پایان یا ادامه برجام
طــی چنــد روز آینــده دونالد ترامــپ، رئیس جمهــوری امریکا بایــد درباره چنــد قانون تصمیم بگیرد که اغلب آنها مرتبــط با بحث تعلیق تحریمهای هستهای ایران و برجام هستند. بر اساس مصوبات کنگره او باید تصمیم بگیرد که آیا قصد دارد تعلیق تحریمهای ایران را ادامه دهد یا خیر. این تعلیقها از زمــان دولت باراک اوباما آغاز شــده و در یک ســاله نخســت دولت ترامپ نیز ادامه یافت. تصمیمگیری دیگر او درباره قانون بازبینی توافق هســتهای یعنی قانون موســوم به «اینرا» اســت که بر اســاس آن تأیید میشــود که آیا ایران به تعهدات برجامی خود پایبند بوده یا نبوده است. ترامپ این پایبندی را در ماه اکتبر انجام نداد و در صورت تکرار آن تصمیم اتفاق خاصی روی نخواهد داد. زیــرا این قانون یک مصوبه داخلی امریکا اســت و اینکــه رئیس جمهوری امریکا اعام کند که ایران پایبند برجام بوده اســت یا نه، تغییری در موضوع ایجاد نمی کند. هر چند اصوالً صاحیت این تأیید در حیطه مسئولیت رئیس جمهوری امریکا نیست و گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی هستهای درباره پایبندی ایران اظهار نظر رئیس جمهوری امریکا را خارج از موضوع میکند.
امــا در حــوزه تحریمهــا باید گفت کــه اگر رئیس جمهوری امریــکا تعلیق تحریمهــا را تمدید نکند، به معنای بازگشــت تحریمهای هســتهای اســت که جمهوری اســامی ایران صراحتاً عنوان کــرده و در متن برجام هم این دیدگاه ایران آمده اســت که اگر تحریمهای برداشــته شــده به طور جزئی یا کلی برگردانده شود ایران خودش را محق میداند که تعهدات برجام را اجرا نکند. این بدان معنا است که اگر تعلیقها تمدید نشود ایران ممکن است از برجام خارج شود.
رخ دادن این سناریو دو احتمال را ایجاد می کند. نخستین احتمال این است که ایران نیز از برجام خارج شود و این توافق بینالمللی پایان یابد و اتفاقات بعدی از جمله بازگشت تحریمهای شورای امنیت علیه ایران رخ خواهد داد. اما احتمال دیگر این اســت که ایران و کشــورهای دیگر طرف برجام اعام کنند که به برجــام پایبند میمانند. تا اینجای کار به نظر میرســد که اروپاییها مایل هســتند حتــی در صورت خروج امریــکا برجــام را حفظ کنند. اما واقعیت این اســت که بدون حضور امریــکا و در صورت اعمال جریمهها و تنبیههــای تحریمــی امریــکا عماً امکان ادامه حیــات برجام ممکن نخواهد بود. زیــرا تحریم یا جریمه شرکتها و بانکهای اروپایی در اثر تحریم امریکا علیه ایران کار را بغرنج خواهد کرد.