راوی رنجهای بشری

چارلز دیکنز، نویســنده مهمی در ادبیات جهان است و ایرانیها هم این نویســنده را با ترجمههای تحســینبرانگیز ابراهیم یونســی میشناســند. ادبیــات کالســیک انگلیســی بســیار غنــی اســت و به نوعــی پایــه ادبیات امریکایــی و در روزگاری کــه ابراهیــم یونســی و مترجمهــای تأثیرگــذار دیگــری بــه ترجمــه ادبیات جهــان به فارســی مشــغول بودند، روســیه، بریتانیا و فرانســه ســه قطب ادبیات مهم جهان بودند و به همین دلیل آثار ادبی این کشورها بسیار مورد توجه مترجمهای ایرانی بود و از طرفی بهدلیل اهمیت و خالقیت آثار ادبیات کالسیک جهان در سالهای دهه سی و چهل عمده توجه مترجمها، معطوف به ترجمه این دست از آثار بود. با گسترش ترجمه ادبیات جهان به فارسی در سالهای دهه چهل، مؤسســه انتشــاراتی «فرانکلین» هــم فعالیتش را با ترجمــه آثار ادبیات امریکایی آغاز کرد و در کنار دیگر کشورها رفته رفته ادبیات امریکایی هم بــا اقبال مخاطبهای ایرانی روبهرو شــد. رمانهــای «آرزوهای بزرگ»، «داســتان دو شــهر» به فارسی ابراهیم یونســی از ترجمههای مثالزدنی در ایــن حــوزه اســت. قریب شــصت ســال از نخســتین ترجمههــای آثار چارلــز دیکنــز به فارســی میگــذرد و همچنان این نویســنده مــورد توجه مخاطبهای ایرانی است و هنوز ناشران و مترجمهای متعددی آثارش را به فارســی برمیگردانند. البته دور از نظــر نماند که برخی از ترجمهها ضعیــف و نارســا هســتند و شــماری از آنهــا نیز خــوب. دالیــل متعددی بــرای اقبــال بــه آثار چارلــز دیکنز وجــود دارد کــه یکــی از مهمترین آنها بــه اهمیــت ادبیات کالســیک جهان برمیگــردد و آثار کالســیک ادبیات جهان ریشه در روح انسانها دارند و داستانهای چارلز دیکنز هم با این مســأله عجین اســت. از طرفی بخش مهمی از آثار او با مســأله عدالت و برابریخواهــی ســر و کار دارد. آثار دیکنز روایتهایــی جاندار و خالق از عشق به انسانیت است. چارلز دیکنز در داستانهایش آرزوهای برآورده نشــده بشــریت را پی میگیرد و آن آرزوها را داســتان میکنــد؛ آرزوهایی ماننــد عدالــت، برابری، رفع ظلــم، رواج نوعدوســتی، آزادیخواهی ...و که میل خاموش نشــدنی در جان آدمیزاد است. چارلز دیکنز هم همین اشــتیاق و میل را روایــت میکند؛ هرچند زمانه ما با روزگار این نویســنده تأثیرگذار تفاوتهای زیادی دارد اما همچنان عمده چالش و رنج آدمها از نابرابری و تبعیض اســت و به همین اعتبار مخاطب امروز هم نه تنها بیگانه با داستانهای چارلز دیکنز نیست بلکه چهره رنجیده و ستمدیده خویــش را در آثــار این نویســنده بزرگ تماشــا میکند. هــر وقت بچهای یتیــم، یــا کودکــی را میبینیم که والدینــش را در جنگ از دســت داده، یا آنکــه در گوشــه خیابانی کودکی گرســنه و ســرمازده کز کــرده، ناخودآگاه بــه یاد دیکنــز و آثارش میافتیم. رنجهای بشــری همچنان برجاســت و آن زخمها التیام پیدا نکرده اســت. عالوه بر بنمایههای غنی داســتانی و مضامیــن انســانی روایتهــای چارلــز دیکنــز، روایتهــای ســینمایی و تلویزیونی از آثار این نویســنده، مخاطب را مشــتاق کرده و کمک شایانی به فراگیرتر شــدن آثار این نویســنده در جهان کرده است. بارها بر اساس داســتانهای چارلز دیکنز، فیلمهای ســینمایی، ســریالهای تلویزیونی، کمیک اســتریپها و نمایشهای متعددی در جهان ساخته شده و بارها داستانهای او برای گروههای سنی کودک، نوجوان خالصه و منتشر شده است. همه این دالیل دیکنز و آثارش را در ذهن و قلب بسیاری از آدمها ماندگار کرده است.