پیامدهای منطقهای سفر روحانی به هند
ســفر رئیــس جمهوری کشــورمان به هندوســتان بــه عنــوان یــک کشــور تأثیرگــذار در محیــط بینالمللــی از جنبههــای متعــدد سیاســی، اقتصــادی و فرهنگی حائز اهمیت اســت. روابط دیرینــه و دوســتانه دو کشــور ایران و هنــد، آزمون خود را در ســالهای ســخت تحریم از سر گذراند. هنــد از معدود کشــورهایی بود که بــه خرید نفت ایــران در آن ســالها ادامــه داد و اگــر چــه انتقال بانکی ثمن این معامله به واسطه تحریم ممکن نبــود، اما خللی در روابط حســنه دو کشــور ایجاد نشــد. با این حال در دوران پســا برجــام، این فرصت ایجاد شــد که عالوه بر بازگشــت بخش قابــل توجهی از پول ایران، روابط سیاســی- اقتصادی دو کشور در وضعیت برابرانهتر و به اصطالح برد- برد قرار گیرد.
حــال این رابطه نه یک رابطــه راهبردی صرفاً دوجانبه، بلکه رابطهای اســت کــه منافــع آن از حیــث تمرکــز بــر توســعه اقتصــادی منطقــهای امنیتافزا و تأثیرگذار بر مجموعه شرایط منطقه است.
از جملــه ایــن همکاریهــای راهبردی دو کشــور میتوان بــه همکاری ایــران و هنــد در بازســازی و اســتقرار صلــح و ثبات در افغانســتان اشــاره کرد. ســرمایهگذاری هند در معادن افغانســتان که ارزش تقریبی بیش از 3 هــزار میلیــارد دالر دارد و میتوانــد مــورد بهرهبــرداری مشــترک ایران و هنــد قــرار گیــرد؛ همکاری ســهجانبه ایران، هنــد و افغانســتان در ایجاد راه آهنــی کــه افغانســتان را از طریــق بندر چابهــار به دریــای آزاد مرتبط میســازد و در مجمــوع بــه رونــد توســعه افغانســتان و کاهــش بیــکاری در این کشور و در نتیجه افزایش امنیت در مرزهای شرقی ایران میشود؛ همچنیــن همکاری هند در پروژه توســعه ســواحل مکران و بندر جاســک کــه ایــران را در تحقــق اهــداف برنامــه ششــم توســعه خود بــرای عمران ایــن منطقــه کمــک میکنــد؛ از جملــه مزایایی اســت کــه میتــوان برای افزایش همکاریهای تهران و دهلی نو تصور کرد.
جــز ایــن بایــد گفت کــه ایــران و هنــد دارای اشــتراکات فرهنگــی قابل اعتنایی هســتند. اشــتراکاتی که خــود را در حضور رئیــس جمهوری ایران در حیدرآبــاد هنــد بــه عنوان نخســتین مرحله از این ســفر بیــش از پیش بروز داد.
همیــن اشــتراکات فرهنگــی اســت کــه ســبب شــده اســت در مجموع دولــت و ملــت هنــد نــگاه مثبتی بــه رابطه بــا ایران داشــته باشــند و این در حالــی اســت که بی تردید باید هندوســتان را یک ابــر قدرت منطقهای ارزیابــی کــرد و توجــه داشــت در شــرایطی کــه ایــران تحــت فشــارهای بینالمللــی نظیر بهانهجوییهــای امریکا و نیز برخی مســائل منطقهای اســت، عالقهمندی قدرت منطقهای بزرگی مانند هندوســتان به توسعه رابطهاش با ایران بسیار ارزشمند است.
در پایــان توجــه بــه یک نکتــه را بســیار ضــروری میدانــمًو آن تأکید بر این موضع است که همکاری هند و ایران در افغانستان قطعا به معنای دور زدن پاکســتان و حــذف آن در معادالت افغانســتان نبوده و نیســت. منافــع ملــی ایران و همپوشــانی ایــن منافع بــا منافع هند و افغانســتان مســتلزم ایــن همکاری و توســعه زیربناهــای اقتصادی و ســرمایهگذاری در افغانســتان اســت. کما اینکه منافع ملی پاکســتان ایجاب کرده اســت که بیش از ایران یا هند با کشــور چین همکاری داشته باشد. اگر چه ایران در قالــب طــرح معطــل مانــده خــط انتقــال گاز موســوم به خــط صلح همچنان به همکاری سهجانبه خود با هند و پاکستان امیدوار است.
منفعــت منطقــهای ســفر رئیــس جمهــوری ایران بــه هنــد و افزایش مشارکتهای دوجانبه و منطقهای دو کشور را باید در این نکته جستوجو کــرد کــه هر جا ســرمایهگذاری توســعه یابــد، اشــتغال افزایــش و ناامنی کاهش پیدا میکند. کاهش ناامنی هدفی است که در صورت تحقق همه کشورهای منطقه از مواهب آن منتفع میشوند.