد بررســی قــرار گرفــت. 22 درصــد مــوارد مرگ و میر در این اســتان ناشــی از ســرطانهای دســتگاه گــوارش بــوده کــه در ایــن میان هر چند آمــار مبتالیان به ســرطان مری کاهش یافتــه اما هنوز در آن منطقــه بویــژه در ترکمــن صحرا و گنبــدکاووس ســرطان مــری، معــده و کلون شــایع اســت. محققــان ایرانی در تحقیقاتشان به این سؤال مهم پاسخ دادهاند که چرا در یک منطقهای از ایران ســرطان خاصی شایع است؟ تحقیقات نشــان میدهــد، یکــی از دالیــل شــیوع ســرطانها در ایــن منطقــه جغرافیایی عــادت مــردم منطقــه گلســتان بــه آشــامیدن چــای داغ و علــت دیگــر آن مربــوط بــه ژنتیــک اســت امــا ســومین عامل شیوع سرطان در منطقه گلستان کــه پیــرو پژوهشهــای دکتر ملــکزاده تأیید شد مصرف تریاک در این منطقه اســت. شــیوع مصــرف تریــاک در بیــن مردم اســتان گلستان حتی از سیگار هم بیشــتر اســت. محققان میگویند آینده ســرطان در ایــران بگونــهای خواهد بود که ایــن بیمــاری بهدلیــل افزایش طول عمــر و امید به زندگــی افزایش مییابد امــا نمیتــوان بــرای علــل ســرطانها در همــه جــا نســخه واحــدی پیچیــد. مطالعات مربوط به ریسک فاکتورهای بروز ســرطان در هر منطقــه باید بهطور جداگانه مورد بررســی قرار گیرند و بعد از آن بــرای پیشــگیری و برنامهریــزی اقدام شود.

پژوهشهــا در ایــران نشــان میدهد مصرف تریاک، سرطان مری را 3 برابر، معــده 2.5 برابــر، لوزالمعــده 3 برابر و ریــه را 2 برابــر افزایــش میدهد و دلیل اینکه ســرطانهای دســتگاه گــوارش در ایــران جزو نخســتین ســرطانها اســت بــه مصــرف چشــمگیر تریاک در کشــور برمیگــردد. دکتــر ملــکزاده توصیــه میکند؛ چنانچه بدرستی به مردم گفته شــود کــه تریــاک، طــول عمر را بشــدت کاهــش میدهد، میتوان باعث کاهش این ماده شــد و از 50 درصد ســرطانها پیشگیری کرد.

بــر اســاس مطالعــات افــراد باالتر از 10 درصد یا در بعضی از اســتانها باالتر از 18 درصــد از افــرادی بــاالی 40 ســال تریــاک مصــرف میکننــد. حتــی گفتــه میشــود در بعضی اســتانها تریاک از مصرف ســیگار نیز بیشــتر اســت گرچه تاکنــون تصــور بــر این بــود کــه مصرف تریــاک در درمــان بعضــی بیماریهــا مؤثرتر است اما مطالعات جدید نشان داده تریاک سرطان زا است و حتی ضرر آن از ســیگار هــم بیشــتر اســت و دلیــل اینکه ســرطانهای دســتگاه گــوارش در ایران جزو نخســتین سرطانها است به مصــرف چشــمگیر تریاک در کشــور نیز برمیگردد.

بــه گفتــه دکتــر ملــکزاده تریــاک و اعتیــاد بــه آن در ابتــالی افــراد بــه بیماریهای تنفســی، قلبی و سرطانها بویژه ســرطان لوزالمعــده و مری نقش دارد و مــرگ و میــر مــردم در اســتان گلســتان ناشــی از اعتیــاد بــه ایــن ماده مخــدر اســت و در ایــن میــان عــوارض مصــرف تریــاک و مــواد مخــدر در زنان بیشتر از مردان است.