ظریف : خود ترامپ هم نمی داند با برجام چه کار کند
تالش فراگیر اروپا برای حفظ توافق هسته ای تخت روانچی: در صورت خروج امریکا اگر اروپاییها ضررهای تحریم مجدد را جبران کنند، وارد فضای جدیدی میشــویم
مطابــق اعــام وزارت خارجه امریکا، دونالــد ترامپ روز جمعــه در مورد تمدید تعلیقتحریمهایایرانتصمیممیگیرد؛ تصمیمیکهباتوجهبهپیشبینیناپذیری رفتــار چهــل و پنجمین رئیــس جمهوری در هالــهای از ابهام قــرار دارد و مقامهای مســئول دیگر کشــورهای وارد در برجام و نیــز نخبــگان امریکایی تنها ســعی دارند بــا اعــام هشــدارها و تحذیرهــای خود تا حدودی بر آن تأثیر بگذارند.
بــه گــزارش ایســنا بــه نقــل از رویترز، «دیویــد گلدشــتین» ســخنگوی وزارت خارجه امریکا گفته که قرار اســت ترامپ پیــش از اعــام تصمیــم خــود بــا رکــس تیلرسون وزیر خارجه و جیمز متیس وزیر دفاع در کاخ سفید دیدار و گفتوگو کند.
رســانههای بینالمللی طــی روزهای گذشــته پیشبینیهای متفاوتی را درباره تصمیم ترامپ مطرح کردهاند. از جمله نشــریه امریکایی پولیتیکو که در گزارشــی مدعــی شــده اســت ترامــپ احتمــاالً در حالــی کــه پایبندی ایــران به برجــام را رد میکنــد، تعلیــق تحریمهــای ایــران را تمدید خواهد کرد.
همین وضعیت و در عین حال اعام ایــن موضــع از ســوی جمهوری اســامی ایــران کــه در صــورت خــروج امریــکا از برجــام همــه گزینههــای ممکــن را روی میز دارد، ســبب شد که ســه کشور اروپایی عضــو برجام و هماهنگ کننده سیاســت خارجــی اتحادیــه اروپا با هــدف برگزاری یک نشست برای اطمینان حاصل کردن از ادامــه اجــرای کامل برجــام از وزیر امور خارجــه کشــورمان دعوت کنند. نشســتی کــه امــروز در بروکســل برگــزار میشــود و محمدجــواد ظریــف کــه روز گذشــته در چارچوب رایزنیهای مســتمر وزرای امور خارجه روســیه و ایــران بویژه درخصوص برجــام به مســکو ســفر کــرده بــود، در آن حضور دارد. این نشســت بیش از هر چیز مؤیــد اهمیت موضوع برای اتحادیه اروپا است تا آنجا که بر تاشهای دیپلماتیک خــود افزوده اســت و قصــد دارد برای هر ســناریوی احتمالی برای برجــام آمادگی داشته باشد.
در چنین شرایطی اظهارات و تحرکات مقامــات و شــخصیتهای اروپایــی و امریکایی که سعی دارند در اظهارات خود این پیام را به ترامپ برسانند که خروج از برجــام خالی از عواقب ناخوشــایند برای امریــکا و جامعــه جهانــی نخواهــد بــود، جالب توجه است.
از جملــه ارنســت مونیز، وزیر پیشــین انرژی امریکا که خود در مذاکرات منتهی بــه برجــام از مذاکره کننــدگان فعال بود، در صفحــه توئیتــر خــود نوشــت: «اگــر ما از توافــق هســتهای با ایران خارج شــویم، کاری کــه انجــام میدهیــم این اســت که یک هدیه به این کشور تقدیم میکنیم.»
کاتریــن ری، ســخنگوی اتحادیــه اروپا نیــز روز سهشــنبه بــا تأکیــد بــر ضــرورت حفظ برجام گفتــه بود: «ما نمیخواهیم گمانهزنیها را در مورد سناریوی احتمالی از ســوی امریکا آغــاز کنیم. موضــع ما در اتحادیــه اروپــا در مــورد توافــق هســتهای ایران بخوبی مشــخص اســت. این توافق باید حفظ و نگهداری شود.»
برخی مقامات دیپلماتیک اروپایی که روز سهشــنبه در «نشســت اروپا و تحوالت ژئوپلتیــک منطقــه خاورمیانــه» شــرکت کــرده بودند به اعــام موضع کشــورهای متبــوع خــود دربــاره برجــام پرداختند. از جمله «نیکاسهاپتون» ســفیر انگلیس در ایــران درخصــوص احتمــال خــروج امریکا از برجام گفت: «انگلستان بشدت در حال رایزنی برای حفظ برجام اســت. لندن به طور کلی به برجام متعهد است زیرا برجام بهترین توافق و مبنایی بود که میتوانست بین تمام طرفها بخصوص با امریکا منعقد شود.»
به گزارش ایسنا، «مائورو کانچاتوری» ســفیر ایتالیا در تهران نیز در این نشســت گفــت: «رم از ادامــه برجــام حمایــت میکنــد و امریکا نمیتوانــد تغییر زیادی در برجام ایجــاد کند چون این یک توافق بینالمللی است.»
«دن اســمیت»، رئیــس مؤسســه تحقیقات صلح بینالملل استکهلم نیز در این باره با اشاره به اعام عدم پایبندی ایران به برجام از سوی ترامپ در 11 اکتبر 2016 و همراهــی نکــردن کنگــره بــا ایــن تصمیم ترامپ اظهار کرد: «ممکن است در شرایطی قرار بگیریم که ترامپ هر سه ماه یک بار برجام را رد کند اما کنگره مثل دفعه قبل اقدامی انجام ندهد.»
ظریــف: ترامــپ هــم نمیدانــد میخواهد درباره برجام چه کار کند
در عیــن حــال وزیــر امــور خارجــه کشــورمان روز گذشــته در حاشیه سفرش به مسکو درباره پیشبینیاش از تصمیم ترامــپ گفت «یکــی از سیاســتهایی که آقــای ترامــپ دنبال کــرده، این اســت که قابل پیشبینی نباشــد و ایشــان در حدی ایــن سیاســت را بــه نهایت خود رســانده است که دیگر امریکا حتی برای هیچ یک از شرکایش نیز قابل اعتماد نیست.» وی در پاســخ به این سؤال که آیا این احتمال وجــود دارد کــه بــا توجه به دعــوت خانم موگرینی از شــما برای ســفر به بروکســل، آنها از تصمیم ترامپ در ارتباط با برجام آگاهی داشته باشند، با خنده گفت: «من بعیــد میدانم که خود آقــای ترامپ هم اطاع داشته باشد که میخواهد چه کند. حتمــاً اروپاییهــا هم هنوز اطــاع ندارند کــه چــه تصمیمــی امریکاییهــا خواهند گرفت.»
وزیــر امور خارجه کشــورمان عصر روز چهارشــنبه بــه وقــت محلــی بــا همتــای روســی خود درباره مسائل مورد عاقه به ویژه برجام دیدار کرد.
به گزارش ایســنا، ظریف در چارچوب رایزنیهــای مســتمر وزیران امــور خارجه روســیه و ایــران دربــاره مســائل مختلــف دوجانبــه و منطقــهای، بویژه درخصوص برجام برای بیست و یکمین بار به مسکو ســفر کرد.ظریــف در دیدارش بــا الوروف گفــت: ســفرهای دو رئیــس جمهــوری و دیدارهایــی کــه بــا یکدیگــر داشــتیم وهمکاریهــای دوجانبــه و منطقــهای به نفع صلح و ثبات منطقه و جهان اســت. روســیه همواره توانســته نقــش مفیدی را در مبارزه با تروریسم در منطقه ما داشته باشد.
ظریف در ادامه با تشکر از حمایتهای دولت فدراسیون روســیه از اجرای برجام و نقــش ســرگئی الوروف در بــه نتیجــه رســیدن برجــام تصریــح کــرد: برجــام از معدود دســتاوردهای جامعه بینالملل در ســالهای گذشته است و همانطور که شــما گفتید، آژانس بارها تعهــد ایران به برجام را تأیید کرده اســت ولی متأسفانه یکــی از اعضــای برجــام نــه تنهــا تاکنون تعهــدات خود را براســاس برجــام کامل اجرا نکرده بلکه سیاســتهای مخربی را در پیش گرفته اســت. از این رو ما و شما و ســایر اعضای برجام نیاز داریم از نزدیک هماهنگی کنیم که این دستاورد با جدیت پیگیــری شــود.همچنین ســرگئی الوروف در ایــن دیــدار بــا تأکید براهمیــت برجام گفت: این امر بسیار مهم است که آژانس بینالمللی انرژی اتمی، اجرای تعهدات ایــران را مــورد تأییــد قــرار داده و روســیه کماکان بر نقش مهم این ســازمان تأکید میکند.طرفیــن همچنیــن درخصــوص مســائل مهــم منطقــه بــه تبــادل نظــر و رایزنی پرداختند.
تأثیــرات نامطلــوب خــروج احتمالی امریکا از برجام
در کنار تأکیدهــای متعدد بر ضرورت حفــظ برجــام برخــی موضعگیریهــا نیز نســبت بــه تأثیــر نامطلــوب تصمیم احتمالــی ترامــپ مبنی بر خــروج امریکا از برجــام بــر ســایر روندهــای جــاری در روابط بینالملل هشــدار دادند. از جمله ســناتور «بــاب کورکــر»، رئیــس کمیتــه روابــط خارجی مجلــس ســنای امریکا با بیــان اینکــه «بــا دموکراتهــا و متحــدان اروپایــی بــرای دســتیابی به قانونــی برای رســیدگی بــه توافــق هســتهای بــه نقطــه خوبی رسیدهایم»، هشدار داد: «خروج از برجام حل مسأله کره شمالی را سختتر میکند.» کورکر ادامه داد: «من امیدوارم که بتوانیــم وارد یک توافق الزامآور با کره شمالی شــویم. اگر باور این گونه باشد که ما حتی در صورت نبود یک نقض آشکار از یــک توافــق نظامــی خارج میشــویم، مردم به سختی باور خواهند کرد که ما به یک توافق دیگر پایبند میمانیم.»
عــاوه بــر ایــن روز گذشــته اظهاراتــی به نقل از مشــاور محمود عبــاس، رئیس تشــکیات خودگردان فلســطین منتشــر شــد که نشــان مــیداد تبعــات بدعهدی امریــکا در توافقــات بینالمللــی محدود بــه مســأله کــره شــمالی نیســت. نبیــل شــعث، مشاور سیاســی رئیس تشکیات خودگــردان فلســطین در گفتوگویــی با شــبکه المیادیــن درباره مذاکــرات صلح فلســطین گفــت: «مــا وارد هیــچ تعامل سیاســی نمیشــویم مگــر اینکــه ایــن تعامــل همانند توافق هســتهای ایران در چارچــوب بینالمللی باشــد.» وی افزود: «توافق هستهای ایران ثابت کرد که زمان تکقطبــی بودن جهــان به پایان رســیده اســت و ما تاش میکنیم که وارد تعامل با امریکا شویم که همانند توافق هستهای چارچوب داشته باشد.» جماتی که تالی آن، ایــن اســت کــه در صــورت بدعهدی امریــکا در برجام ممکن اســت مذاکرات صلح فلســطین نیز در شــرایطی بغرنج تر از حــال قرار گیرد و به بنبســت نهایی برسد.
ســناریوهای احتمالــی ایــران در برابر تصمیمترامپ
فارغ از تأثیرات نامطلوب اقدام امریکا علیــه برجــام، مقامــات کشــورمان بارهــا اعــام کردهانــد بــرای هر نــوع تصمیمی که از ســوی طرفهای برجام اتخاذ شــود، ســناریوهای متناســبی را روی میــز دارند. مجیــد تخــت روانچــی، معــاون سیاســی دفتر رئیس جمهوری کشورمان در همین زمینــه در گفتوگویی با ایرنا با بیان اینکه «اکثریــت قریب به اتفاق کشــورهای دنیا خواهــان تــداوم اجرای برجــام و پایبندی همه طرفها به آن هســتند»، گفت: «اگر قرار اســت برای ماندن در برجام کسی را راضــی کننــد باید مــا را راضــی کنند چون ایران به تعهدات خود پایبند بوده اســت. به کســی که بــه تعهداتــش پایبنــد نبوده است، نباید جایزه بدهند.» تخت روانچی افــزود: «تصمیم امریــکا قابل پیشبینی نیست. با این حال ما برای بدترین حالت نیز آمادگی داریم نه تنها در حوزه سیاسی حتــی در زمینــه اقتصــادی مدتهاســت دولــت اقدامــات الزم را در حوزههــای مختلف اقتصــادی و همــکاری های بین المللــی انجــام داده اســت.» وی یــادآور شــد: «اگر ترامپ و امریکا از برجام خارج شــود عکسالعمل ما بسرعت عملیاتی خواهد شــد و امریکاییها از سرعت عمل ما تعجب خواهند کرد.»
او با بیــان اینکه «بارها گفتهایم اولین کشــوری نخواهیم بود کــه از برجام خارج میشــویم؛ با این حــال تصمیم ما منوط به این اســت که از منافع برجام بهرهمند شــویم»، گفــت: «اگــر امریــکا از برجــام بیــرون برود در صورتی کــه اروپاییها پای تعهدشــان بایســتند و ضررهــای ناشــی از تحریمهــای مجــدد ما را جبــران کنند، در آن صــورت مــا وارد فضــای جدیــدی میشــویم.» تخت روانچی افزود: «اینکه در داخــل امریــکا نهادهــای مختلــف چــه میکنند، مجلــس نمایندگان و ســنا چــه کار میکننــد به مــا ربطی نــدارد آنها تعهداتــی دارنــد کــه بایــد بــه آن عمــل کننــد.» دیپلمــات عالیرتبــه کشــورمان گفــت: «باالخــره جامعــه بینالمللــی حرف خــود دربــاره برجام را زده اســت و در جلســه بروکسل هم نشان داده خواهد شــد کــه کشــورها خواهــان ادامــه برجــام هســتند و باید تــاش کنند به دنیا نشــان دهند برجام تفاهمی است که باید تداوم داشــته باشــد.با این حال اگــر ترامپ طور دیگری تصمیم بگیرد، ما آماده هســتیم تصمیمات مقتضی را بگیریم.»
ایــران آمادگــی افزایــش ســرعت غنیسازی را دارد
معاون سازمان انرژی اتمی کشورمان نیــز روز گذشــته از آمادگــی ایــران بــرای افزایش ســرعت غنیســازی تا چند برابر دوره قبــل از برجــام خبــر داد و گفــت: «اخبــار متناقضــی دربــاره امضا شــدن یا نشــدن تمدید تعلیق تحریمها از جانب رئیس جمهوری امریکا منتشر میشود که هــر یک از این دو حالت تأثیرات متفاوتی دارد، امــا اگر تمدید نشــود نقــض برجام اســت و جمهــوری اســامی ایــران طبعاً اقدامات الزم را انجام خواهد داد.»
بــه گــزارش خبرگزاری صدا و ســیما، بهــروز کمالونــدی بــه تمــاس تلفنــی علــی اکبر صالحی رئیس ســازمان انرژی اتمــی و یوکیا آمانو مدیــر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی اشــاره کرد و افزود در ایــن تماس صالحی تأکید کرده اســت که ایــران توافق پادمانی خود را اجرا میکند، اما اگر امریکاییها تعهداتشان را انجام ندهند نباید انتظار داشته باشند که ایران به همکاریهایی که در دو سال اخیر پس از برجــام بــا آژانس داشــته اســت، ادامه بدهــد.وی با بیــان اینکه مدیــرکل آژانس بــا اعضای ایــن نهــاد بویــژه درخصوص توافق هســتهای با اعضای 1+۵ در ارتباط اســت و پیام را به آنان انتقال خواهد داد، افزود: «به نظر میرســد این هشدار برای بازدارندگــی از اقــدام آقــای ترامــپ الزم بــود، ضمــن اینکه مــا نمیخواســتیم اگر در شــرایط پــس از نقض فاحــش برجام ازجانــب دولــت امریــکا اقدامــی کنیــم، آژانس غافلگیر شود.»
اکتبــر ســال جــاری بود کــه ترامــپ از تأیید پایبندی ایــران به برجام خودداری کــرد و بــر اســاس قانــون کنگــره در مورد برجام عماً سرنوشت توافق هستهای در دستان قانونگذاران امریکایی قرار گرفت. مجلس ســنا 60 روز فرصت داشــت تا در مــورد بازگردانــدن کامــل تحریمهــای هســتهای لغو شــده ایــران تصمیمگیری کند، اما با پایان این فرصت قانونگذاران نتوانســتند تــا به یک تصمیــم قطعی در اینباره برسند.
پــس از آن تــوپ برجــام دوبــاره در زمیــن کاخ ســفید قــرار گرفــت. رئیــس جمهــوری امریــکا بایــد هر 3 مــاه یکبار پایبنــدی ایــران به برجــام را تأییــد کند از ایــن رو ترامپ بایــد روز جمعه 12( اکتبر) یکبار دیگــر در این مــورد تصمیمگیری کند. بــا وجــود برخــی گمانهزنیها مبنی بــر رد پایبنــدی ایــران بــه برجام از ســوی ترامپ و تمدید نکردن تعلیق تحریمها، رســانههای امریکایــی و اروپایــی بــر ایــن نظرند کــه ترامــپ احتماالً یک بــار دیگر تعلیــق تحریمهــای هســتهای ایــران را تمدید میکند.