قلبی که برای فرهنگ میتپد

داریـــوش شـــایگان را «متفکـــر معاصـــر ایـــران» لقب دادهاند که اغلب به زبان فرانسه مینویسد، او نماینده نســـلی اســـت که به فرهنگ امروز جهان عشـــقی وافر دارد و در عیـــن حـــال تـــار و پود هســـتیاش از فرهنگ ایران ارتعاش مییابد. او که پشتوانه خانوادگی محکم و مطمئنی را پشت سر دارد دوران نوجوانی و جوانی را در اروپا ســـیر کرد و از آنجا توشه فرهنگی بســـیار با خود همراه آورد. داریوش شـــایگان نماینده نسلی اســـت که دریافتند ایران اگر بخواهد ایران باشد باید نســـبتی خاص با «زمان» داشـــته باشـــد که این امر چیزی جز «معاصریت» نیست. از این رو، باید ذهنیت و فرهنگ خاص و ویژهاش را با تکیه بر گذشته بسازد. او جهد و کوشش بسیار کرد تا در مقابل آنان که سودای تمدن بزرگ را تنها در ساختههای عظیم، غذاهای مدرن و اتومبیلهای شیک میدانستند، مقاومتی از فرهنگ بسازد. او «فرهنگ» را راهگشـــای مسائل ایران میداند. از این رو، بیش و پیش از هر چیز بر فرهنگ تأکید میکند. او به واســـطه حضور فرهنگیاش طی سالهای بســـیار در غرب، دریافته اســـت «فرهنگ» یکی از ســـتونهای اســـتوار تمدن مغربزمین اســـت کـــه این فرهنگ بـــا درهمتنیدگی خاص بـــا دین اروپایی یعنی مســـیحیت و اخالق اجتماعی آنان رقم خورده اســـت که اکنون در فرم رمان، موسیقی، تئاتر و سینما تجلی مییابد. شـــایگان دغدغه فرهنگ خـــاص و ویژه ایران و ایران دوران اســـالمی را دارد. از ایـــن رو، در بین اندیشـــمندان بیش از همه بر اندیشـــههای «هانری کربن» متمرکز شـــده اســـت و نســـخهای که برای ایران و فرهنگ آن مییابد؛ هانری کربن است. امـــا او بطور معصومانـــهای نمیداند که پرســـش هانری کربن پرســـش یک فرانسوی است و پرسش او نمیتواند و نمیتوانست پرسش یک ایرانی باشد. داریوش شایگان که قلبش مملو از عشق به ایران و فرهنگ آن است آنچنان شیفته او است که به دنبال پرسش یک ایرانی نرفت. او در فضـــای فکـــری و فرهنگی فرانســـه رشـــد و نمو کرده اســـت و میپندارد اگر بخواهد برای ایران و ایران دوران اســـالمی کاری کند بیشـــتر باید بداند که پاریســـیها در مـــورد ایران چگونه فکـــر میکنند. از این رو، او پرســـش هانری کربن پاریســـی را پرســـش یـــک تهرانی یـــا اصفهانی و شـــیرازی میداند؛ از این رو اســـت که در جامعهای که اساساً هنوز تاریخ ندارد «تاریخ قدسی» میجوید. حـــال آنکـــه این پرســـش کربن بود که کســـوف عقل را میجســـت اما پرســـش یـــک ایرانی شـــاید چیزی دیگری است. امـــا داســـتان مـــرد بـــا احســـاس ما تمام شدنی نیســـت. حـــوادث بعـــد از جنگ و سیاســـت تعدیل اقتصادی دولت ســـازندگی که همراه بود با ورود برخی از شرکتهای اروپایی و فرانســـوی احساسات او را دگرگون میکند. دوباره یاد استادش هانری کربن میافتـــد و کتاب «هانری کربن؛ آفاق تفکر اســـالم ایرانی» را مینویســـد و به ایـــران بازمیگـــردد. مردی کـــه اگرچه من هرگـــز او را از نزدیـــک ندیدهام اما همواره نوشتههایش را دنبال میکنم تا برایم انگیزهای برای تفکر باشد. برای او به واســـطه این نقشاش در حیات فکری خودم صمیمانه آرزوی سالمتی میکنم؛ تا این مرد احســـاس،همواره در فرهنگ ما باشـــد چون اگر شـــایگان نباشد گویی فرهنگ ما چیزی کم دارد. عمرش مستدام باشد و سالمت.