استقبال از رفع فیلتر «تلگرام»
کارشناسان و فعاالن فضای مجازی در گفت و گو با «ایران» مطرح کردند
باالخره بعد از گذشت چند روز عاقبت در شامگاه32دی ماه، شبکه اجتماعی پرطرفــدار تلگرام رفع فیلتر شــد و ایــن موضوع در فضای مجــازی بازتابهای مختلفــی داشــت. در این گــزارش ســعی داریم نظــر عــدهای از کارشناســان و نماینــدگان مردم در خانه ملت را درباره مســدود شــدن تلگــرام و رفع فیلتر اینشبکهاجتماعیجویاشویم.
■ فیلترینگراهعالجنیست
با روی کار آمــدن دولت تدبیر و امید و ادامــه آن در دولــت دوازدهــم، رئیس جمهوریهموارهبرآزادبودنشبکههای اجتماعی تأکید و پافشاری داشته و همه تالش خــود را برای گــردش آزاد جریان اطالعات در کشــور به کار گرفته است. با وجود ایــن، در جریان ناآرامیهای اخیر، بــه ناچــار دو شــبکه اجتماعی تلگــرام و اینستاگرام فیلتر شدند و همین موضوع، نگرانی بســیاری از کاربران بویژه فعاالن حوزه کسب و کارهای مجازی را بهدنبال داشــت. بــه هرحــال بعــد از رفــع فیلتر اینســتاگرام و شــنیده شــدن زمزمههای رفع فیلتر تلگــرام، مخالفــان آزاد بودن این شــبکههای اجتماعی مقابل دولت صف آرایــی کردند. درحالی کــه عدهای ایــن فیلتــر را بــه گــردن شــخص رئیس جمهــوری میانداختنــد ولــی حســن روحانــی بارها نشــان داد که مخالف این وضعیت اســت و در تازهترین سخنرانی خود نیز به اظهار نظر درباره این موضوع پرداخته اســت. در همین راســتا، حسن روحانــی رئیــس جمهــوری در آییــن اختتامیــه نهمین جشــنواره بینالمللی فارابی که در ســالن اجالس سران برگزار شــد، گفــت: فضــای مجــازی، بــا فیلتــر درست نمیشود. اگر میخواهید فضای مجــازی بــرای جامعــه مــا مفید باشــد فرهنگ اســتفاده از فضــای مجازی را به نســل جوانمان یاد دهیــم. باید بگوییم چگونــه بایــد از ایــن ابزار اســتفاده شــود وگرنــه از هر چیزی که درســت اســتفاده نشــود خطرنــاک اســت. از اتومبیــل، هواپیمــا و چاقوی جراحــی هم اگر غلط اســتفاده شــود خطرنــاک اســت. رئیس جمهوری یادآور شد: در رژیم گذشته جز رادیــو تهــران و ایران، هر مــوج دیگری از رادیو دارای پارازیت بود آیا رژیم گذشــته در پارازیــت موفــق بود؟ گفتیــم ماهواره ممنوع، واقعاً ممنوع شــد؟ مــردم نگاه نمیکننــد؟ گفتیم فضــای مجــازی بد، درســت شــد؟ وی ادامــه داد: مردم حق انتخــاب دارنــد و میفهمنــد. اینقــدر خودمــان را بزرگ و بلنــد فرض نکنیم، ملــت ما ملــت بزرگی اســت، مــردم ما میفهمنــد و بایــد تعامل کنیــم و اگر به نظریهای میرســیم باید به مردم شــرح دهیــم. گفتنــی اســت وزیــر ارتباطــات و فناوری اطالعات نیز از همان روز نخست فیلتر تلگرام در جریــان ناآرامیها بارها بــر ایــن موضوع تأکیــد کرده بــود که این وضعیــت، موقتــی اســت و با بازگشــت آرامش بــه فضای جامعه، عمــالً ادامه مسدودســازی تلگرام امکانپذیر نیست. محمــد جــواد آذری جهرمــی بتازگــی دربــاره کســب و کارهــای مجــازی نیــز اظهــار نظر کرده و یادآور شــده اســت که ایــن مشــاغل از فیلترینگ اخیــر تلگرام متضررشدهاند.
■ نمایندهسنندج:ماموافقفیلترنیستیم
نماینده سنندج، دیواندره وکامیاران در مجلــس دربــاره رفــع فیلتــر تلگــرام گفــت: بــه هــر حــال در عصــر حاضــر نمیتوانیم جلوی اطالعات و تکنولوژی را بگیریــم و ایــن حــق مردم اســت که از فضایمجازیاستفادهکنند.
ســید احســن علــوی بــا بیــان اینکــه موافق رفع فیلتر اســت، افزود: واقعیت این اســت که برای استفاده از شبکههای پیــام رســان و کل فضــای مجــازی بایــد فرهنگســازی شود و معتقدم که با فیلتر نمیتــوان مانــع گــردش جریــان آزاد اطالعــات شــد. وی ادامــه داد: واقعیت این است که تکنولوژی و فناوری همچون یــک تیغ دولبه اســت کــه هــم میتواند بــا جراحــی، بیماریهــا را درمــان کند و هــم میتــوان بــا آن، فــرد دیگــری را از بیــن برد. بــه هرحــال اســتفاده از چنین شــبکههای اجتماعــی و پیام رســان نیاز بــه فرهنگســازی ویــژه دارد همــان طور کــه در رانندگــی ...و اگــر فرهنــگ آن در جامعه وجود نداشــته باشــد، مشکالت فراوانــی ایجــاد میشــود. ایــن نماینــده مــردم در خانــه ملــت یــادآور شــد: مــا موافق فیلتر نیستیم ولی میگوییم باید چارچوبهایی وجود داشته باشد و نباید اجــازه داد چنین شــبکههای اجتماعی، جامعــه را دچــار التهــاب کننــد. علــوی ادامه داد: به نظر میرسد جای آموزش در این میان خالی اســت و ازســوی دیگر بایــد صاحبــان کانالهــا و ســایتها ...و احراز هویت شوند تا مسئولیت مطالب منتشر شــده را به عهده بگیرند. هرچند اکنــون گامهایــی در این زمینه برداشــته شــده اســت اما باید به این روند سرعت داد. نماینــده مــردم ســنندج، دیوانــدره وکامیــاران در مجلــس همچنین گفت: در جلساتی که با مسئوالن داشتم قبل از اعالم رسمی، از رفع فیلتر تلگرام مطلع شدم.
الزم به ذکر اســت روزنامه ایران برای تهیــه این گــزارش حداقــل بــا 30 نفر از دیگر نماینــدگان مجلس تماس گرفت ولیمتأسفانهبیشترآنهاپاسخگونبودند و چنــد نفراز نمایندگان نیز پاســخگویی را به زمانهایــی دیگر موکول کردند و در پایان حاضر به پاسخگویی نشدند.
■ نگاه کسب و کارها به تلگرام
روزنامــه ایــران بــا فعــاالن کســب و کارهای مجازی نیز به گفتوگو نشســت و «رضا الفت نسب» سخنگوی اتحادیه کســب و کارهــای اینترنتــی درایــن بــاره گفــت: بــا اینکه اکنــون تلگــرام بهعنوان بستری برای کسب و کار مردم رفع فیلتر شــده، ولی هنوز هــم نگرانیهایی وجود دارد و نمیدانیــم اگــر دوبــاره این اتفاق بیفتد چه باید کنیم. چه تضمینی وجود دارد که این شبکه دوباره فیلتر نشود؟ به هرحال اینستاگرام هم که رفع فیلتر شد، قــوه قضائیه اعالم کرد که رفع فیلتر آن، غیرقانونی بوده است. پس تلگرام هم با اینکه رفع فیلتر شده است ممکن است باز هم بگوینــد رفع فیلتر آن غیرقانونی بوده است.
الفــت نســب افــزود: آنچــه مــردم و کســب وکارهــای فضــای مجــازی را آزار میدهــد دوگانگیهــای موجود بین دولت و حاکمیت اســت. مســئوالن باید ابتــدا در بیــن خــود، ایــنًدوگانگیهــا را مرتفع کنند چرا که عمــال مردم متضرر میشــوند. وی ادامه داد: سالی که به نام «تولیــد و اشــتغال» نامگذاری شــده، رو به پایان است و مسئوالن اگر برای مردم شــغلی ایجــاد نمیکننــد حداقــل مانع کسب و کارهای ایجاد شده توسط مردم نشوند.
این فعال کســب و کار مجازی افزود: قبــل از اینکه تلگــرام فیلتر شــود رئیس جمهــوری و وزیر ارتباطــات تأکید کردند که اجــازه نمیدهند تلگرام فیلتر شــود. حــاال بــه هــر دلیلــی، این اتفــاق افتــاد و هرچند حاال رفع فیلتر شــده اســت ولی چــه تضمینی وجــود دارد که ایــن اتفاق دوبــاره نیفتــد؟ مــا امــروز نمیدانیم به کســب و کارهای عضــو اتحادیه کــه از ما ســؤال میکنند، چه بگوییم. نمیدانیم باید آنها را تشویق به ادامه کار کنیم یا نه، چون معلوم نیست چه میشود.
ســخنگوی اتحادیــه کســب و کارهای اینترنتی، به فعاالن کســب و کار بر بستر تلگرامتوصیهکردبسترداخلیدیگریرا برای کسب و کار خود در نظر گرفته و آن را تبلیغ کنند تا اگر روزی باز تلگرام فیلتر شــد یا اتفاق دیگری افتاد، مانند این بار متضررنشوند.
یکــی دیگــر از فعــاالن کســب و کار مجــازی، جعفــر محمــدی اســت کــه میگویــد با فیلتــر تلگرام در بــازه زمانی ناآرامیهــا موافــق بــوده و آن را یــک کار واجب و ضروری دانســت. وی افــزود: از اینکــه رئیــس جمهــوری بعــد از مرتفع شــدن مســائل مربوطــه، اقــدام بــه رفع فیلترتلگرامکردبسیارخوشحالهستیم.
محمــدی با بیــان اینکه تلگــرام بجز اطــالع رســانی، بســتر کســب و کارهــای زیــادی ماننــد خریــد وفــروش کاال و محصــوالت خرد خانگی، تبلیغــات ...و اســت، افــزود: از آنجا که این پیام رســان جایگزینی در شرایط کنونی ندارد، تا ارائه جایگزیــن جدید، منطقی نبــود که بعد از آرام شــدن فضــای کشــور، این شــبکه همچنــان فیلتر بمانــد، از ایــنرو رئیس جمهــوری تصمیــم درســت و منطقــی برای رفع فیلتر گرفت. به هرحال تلگرام اکنــون ابــزاری درآمــدزا بــرای مــردم و بخش خصوصی شده است.
این فعال کسب و کارهای دیجیتالی گفــت: در نامــهای کــه بهعنــوان فعاالن کسب و کار به وزیر نوشتیم، تأکید کردیم
که باید برای کسب و کارهایی که بر بستر شــبکه اجتماعــی تلگــرام شــکل گرفته اســت، راهــکار کوتاه مــدت و بلند مدت ارائه شــود از ایــنرو باید تلگرام را باز کرد تا راهکارهای ارائه شده به نتیجه برسد.
محمدی یکــی از راهکارها را هدایت کاربــران تلگــرام بــه دیگــر شــبکههای اجتماعــی دانســت و گفــت: بــرای سرشکن کردن این تعداد جمعیت باید شــبکههای اجتماعــی تخصصــی دیگر ماننــد فیسبــوک، ،forsqure توئیتر ...و را بــاز کننــد تا همه، متکی به یک شــبکه پیامرساننشوند.اگرفکرمیکنندتلگرام بهدلیل ویژگیهایی که دارد ممکن است برای کشــور مســأله ســاز شــود، بنابراین بایــد این بار را کم کرد و روی شــبکههای اجتماعی دیگر هدایت کرد.
ایــن فعــال در ادامــه گفت: از ســوی دیگر نباید برای راهاندازی کسب و کارها ســختگیری کرد. آنقــدر بــرای راهاندازی کســب و کارهای داخلی ســخت گرفتیم و اجــازه رشــد بــه آنهــا ندادیــم کــه آنها بخــش اعظمــی از کســب و کارشــان را بر بســتر تلگــرام منتقــل کردند تا رشــد کنند. به بیان دیگر باید شــیوه برخورد با راهاندازی کسب و کارها را در کشور تغییر دهیــم و دســت از کنترل گــری برداریم. وی ادامــه داد: باید قوانیــن و مجوزهای زائــد را حــذف و موانع را رفــع کنیم. باید اجــازه دهیم پلتفرمهــای داخلی مانند تاکسیهای آنالین شکل بگیرند تا کسب و کارهــا بــه ســوی آن پلتفرمهــا هدایت شــوند کــه به ایــن ترتیــب دیگــر تلگرام نقطــه اتــکای کســب و کارها نمیشــود. اگر کســب و کارها بدانند که پلتفرمهای خوب کسب و کاری در داخل وجود دارد،
کم کم به سوی آنها سوق مییابند.
«رهام حیــدری» برنامه نویس نیز در گفتوگــو با «ایران» گفت: از اینکه رئیس جمهــوری تحــت فشــارهای جناحــی و حاکمیتی، تلگرام که محل کسب وکار 100 هزار نفر به صورت اصلی یا فرعی اســت را رفــع فیلتر کرد تشــکر میکنیــم ولی از اینکه خلف وعده کرد و اجازه داد تلگرام فیلتــر شــود ناراحتیم. ما انتظار داشــتیم ایشــان فشــارها را تحمــل کــرده و اجــازه نمیداد که تلگرام فیلتر شود چرا که این شــبکه اجتماعی بجز در بخش کســب و کار، در بحث انتخابات و زلزله کرمانشــاه نقش بســیار مثبتــی ایفا کــرده بــود. این برنامه نویس افزود: البته با فیلتر تلگرام مشــخص شــد کــه مــا در کشــور بســتری بــرای جایگزینی نداریم، چــرا که عمالً با وجود فیلتر تلگرام، مردم به سمت پیام رســانهای داخلــی کــوچ نکردنــد. البتــه ایــن موضوع دالیــل مختلفــی دارد، من بهعنــوان یــک کاربــر در چند روز گذشــته سراغ شبکههای پیام رسان داخلی رفتم ولی متوجه شــدم که ظرفیت شبکههای داخلــی بســیار کم اســت. البتــه میدانم افزایــش ویژگیهــا و قابلیتهــای پیــام رســانها زمانبــر خواهــد بــود. وی ادامــه داد: از ســوی دیگــر و مهمتــر از آن، بحث بیاعتمــادی بــه ایــن پیــام رســانهای داخلی اســت. بــا اینکه بســیاری از مردم فعالیــت سیاســی خــاص یــا اطالعــات ویــژهای ندارنــد و کار خالفــی نیــز انجــام نمیدهنــد اما باز هم به اســتفاده از پیام رسانهای داخلی گرایش ندارند. حیدری یادآور شد: ازسوی دیگر همانطور که وزیر ارتباطــات گفــت اگر کســی در بســتر پیام رســان داخلی جرمی مرتکب شود قانون
میگوید که هم باید فرد خاطی دســتگیر شــود و هم کســی که بســتر را ایجــاد کرده اســت، بنابراین کســی که بســتر را فراهم کرده همیشــه تــرس دارد که مبــادا از این طریق کســی جرمی مرتکب شــود، عمالً چنین نگرانیهایی باعث دلســرد شــدن توسعهدهندههامیشود.
رضــا نامی فعال در بخش تبلیغاتی فضــای مجــازی نیز بــا ابراز خوشــحالی از رفــع فیلتــر تلگــرام گفت: بــه هرحال کسب و کارهای بســیاری که بر این بستر شــکل گرفتــه بــود، درایــن مــدت دچــار اختالل شــده بود. وی افزود: در دو ســال گذشــته ســرمایهگذاری زیادی بــرای کار روی این بســتر انجام شــده بــود و با رفع فیلتر دوباره این امکان فراهم شــد که از تلگرام استفاده کنیم. نامی یادآور شد: از منظر تجاری نیز باید گفت که مشتریان، سردرگمبودند.
از ســوی دیگــر بــرای ارتباطــات و تعامالت خود، برنامــه ریزیهایی کرده بودنــد که متوقف شــده بود. بــه هرحال بسیاریازکارهایآژانسهایهواپیمایی ...و از طریــق تلگرام انجام میشــد که با فیلتر با مشــکل مواجه شــده بودند ولی حاال با رفع فیلتر، به روال عادی خود باز میگردند.
■ واکنشهایجهانی بهرفعفیلترتلگرام
رفــع فیلتــر تلگرام نــه تنهــا در ایران کاربــران را هیجــان زده کــرد و شــاهد ســیل عظیمــی از پیامهــای تلگرامــی بودیــم، بلکــه واکنــش جهانیــان را نیــز بهدنبــال داشــت و رســانههای خارجــی نیز درایــن باره اظهار نظر کردند هرچند دامنــه ایــن واکنشهــا کمتــر از زمانــی
بــود که خبر فیلتــر تلگــرام در ایران طی ناآرامیهــا منتشــر شــد. بهعنــوان مثال خبرنگار آسوشیتدپرس پس از گفتوگو بــا کاربــران ایرانــی در شــهرهای شــیراز، اصفهــان، بندرعبــاس، رشــت و ارومیه این خبر را تأیید کرد. دیلی میل، رســانه زردنویسانگلیسینیزنوشت:دسترسی 40 میلیــون کاربــر ایرانی تلگــرام دوباره از ســر گرفته شــد. سیبیســی کانادا نیز به نقل از ایرنا نوشــت: منابــع آگاه تأیید کردند که تلگرام رفع فیلتر شــده اســت. به نوشته این رسانه، بســیاری از ایرانیان پــس از فیلتر شــدن تلگــرام با اســتفاده وی پــی ان و ابزار فیلترشــکن، به تلگرام دسترســی داشــتند. مقامــات ایرانی نیز تأیید کردند که صدها هزار شغل بهدلیل ایــن محدودیــت، به خطر افتاده اســت. نشریههایای بیسی نیوز و رویترز نیز در اینزمینهنوشتند:باکاهشناآرامیهادر ایران، تلگرام رفع فیلتر شد.
البته رفع فیلتر تلگرام، اما و اگرهایی را بهدنبــال داشــت و برخــی در فضــای مجــازی بــا انتشــار شــایعاتی، ایــن رفع فیلتر را ناشــی از انتقال ســرور تلگرام به ایران دانستند. این موضوع مطرح شده نیــز واکنشهای متعــددی را بــه همراه داشــت؛ بهعنوان مثال میالد قاسمزاده یک کارشــناس حــوزه فناوری بــا رد این شــایعه گفــت: رفــع فیلترینــگ تلگرام بهدلیلانتقالسرورهاصحتندارد،چرا که هیچ سروری از تلگرام به ایران منتقل نشــده اســت. وی یادآور شــد: براســاس شــواهد موجود، انتقال ســرور تلگرام به ایــران صحت نــدارد چراکــه مدیرعامل مجموعــه تلگرام براســاس اصول کاری خود، هرگز چنین کاری انجام نمیدهد.
سیداحسنعلوي،نماینده
سنندج: واقعیت این است که براي استفاده از شبکههاي پیام رسان و کل فضاي مجازي،بایدفرهنگسازي شود و معتقدم که با فیلتر نمي توان مانع گردش جریان آزاد اطالعات شد. تکنولوژيهمچونیکتیغ دولبه است و استفاده از شبکههاياجتماعيوپیام رسان نیاز به فرهنگسازي ویژه دارد. ما موافق فیلتر نیستیم ولي مي گوییم باید چارچوبهاییوجودداشته باشد و نباید اجازه داد چنین شبکههاياجتماعي،جامعه را دچار التهاب کنند
رضا نامی، فعال در بخش تبلیغاتیفضایمجازی: خوب است که تلگرام رفع فیلتر شده است چرا که به هرحال کسب و کارهای بسیاری که بر این بستر شکل گرفته بود، دراین مدت دچار اختالل شده بودند و باید توجه داشت در دو سال گذشته سرمایهگذاری زیادی برای کار روی این بستر انجام شده بود و با رفع فیلتر دوباره این امکان فراهم شد که از تلگرام استفاده کنیم
رضا الفت نسب، سخنگوي اتحادیه کسب و کارهاي
اینترنتي: قبل از اینکه تلگرام فیلتر شود رئیس جمهور و وزیر ارتباطات تاکید کردند که اجازه نمی دهند تلگرام فیلتر شود. حاال به هر دلیلی، این اتفاق افتاد و هرچند حاال رفع فیلتر شده است ولی چه تضمینی وجود دارد که این اتفاق دوباره نیفتد؟ ما امروز نمي دانیم به کسب و کارهاي عضو اتحادیه که از ما سؤال می کنند، چه بگوییم. نميدانیم باید آنها را تشویق به ادامه کار کنیم یا نه، چون معلوم نیست چه می شود
رهام حیدری، برنامهنویس: از اینکه رئیس جمهوری تحت فشارهای جناحی و حاکمیتی،تلگرامکهمحل کسب وکار 100 هزار نفر به صورت اصلی یا فرعی است را رفع فیلتر کرد تشکر می کنیم ولی از اینکه خلف وعده کرد و اجازه داد تلگرام فیلتر شود ناراحتیم. ما انتظار داشتیم ایشان فشارها را تحمل کرده و اجازه نميداد که تلگرام فیلتر شود چرا که اینشبکهاجتماعی به جز در بخش کسب و کار، در بحث انتخابات و زلزله کرمانشاهنقشبسیارمثبتی ایفا کرده بود