تهران و دهلی در مسیر جهش مناسبات

رئیــس جمهــوری ایــران در شــرایطی بــه دعــوت نخســتوزیر هند راهی این کشــور شــده اســت که این سفر بیشــتر از آنکه در چارچوب روابط دوجانبه مورد توجــه قرار گیــرد از منظر شــرایط خــاص منطقهای و جهانی حائز اهمیت است.

حضــور آقــای روحانــی در هنــد در حالــی اســت که مقامهای امریکا و اسرائیل میکوشند با طرح مواضعی دربــاره برجــام، برنامه موشــکی ایران و نقــش آفرینی آن در عرصــه منطقــهای، مســائل توســعه اقتصادی و امنیتــی ایــران را تحت تأثیــر قرار دهند و ایــن در حالی اســت که هنــد در دکترین جدیــد امنیت ملی امریــکا و پیرو آن رویکرد سیاســت خارجی این کشــور موقعیت بهتری یافته است. به این معنا که مقامهای امریکا درصدد هســتند با تقویت رابطه خود با هنــد، قدرت چین را بهعنوان یک رقیب مهم جهانی مهار کنند. در چنین شرایطی میزبانی هند از رئیس جمهوری ایران نشــان دهنده آن اســت که دهلی نو باوجود روابط و مناســباتی که با امریکا دارد، سیاست مستقلی را از سایر کشورها نسبت به ایران در پیش گرفته است.

افزون بــر مســائل بینالمللی، شــرایط ژئوپولیتیــک و ژئواکونومیک ایران، جایگاه این کشــور را برای کشورهای بزرگ آسیایی از جمله هند، حائز اهمیت کرده اســت. در ایــن چارچوب، موضوع حمــل و نقل میان ایران و هند بســیار مهم جلوه میکند چنانکه در خالل سفر سال گذشته نخستوزیر هند به ایران قراردادی درباره بندر چابهار امضا شــد و ســرمایهگذاری به ارزش 85 میلیون دالر صورت گرفت که با هدف ورود هند به آسیای مرکزی از طریق افغانستان انجام شــد. خب این مســأله میتواند برای هند اهمیت بیشــتری داشته باشد و همینطــور ایــران را بهعنــوان یک مســیر ترانزیتــی ومنطقهای مطــرح کند. همچنیــن بــا توجــه به اینکه ایران، روســیه و هند از چند ســال پیــش بنیانگذار کریــدور شــمال- جنــوب بودهانــد و ایــن در حالی اســت که همزمان تشــکیل کریدور شــرق به غرب نیز که از سوی کشورهای غربی دنبال میشود، بهعنوان رقیــب کریدور شــمال – جنوب مطرح اســت، پیگیری این کریــدور برای هر دو کشــور ایــران و هند مهم اســت. برای هند از این جهت کــه میتواند کاالهایش را از طریق ایران به آســیای مرکزی انتقال دهد و برای ایران هم از نظر امنیتی واجد اهمیت اســت. زیرا وقتی کشوری بهدلیل شرایط ژئوپولیتیکش در مسیر ترانزیــت و حمــل و نقــل انرژی قــرار میگیــرد، مــورد اهمیــت و عالقهمندی منتفعــان ایــن مســیرها واقــع میشــود از ایــنرو حفظ امنیــت ایــران بهدلیل بهرهمنــدی از چنیــن موقعیتی برای کشــوری مانند هند حائز اهمیت اســت و ایــن میتواند به بهرهگیری اقتصادی و امنیتی ایران از این موقعیت بینجامد. بنابرایــن تقویــت همکاری دو کشــور در زمینــه حملونقــل دارای منافع مهم اقتصادی و امنیتی برای هر دو کشور است.

از طرف دیگر چنانچه چالش دوجانبه هند و پاکستان حل شود، منافع این صلح با توجه به موقعیت اســتراتژیک ایران، به نفع هر ســه کشور خواهد بود زیراسرنوشت خط لوله صلح که قرار بوده گاز ایران را از طریق پاکستان به هند منتقل کند، در هالهای از ابهام قرار دارد و هنوز به ســرانجام نرســیده است. از آنجایی که به ســرانجام رســیدن این خط لوله برای ایران بســیار مهم اســت، میتواند از طریق تقویت همکاری با هند این پروژه را به سرانجام برساند. زیرا باوجود اینکه ایران از منظر گاز دارای منابع غنی است اما هنوز نتوانسته است بهرهبــرداری خوبــی از این انرژی چــه از نظر بهره برداری، چه ســرمایهگذاری و چه تکنولوژی و صادرات داشــته باشــد. بنابراین این مســأله را باید از طریق تعمیــق رابطــه با هنــد مورد پیگیــری جدی قرار دهــد. همچنین هنــد یکی از کشــورهایی اســت کــه به میزان زیــادی از ایران نفــت وارد میکنــد. حدود یک میلیون و دویســت هزار بشــکه نفت از ایران به چین و هند صادر میشــود که میزان صادرات به هند، حدود 500 هزار بشــکه اســت که نشــان دهنده نیازی اســت که هند به نفت ایران دارد. از طرف دیگرهند کشــوری است که میتواند به طور گسترده در صنایع نفت و شیمیایی ایران سرمایهگذاری کند.

ادامه در صفحه 3