شدت مصرف انرژی موازنه تولید و مصرف گاز

در خبرها آمده بود که مقارن برودت هوا در کشور در روز یکشــــنبه 8 بهمن ماه میزان مصرف گاز فقط در بخش خانگی به مرز 530 میلیون مترمکعب رســــیده که رقم حیرتانگیزیاست. براساس آمارهای رسمی؛ مصرف گاز در ایران در بخشهای کشاورزی، صنعتی و خانگی بهترتیب 3.1 برابر، 1.8 برابر و 1.5 برابر متوسط مصرف جهانی است. این قیاس در ابعاد جهانی براساس شاخص شدت مصرف انرژی انجام شده است. شــــدت مصرف انرژی که از حاصل تقســــیم «مقدار مصرف» بر «تولید ناخالص داخلی» )GDP( محاسبه شده؛ شاخص قابل اتکایی برای بررسی میزان بهرهوری انرژی کشور است.عالوه بر این؛ مقایسه وضعیت انرژی ایران در سال 2015 با ارقام سال 2005 نشان میدهد که کل مصرف نفت حدود 14 درصد رشد داشته است. این افزایش چشــــمگیر در مصرف نفت خام، ضرورت تداوم و شتاب در اقدامات بهینهســــازی در عرضه و تقاضای انرژی را بیش از پیش ضروری میسازد. در این میان نبود بهرهوری مناسب از منابع گازی در کشور ریشه در عوامل متعددی دارد که بررسی هر یک از آنها راه برونرفت از شرایط فعلی را نشان خواهد داد. از طرف دیگر براســــاس برآوردها، تولید ایران از پارس جنوبی به دلیل افت فشار مخزن با کاهش مواجه خواهد شد که باید در پیشبینی وضعیت آتی گاز کشور مدنظر قرار گیرد. مضافاً برای حفظ میزان تولید فعلی حدود 80 درصد از میادین نفتی فعال کشور که در نیمه دوم عمر خود هستند نیاز به تزریق میزان قابل توجهی گاز است تا اثرات منفی افت طبیعی تولید این میادین قدیمیتر خنثی شود. بجز بخشهای شــــمرده شــــده که اثرات خود را بر افزایش تولیــــد ناخالص داخلی خواهند گذاشــــت، قاعدتــــاً تأکید بر مصرف خانگی اجتنابناپذیر اســــت. تقاضا در بخش خانگی گاز که بخش عمدهای از ســــهم مصرف را تشکیل میدهد (و الگوی مصرف صحیحی هم برایش در کشور ترسیم نشده) بهطور طبیعی با تحت پوشش قرار گرفتن مناطق جدید به شــــبکه سراســــری انتقال گاز افزایش یافته و بخشــــی از تولیــــدات را به چرخه مصرف وارد میکند.در کنــــار عمده دالیل پیشبینی افزایش مصرف گاز طی ســــالهای آتی میتوان به اقداماتی اشــــاره کرد که ســــهم باالیی در بهینهسازی مصرف گاز کشور خواهند داشت. یکی از مهمترین این برنامهها شامل اقداماتی اســــت کــــه بهمنظور افزایش راندمان تأسیســــات حرارتی بهاجــــرا درآمده و قرار اســــت راندمان امروز این تأسیســــات که حــــدود 33 درصد اســــت را به 45 تا 50 درصد در پنج سال آینده افزایش دهد. با عنایت به وابستگی درآمدهای دولت به منابع نفت و گاز و متعاقب آن اتکای بیشازحد اقتصاد کشور به آن، ضروری است «جذب سرمایه» در زمینه استفاده حداکثری از این منابع و «اصالح الگوی مصرف انرژی» در «کل زنجیره تولید» محقق شــــده و سیاســــتهای ســــختگیرانه مصرف اجباری شود چرا که موضوع اصالح الگوی مصرف در بندهای متعدد سیاستهای اقتصاد مقاومتی مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. بههرحال در شرایطی که میزان تولید گاز کشور با توجه به تکمیل و بهرهبرداری فازهای پارس جنوبی رو به افزایش استوازسوییمیزاننیازکشورباتوجهبهمتغیرهایفراوا ِنپیشگفتهسیرصعودی دارد، آنچه نقش تعیینکنندهای در ایجاد توازن تولید - مصرف داخلی دارد همانا؛ بهینهسازی مصرف و سرمایهگذاری در میادین گازی است که میتواند این موازنه را به نفع تولید سنگینتر کند. تراز مثبت تولید که برآیند جذب سرمایهگذار بهمنظور بهرهبرداری از میدان مشترک پارس جنوبی و اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی در راســــتای اصالح الگوی مصرف است، موجب میشــــود تا در صورت پوشش نیاز داخلی، فرصت صادرات مازاد گاز تولیدی به کشورهای همسایه بهنحوی هموار شود که منافع اقتصادی و بعضاً سیاسی مهمی را تأمین کند.