چه چیز را فاجعه مینامیم؟

زندگــی در دنیــای مــدرن امــروز، مــا را بــه انســانهایی تبدیــل کرده که بایــد توانایی روبهرو شــدن با فاجعهها و مهمتــر از آن، مدیریــت آنهــا را داشــته باشــیم. گاه هــم بیــش از هــر چیــزی، بیندیشــیم فاجعههــا بر چه ریشههایی استوارند؟

فاجعههــا انــواع متفاوتــی دارنــد. زلزله، ســونامی، ســیل، تصــادف و ســقوط هواپیمــا را میبینیــم. اینهــا فجایعی هستند که قابل لمس و رؤیت هستند.

امــا برخــی فاجعههــا، قابــل دیــدن نیســتند. فاجعههایــی که گاه عمیقاً در زیر و بم جامعه ما تنیده شــده اســت. فاجعههایی که بیــم آن میرود، تنهــا بهخاطر دیده نشــدن، حس نشــدن و بیتوجهی با آن روزی فرا برســد که واقعهای عادی تلقی شوند. سقوط اخالقی از آن گونه فاجعه هاست که گاه قابل رؤیت نیست.

ســقوط هواپیمــای آســمان یــک فاجعــه دردنــاک اســت، امــا فاجعــه دیگر ســقوط اخالقــی افرادی اســت کــه طمع و عالیق شــدید مــادی آنها را بــه چنان وادی میکشــاند کــه فجایعــی نظیــر ســقوط هوایپمــا را فرصــت مناســبی برای ســهم خواهی اقتصادی، امتیاز گیریهای شخصی، تســویه حسابهای سیاسی و اتهــام زدنهــای غیراخالقی مییابند. فاجعه آنجاســت کــه برخیها بیتوجه بــه جامعــهای که در ســال گذشــته بحرانها، مســائل و مصیبتهــای متعددی نظیــر فاجعــه معدن یورت، تصادف قطــار در تبریز، اعتراضــات خیابانی، زلزله کرمانشاه و کرمان، شایعه زلزله در تهران، حادثه سانچی و اخیراً سقوط هواپیما را تجربه کرده اســت با انتشــار تحلیل و اخبار نادرست و اقدامات غیرقابل دفاع به ناامنی روانی جامعه دامن میزنند.

واقعیــت این اســت کــه امــروز همانقدر کــه بایــد در خصوص دالیل ســقوط هواپیما حساس بود و از استاندارد بودن یا نبودن فرودگاه یاسوج تا رادار داشتن یا نداشتن آن و دلیل عدم فعال بودن سیستم DVOR در این فرودگاه تا وضعیت فنی هواپیما، اســتهالک ناوگان هوایی و وضعیت هواشناســی پرسید و مقصران را مفتضــح کرد باید آنانی را که دروغ میگوینــد، تزویر میکنند، تهمت میزنند و دنبال کاســبکاری اقتصادی سیاســی خود هستند نیز رســوا کرد.در شرایطی که هنــوز متخصصان و کارشناســان در این حوزه ســرگرم بررســی عوامل محیطی و دالیل فنی سقوط هواپیما هستند تا نتایج مستند و دقیقی از این واقعه ارائه شود متأســفانه گروه اندکی از افراد غیرمتخصص گزارشهای غیرواقعی و اطالعات نادرستی را با اهداف و اغراض خاصی در جامعه منتشر میکنند که تنها موجب گسترش تزریق یأس، ناامیدی و ناامنی در ابعاد ملی میشود.

ویکتــور هوگــو در بینوایان از زبــان ژان وال ژان میگوید: «شــریف نخواهم بود اگر شــما در نتیجه تزویرم به چشــم ســتایش به مــن بنگرید.» حتمــاً همینگونه است. کسانی که دروغ میگویند، تزویر میکنند و دنائت را قطره قطره مینوشند هیــچگاه در پیشــگاه مردم شــریف نخواهند بود. حادثه آســمان یــک اندوه ملی ایجاد کرده است. این فاجعه باید بهگونهای شود که اعتماد مردم نیز جلب شود. نکته مهم این است چرایی بروز این فاجعه باید به دور از فضاسازی و انتقامگیری سیاسی و تالش برای سهم خواهی و امتیازگیری مورد مداقه قرار گیرد.

نکته آخر اینکه به مثابه رومن روالن نویســنده شهیر فرانسوی باید صریح به آنان که تنها دنبال منافع مادی خود هستند بگوییم «ما عالقهای به شما نداریم و در صف شما نیستیم.»