تعدیل اقتصادی، نیاز روز «سازندگی»

آیتاهلل هاشــمی رفســنجانی زمانی مســئولیت اجرایی را برعهــده گرفت که 8 ســال جنگ را پشــت سر گذاشته بودیم بیشتر زیرســاختها از بین رفته بود کارخانهها آســیب دیده بودند و خسارت جنگ 1000 میلیارد دالر برآورد شده بود. نخستین وظیفه دولتی که سر کار آمده بود این بود که خرابیها را بازسازی و کارخانههــا را راهانــدازی کند تا اقتصاد رونق بگیرد. آیتاهلل هاشــمی همین برنامــه را اجــرا کرد و برنامه او تعدیل اقتصادی نــام گرفت. این برنامه تئوری اقتصــادی نئوکاســیکها بود که مورد تأیید ســازمانهای جهانی مانند بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول بود. هاشمی در چارچوب این تئوری تاش کرد تا اقتصاد ایران را به شــکوفایی و رونق برســاند و تا اندازهای هم موفق شد اما تورم بیسابقه از آثار منفی این برنامه بود که تورم محصوالت خردهفروشی را بــه بــاالی 50 درصد رســاند و ارزش پــول ملی کاهش یافــت. کاهش ارزش پول ملی به معنای از دســت دادن قدرت خرید طبقه ضعیف و متوســط بود. شــاید ماهیت تعدیل اقتصادی اقتضا میکرد که هزینههای ناشی از آن را که تورم بود بپذیریم و به جای آن ســازندگی و خروج از رکود اقتصادی را داشــته باشــیم.باید بپذیریم اجرای برنامههای اقتصادی با دست خالی بدون هزینه نیســت. سیاست اقتصادی هاشــمی در آن زمان سیاست درستی بود. اندیشه اقتصاد این سیاســت مختص به هاشــمی نبــود بلکه تلفیقی از عاقه ایشــان بــه اقتصــاد و آنچه که در دنیــای اقتصاد رخ داده بود مانند خصوصی ســازی، آزادسازی و تعدیل اقتصادی را شامل میشد تا بازسازی را به سرانجام برساند و رشــد اقتصادی آن دوران نشــان از موفقیت اجرای برنامه داشــت. اندیشــه اقتصادی هاشــمی بیشــتر بر محور عدالت اجتماعی بود کــه گوهر و کلیدواژه اقتصــاد اســامی و یــک جامعه اســامی اســت. هاشــمی بحثهــای مهمی در مــورد حقــوق طبیعت و محیط زیســت داشــتند کــه این بحثهــا در زمان انقاب که احساسات بر تدبیر و تحول غلبه دارد بحثهای بینظیری است.

در زمان ریاســت جمهوری هاشمی افراط و تفریطهایی هم در سیاستها داشــتیم امــا در نتیجهگیــری کلــی میتــوان گفــت درســتترین تصمیمــات اقتصــادی در آن زمان اتخاذ شــد. هاشــمی در اجرای برنامههــا عملگرا بود و بیشــتر به تبعات برنامهها توجه داشت، وظیفه ای سنگین برعهده او گذاشته شــده بــود امــا این موجــب نشــد از عقایدش عــدول کنــد. او با صابــت تمام اســتقامت و صبوری و مدارا روش خود را تا آخر عمر پیگیری کرد که این نکته مثبتی برای یک سیاستمدار اصولگرا بود.