ضرورت پاسداری از پاسبانان منابع ملی

طرح حمایت از محیطبانان در مجلس مسکوت مانده است

ســاری - حســین خانــی/ پاســبانی از محیطزیســت وظیفــه ســنگینی اســت که بــردوش محیطبانان قرار داده شــده اســت. آنان در ســرما و گرما، روز و شــب در دریــا و کوهســتان بــرای نگهبانــی از اموالی که متعلق به تمام کشــور اســت، به حراســت مشــغولند. تقریباً در اغلب گفتههای مقامات ارشــد محیط زیست و منابــع طبیعی بــر این موضــوع تأکید میشــود کــه تعــداد محیطبانــان در مقایســه با میزان مناطقی کــه باید از آن حفاظت کنند مطابقتی وجود ندارد.

اســفند مــاه ســال 95 بــود کــه یــک مقــام ارشــد در ســازمان محیط زیســت اعــام کــرد، در حــال حاضــر بــرای مدیریــت و حفاظت ۲۲ میلیــون هکتار از اراضــی مهم کشــور در قالــب مناطق حفاظتشــده چهارگانه و مناطق شکار ممنوع، ۲ هزار و ۰۰۶ محیطبان رســمی و پیمانــی فعال هســتند کــه در مجموع و بــا لحــاظ تعــداد نیروهــای قــراردادی تعداد آنــان به 3هزار نفر میرســد. وی تأکید داشــت که بیشــک تعداد کنونی محیطبانهای کشور از تعداد استاندارد جهانی کمتر است، اما تاکنون درباره این وعدهها اقدامات عملی صورت نگرفته اســت. در همیــن حال، هر ســال شــاهد اتفاقــات ناگوار زیــادی برای فعــاالن در این حرفه هستیم. افرادی که در مواجهه بــا شــکارچیان غیرمجاز سینههاشــان را ســپرگلوله قرار میدهند تا شاید زخمی بــر پیکــره محیــط زیســت وارد نشــود. ایــن در حالــی اســت که بر اســاس اصل پنجاهــم قانــون اساســی، حفاظــت از محیط زیست وظیفه همه اقشار جامعه است و انتظار میرود تا مردم نیز در این حــوزه ورود کرده وهمکاریهــای الزم را داشــته باشند چرا که تعداد محیطبانان در حــدی نیســت کــه بتواننــد در همــه عرصههــا حضور فعال داشــته باشــند. آموزش، اطاعرســانی و فرهنگســازی در ایــن خصــوص مؤثر اســت. انســان و حیاتوحش در قالب یک زنجیره به هم مرتبط هســتند و اگر حلقــهای از زنجیره قطع شود بقیه آسیب میبینند.

همیــن چنــد وقت پیــش بود کــه دو محیطبــان بابلــی از فاصلــه نزدیــک هدف شــلیک شــکارچی غیرمجــاز قرار گرفتنــد. جــرم آنــان تنهــا تــاش بــرای انجام وظیفهای بود که برعهده داشتند. اکنون بعد از گذشت نزدیک به یک ماه از این اتفاق تلخ یکی از آنان بهبود یافته و مرخص شــده، اما همکار دیگر او هنوز مجبوراسترویتختبیمارستانروزها را بــا امید به بهبودی زخمی ســر کند که شــکارچیان غیر مجاز بر او وارد کردهاند. در حادثه دیگری که آبان ماه امســال در شــرق مازنــدران رخ داد نیــز محیطبان مســلح بیآنکه جرأت شــلیک گلولهای را داشــته باشــد از فاصلــه نزدیک هدف شلیک شکارچیان غیر مجاز قرار گرفته و مجبور است مدت طوالنی را روی تخت بیمارستانبگذراند. ■ حمایتقانونیازمحیطبانان

«زمــان رضا احمــدی» رئیــس اداره محیط زیست بهشهر در این باره یادآور شــد: شــکارچیان متخلــف و غیرقانونی در پناهــگاه حیات وحــش میانکاله این شهرســتان بــرای دومین بــار در یک ماه اخیر، محیطبان این منطقه را با شلیک گلولــه مجــروح کردنــد. بــه دنبــال ایــن شــلیک 19 گلولــه ســاچمه بــه ران پــای راســت و 5 گلوله ســاچمهای به ران پای چپ«مهدیدادار»محیطبانبهشهری اصابت کرد و وی بشــدت مجروح شــد. محیطبانانمیانکالهباوجودمجهزبودن به ساح گرم، هیچ گلوله ای را به سمت شکارچیانمتخلفشلیکنکردندچون نمیدانند اگر گلولهشــان باعث آســیب به افراد متخلف شــود آیا میتوانند روی حمایت قانون از خود حساب کنند یا نه؟ البته ســکه شانس همیشــه روی خوش خــود را به محیطبانان نشــان نمیدهد. برخی اوقات حتی وضعیــت از این هم بدتر میشــود. ســال گذشــته بود که یک محیطبــان در غرب مازنــدران از فاصله نزدیک هدف شــلیک مســتقیم همین افراد متخلف قرار گرفته و قبل از رسیدن بهبیمارستانبراثرشدتخونریزیجان خود را از دست داد. ■ ضرورتبازنگریقوانین مربوطبهبکارگیریمحیطبانانازسالح

چند روز قبل گروهی از این متخلفان در قالــب قاچاقچیــان چــوب چنــان صدمــات جبرانناپذیــری بــه عرصــه جنگلیمنطقهکاردشتواردآوردندکه شاید جبران آن سالها به طول بینجامد. گفته میشــود، ماجرا از آنجا شــروع شد کــه منابــع طبیعی منطقــه چند نفــر از قاچاقچیــان چــوب را بازداشــت کــرده و پرونده آنان در حال طی مراحل قضایی بود.

در همیــن ارتبــاط ،گروهــی دیگــر شــبانه بــا اره موتوریهای خــود به جان درختــان افتادنــد و تعداد زیــادی از آنها را در حاشــیه جنــگل بریــده و در همــان جا رها کردند تا بــه نوعی از محیطبانان زهرچشــم بگیرنــد. هرچنــد کــه بــا پیگیریهای دادستان عباس آباد و مرکز مازنــدران 5 نفــر از ایــن افراد شناســایی و بازداشــت شــدهاند، امــا همیــن گونــه اتفاقــات کــه تهدیداتــی را بــرای خــود و خانــواده محیطبانــان نیز بهدنبــال دارد باعث شــده تا ضرورت بازنگری قوانین مربوط بر بکارگیری محیطبانان از ساح و قدرت بخشیدن به آنان برای حراست از اراضــی جنگلــی و حیــات وحــش احساسشود.نگرانیبزرگمحیطبانان مازندران این است که در صورت شلیک هنــگام انجــام وظیفــه باعــث مــرگ فــرد متخلفی شــوند چه سرنوشــتی در انتظارشان خواهد بود. آیا دیه فرد فوت شــده را قانــون از آنــان مطالبــه خواهــد کــرد یا اینکه بیتالمال در ایــن باره وارد عمل خواهد شــد تا چتر حمایتش را بر ســر حافظان منابع طبیعی بگشاید؟ از آنجایی کــه محیطبــان در پرداخت دیه ناتوان است باید سالهای سال در زندان بماند.امروزمحیطبانانمتعددیداریم که به علت همین حفره قانونی در زندان به ســر میبرنــد. این حفرههــای قانونی به محیط زیســت کشور آســیب میزند. اگــر محیطبانــان در قوانیــن بکارگیــری ساح جزو کارکنان نیروهای مسلح قرار بگیرند هر امتیــازی که کارکنان نیروهای مســلح هنگام به کارگیری ســاح دارند شــامل حــال محیطبانــان و جنگلبانان نیز میشــود. در آن صورت او با فراغبال بیشــتری بــه انجــام وظیفــهاش فکــر میکند. ■ حفرهقانونی درحمایتازمحیطبانان

ســرهنگ «جمشــید محبتخانی» فرمانــده یگان حفاظت محیط زیســت در ایــن ارتباط نگران اســت و تأکید دارد که حفره و ضعفــی در قانون حمایت از محیطبانــان وجود دارد کــه اصلیترین نتیجــه آن محــدود شــدن محیطبــان بــرای حفاظت از محیط زیســت اســت که باعث آســیب رسیدن به آن میشود. محیطبانان میترسند از اسلحه استفاده کنند. اگر الیحه حمایــت از محیطبانان در مجلــس تصویــب شــده و در دســت

تقریباً در اغلب گفتههای مقامات ارشد محیط زیست و منابع طبیعی بر این موضوع تأکید میشود که تعداد محیطبانان در مقایسه با میزان مناطقی که باید از آن حفاظت کنند مطابقتی وجود ندارد

شــکارچیان متخلف و غیرقانونی در پناهگاه حیات وحش میانکاله این شهرســتان برای دومین بار در یک ماه اخیر، محیطبان این منطقه را با شلیک گلوله مجروح کردند

گرچه تعداد شکارچیان غیرمجاز از تعداد محیطبانان بیشتر است وشکارچیان زیادی وجود دارند که اسلحه غیرمجاز دارند، اما محیطبانان با تمام توان آماده دفاع از منابع طبیعی هستند

یگان حفاظت بــود چنانچه محکومیتی از قبیــل پرداخــت دیه تعیین میشــد از محل بیتالمال پرداخت میشد یعنی قانونــی شــبیه بــه آنچــه بــرای نیروهای مســلح در هنگام مأموریت وجود دارد و بیمه مســئولیت آنان را پوشش میدهد باید بــرای محیطبانان نیز وجود داشــته باشــد. همــه تــاش خــود را بایــد روی تصویــب این الیحه متمرکز کنیم. الیحه حمایــت از محیطبانــان مدتی اســت که کمیسیونهای فرعی را پشت سر گذاشته و به کمیســیون اصلــی قضایی و حقوقی آمــده، اما متأســفانه مدتی اســت که در همین مرحله باقی مانده است. ■ محیطبانانباتمامتوان آمادهدفاعازمنابعطبیعیهستند

اما «مســلم آهنگری» فرمانده یگان حفاظت محیط زیست مازندران با نگاه خوشــبینانه تــری بــه ایــن ماجــرا اعتقاد دارد: گرچه تعداد شــکارچیان غیرمجاز از تعــداد محیطبانــان بیشــتر اســت وشکارچیان زیادی وجود دارند که اسلحه غیرمجاز دارند، امــا محیطبانان با تمام توان آماده دفاع از منابع طبیعی هستند.

آهنگــری بــا بیــان اینکــه ســازمان حفاظــت محیــط زیســت، زیرمجموعه دولــت اســت، گفــت: رئیس ســازمان ما معــاون رئیــس جمهوری اســت.خود ما نیــز بهعنــوان ضابــط قضایی هســتیم و زیرمجموعهدادگستریقرارداریم.هرجا که نیاز به حکم برای کشف تخلف داشته باشیم با ما همکاری دارند.

طبــق قانــون مجــوز داشــتن اســلحه را داریــم و طبــق قانــون بــه کارگیــری ســاح، محیطبانان میتوانند براحتی از اســلحه شــان اســتفاده کنند. البته سعی میکنیــم تــا جایــی کــه ضرورتی نباشــد از اســلحه اســتفاده نکنیــم. محیطبانان امنیت شــغلی نســبتاً خوبــی دارنــد، اما در فضاهایــی کار میکننــد کــه خطــرات تهدیدشــان میکنــد. محیطبانان تحت پوشــش بیمههــای مختلــف حــوادث بوده و از نظر ســاح نیز مجهز به اسلحه کاشــنیکف، از نظر تجهیزات دفاعی به اسپری و شوکر مسلح هستند و میتوانند از خودشــان دفــاع کنند. اما یک مشــکل اساســی که محیطبانان دارند این اســت کــه مناطق تحــت مأموریت ما خــارج از

محیطهای انسانی است؛ محیطبانان ما حتی در ارتفاع 4 هزار متر از حیات وحش محافظتمیکنندودسترسیبهشخص یا حمایت خاصی در این فضاها ندارند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست مازنــدران تصریــح کرد: وقتی بــا افرادی روبهرو میشویم که ساح غیر مجاز دارند و کار غیــر مجازانجــام میدهند مســلماً مقاومت ایجاد میشود واین مقاومتها بعضی مواقع، هــم موجب مجروحیت همکاران ما و هم مجروحیت شکارچیان میشــود. توصیــه مــا ایــن اســت کــه بــه قوانیــن احترام گذاشــته تا بــه خاطر یک پرنده اتفاقات ناگوار مثل حادثه اخیر رخ ندهد و موجب مشکاتی چون زندانی و جریمههاینقدیبرایمتخلفاننشود.

آهنگــری اضافه کــرد: محیطبانان به لحــاظ قانونــی تحت حمایت هســتند و اگر خدای ناکرده مجروح شــوند مجروح جنگی حســاب شــده و اگر کشــته شــوند شهید محسوب میشوند.اخیراً الیحهای به مجلس ارائه شده که اگر مصوب شود حمایتهای بیشــتری برای همکاران ما در پی خواهد داشت.