تجربه زیست در فضا با فناوریهای زمینی

«اســـکات کلی» فضانورد صاحب نام ناسا اســـت که یک ســـال کامل از عمر خود را در ایســـتگاه بینالمللی فضایی گذراند و نخســـتین فضانورد امریکایی اســـت که توانســـت به مدت یک سال بهطـــور مســـتمر در فضا زندگـــی کند. هدف از سفر آسمانی او بررسی زندگی طوالنی در موقعیتی با جاذبه صفر بود تا ناســـا از این طریق بتواند خود را برای مأموریت بزرگتر یعنی زندگی انســـان روی کره مریخ آماده کند. «کلـــی» پیش از این یـــک دوره 6 ماهه را هم در فضا ســـپری کرده بود و ناســـا از مدتها قبل بخوبی میدانســـت که حضور طوالنیمـــدت در خارج از مدار زمین چه عواقب بدی بهدنبال دارد: از دســـت دادن تراکم استخوان، از دست دادن عضالت، ضعف سیستم ایمنی، اختـــالالت بینایـــی ...و بواســـطه قـــرار گرفتن روزانه در مقابل 20 دســـتگاهی کـــه اشـــعه ایکـــس ســـاطع میکننـــد. «کلی» که هماکنون به زمین برگشـــته است برای نخستین بار از فناوریهایی صحبـــت میکنـــد که در ســـفر فضایی خـــود از آنها اســـتفاده میکـــرد و بجز مأموریـــت فضایی، ابزارهـــای فناوری شـــخصی و ســـرگرمی هـــم در اختیـــار داشت. ■ فناوریآسمانی «اســـکات کلـــی» نخســـتین شـــخصی بـــود که چندی پیش از داخل ایســـتگاه بینالمللـــی فضایـــی روی صفحـــه اختصاصـــی خـــود توئیت منتشـــر کرد و بجـــز عکسهـــای ســـلفی، هـــر چند وقت یکبـــار عکـــس طلوع خورشـــید، کره زمیـــن، تجربه زندگـــی فضایی ...و را در شـــبکههای اجتماعی به اشتراک میگذاشت. او روز گذشـــته در آخریـــن مصاحبـــه با خبرگـــزاری «یاهـــو فاینانـــس» در این خصـــوص گفـــت: «فنـــاوری در فضـــا آنگونه که فکر میکنید نیست. با وجود این من تلفن شـــخصی دارم و براحتی میتوانم با زمین تمـــاس بگیرم، ولی باید توجه داشـــته باشید که این تماس از طریق یـــک نرمافزار مخصوص روی لپتاپ انجام میشود». زمانـــی که کلـــی قصد داشـــت زمین را به مقصد ایستگاه بینالمللی فضایی ترک کنـــد یک دســـتگاه رایانـــه لوحی آی پـــد را هـــم با خـــود بـــرد و البته در مصاحبـــه اخیـــر توضیـــح داد که پس از تالشهـــای مکـــرر، هرگز نتوانســـت بـــا تبلت به اینترنت متصل شـــود و در عـــوض از طریق لپتاپی کـــه به همراه داشـــت وارد اینترنـــت میشـــد. او از طریق این لپتاپ صفحه اختصاصی خود در شبکه اجتماعی توئیتر را بهروز میکرد و به زمینیها پست الکترونیکی میفرستاد. کلی در این باره توضیح داد: «ســـرعت اینترنت در ایستگاه بینالمللی فضایی کم است و میتوان آن را مشابه سرعت دایـــلآپ روی کـــره زمین دانســـت. با وجود این زمانی که در ایستگاه فضایی زندگی میکردم با همین اینترنت کند از روی فروشـــگاه آمـــازون برخی کاالها را خریداری کردم. همچنین توانســـتم از روی یـــک ســـایت اینترنتـــی بلیـــت هواپیمـــا خریداری کنم. جالب اســـت بدانید که از آن فاصله دور حتی موفق شدم فعالیتهای بانکی آنالین انجام دهم». بجز لپتـــاپ، تبلـــت و اینترنت، کلی دوربین عکاســـی هم در اختیار داشت که با آن از منظره پیرامون خود عکس میگرفت و روی شـــبکه اجتماعی قرار میداد. او در این باره گفت: «زمانی که آخرین روزهـــای حضور روی کره زمین را پشتســـر میگذاشـــتم یک دستگاه دوربیـــن حرفـــهای نیکـــون خریـــداری کردم. این دســـتگاه در اصـــل «نیکون دی4» بود که در این ســـفر یکســـاله به یکی از بهتریـــن دوســـتان نزدیک من تبدیل شد». او همچنیـــن ادامه داد: «پیـــش از این یک سفر 6 ماهه به ایستگاه بینالمللی فضایی داشـــتم. ولی این بـــار قرار بود بـــرای مـــدت طوالنیتـــر از زمیـــن دور شوم و به همین خاطر تصمیم گرفتم همـــه فناوریهـــای مورد عالقـــه خود را پیـــش از رفتـــن به فضا تهیـــه کنم تا از این طریق یک ســـال پیـــشرو برایم آســـانتر ســـپری شود».«اسکات کلی» یـــک برادر دوقلو به نـــام «مارک» دارد کـــه او هـــم از فضانوردان اســـبق ناســـا محســـوب میشـــود. یکـــی از اهـــداف ناســـا برای زندگی یکســـاله اسکات در ایســـتگاه بینالمللی فضایـــی این بود که کارشناسان پس از این سفر سیستم بیولوژیکـــی او را بـــا برادرش مقایســـه کنند. البته همان طور که تصور میشد، اســـکات پـــس از ایـــن ســـفر بـــا برخی آسیبهای جسمانی روبهرو شده بود. ■ اینترنت رو به آسمان ســـازمان فضایی ناســـا پیـــش از آنکه برای زندگی یکساله «اسکات کلی» در ایســـتگاه بینالمللی فضایی تصمیم بگیـــرد، برخـــی فناوریهـــای زمینـــی را بـــه آســـمان بـــرده کـــه از مهمترین آنها راهانـــدازی خدمـــات اینترنتی در فضا بـــود. برای آنکه ایـــن مرکز بتواند دادههای اینترنتی را دریافت کند، پایان ســـال 2016 میالدی یک فنـــاوری ویژه اختراع شـــد. همانطور کـــه میدانید اینترنت زمینی نمیتواند در شاتلهای فضایی کـــه میلیونهـــا کیلومتـــر از ما دورتر هســـتند خدمـــات خـــود را ارائه کنـــد. در عـــوض، ماهوارههای فضایی کـــه خدمـــات مخابراتـــی و اینترنتـــی را بـــه زمیـــن میفرســـتند در نزدیکی سفینههای فضایی حضور دارند و البته عبور هواپیما، ماهوارههـــا ...و از مقابل ســـیگنال آنها مشکالتی را هم بهوجود میآورد. ولی ناســـا فنـــاوری ویژهای را در اختیـــار گرفته اســـت کـــه DTN نام دارد و تمـــام این مشـــکالت بواســـطه آن حل شده اســـت تا ساکنان ایستگاه بینالمللی فضایی هم آنالین شوند. فنـــاوری DTN در قالب یـــک گیرنده و فرســـتنده عمل میکند که قادر اســـت اطالعات را بین سفینههای فضایی یا با ایستگاه زمینی ناسا رد و بدل کند. برای این سیستم یک پهنای باند محدود در نظر گرفته شـــده اســـت که سرعت رد و بدل شـــدن داده بین زمین و آسمان را بســـیار کاهش میدهد و ناســـا از آن بهعنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای خود برای زندگی انسان روی مریخ یاد میکند. الزم به ذکر است که ناسا برای سالهای طوالنـــی DTN را مـــورد بررســـی قـــرار داده بود و از اوایل ســـال 2017 میالدی ایـــن فنـــاوری در ایســـتگاه بینالمللی فضایی مستقر شـــد. ولی این نخستین بـــاری بـــود که یـــک فضانـــورد از آن به صورت شخصی اســـتفاده کرد و نشان داد میلیونها کیلومتر دورتر از ســـطح زمین هم میتوان فناوریهای روزمره را مورد استفاده قرار داد. البته الزم به ذکر است بجز فناوریهای مذکور و ابزارهـــای فضایی، چاپگرهای ســـهبعدی هـــم محبوبیت زیـــادی در آســـمان دارنـــد و بجـــز اســـتفاده برای تولید بخشهای قابل تعویض ایستگاه بینالمللـــی فضایی، بـــرای مطالعات مرتبط با سالمت فضانوردان هم بهکار گرفته میشوند. ســـازمان فضایی ناسا پیشبینی کرده است طی دهه سوم از هزاره ســـوم میالدی برای نخستین بار انسانها بتوانند به خارج از مدار زمین سفر تفریحی داشته باشند تا نخستین گام عملـــی برای ورود انســـان به کرات دیگر برداشته شود.