کسب و کارهای روستایی، شاهراه اشتغال آینده
بحـــث اشـــتغال یکـــی از دغدغههای مهم دولت و مردم است. در این راستا محققـــان و دولتمـــردان ایدههایی در جهت کاهـــش معضل اشـــتغال ارائه کردهاند و بســـتههای حمایتی دولت از طرحهای زودبازده و کســـب و کارهای نوپا فرصتهای بسیار خوبی را جهت ایجاد شـــغل فراهم کرده است. یکی از طرحهایی که امروزه بسیار مورد توجه واقع شـــده حمایت از کسب و کارهای روستایی است.
روستاهای ایران را میتوان سرپنجه تولید بسیاری از محصوالت کشاورزی و صنعتی کشـــور در نظر گرفت. در واقع محصوالت روســـتا، رکن اصلی اقتصاد روستایی هستند. لذا لزوم برنامهریزی کارآمـــد جهـــت مدیریت صفـــر تا صد این محصوالت، بیش از پیش احساس میشود. اگر تولیدات روستایی با سالیق جامعـــه همســـو و مـــورد هدایتهای صنعتی قرار گیرد میتوان شـــاهد افق روشنی در کســـب و کارهای روستایی و به تبع آن اشتغال بود.
مطابـــق با برنامه ششـــم توســـعه، باید معدل اشـــتغال پایدار روســـتایی 384 هزار شـــغل در ســـال باشد. طبق اظهـــارات معاون توســـعه روســـتایی و مناطـــق محـــروم معـــاون اول رئیس جمهـــوری ۰۶۱ هزار شـــغل در مناطق روســـتایی کشـــور ایجاد شـــده و امسال ایجاد ۰8۲ تا ۰۰3 هزار شغل در دستور کار است که این میزان در سالهای آتی به بیش از ۰۰4 هزار شغل در سال باید برســـد تا معدل تعیین شده در برنامه ششـــم تحقق یابد. طبق این اظهارات اگر متوســـط سرانه ایجاد هر شغل ۰۰4 میلیون ریال باشـــد، ساالنه حدود ۰۵۱ هزار میلیـــارد ریال اعتبار بـــرای ایجاد اشتغال در مناطق روستایی نیاز است.
■ مزایای کسب و کارهای روستایی
مهاجرت از روســـتاها به شـــهرهای اطراف با هدف یافتن شـــغلی مناسب ســـبب تراکم جمعیـــت در شـــهرها و کالنشهرها شـــده اســـت. از مهمترین مزایـــای بهبـــود فضـــای کســـب و کار روســـتایی و بـــه تبع آن ایجاد اشـــتغال در روســـتاها جلوگیـــری از مهاجـــرت روســـتاییان به کالنشهرها است. تمرکز جمعیـــت در یک منطقـــه جغرافیایی و مهاجـــرت اقشـــار مختلـــف جامعـــه به شـــهرها، مشکالت بســـیاری را برای مدیریت شـــهری بـــه وجود مـــیآورد. بدیـــن منظور اگـــر تمهیدات مناســـب اشـــتغال در فضاهای روســـتایی شکل بگیرد نه تنها از مهاجـــرت متقاضیان کار جلوگیـــری میشـــود بلکـــه بـــرای بســـیاری از افرادی که امروز در شهرها مســـتقر هســـتند ایـــن امـــکان فراهـــم میشود که به سوی روستاها مهاجرت کننـــد. لـــذا میتـــوان مزایـــای اجـــرای چنین طرحـــی را به شـــرح ذیل عنوان کرد: ماندگاری روســـتاییان در روســـتا، احیای مشاغل سنتی، جلوگیری از بروز نابســـامانیهای ناشی از فشار بر منابع و امکانات شـــهرها، جلوگیری از کمبود فضای زیســـتی و آموزشی، جلوگیری از آلودگی هـــوا، محیط زیســـت، ترافیک و ....
اجـــرای چنیـــن طرحهایـــی در هـــر زمان سبب شـــکوفایی اقتصاد خواهد شـــد. ممکن اســـت در اوایل اجرای آن مشـــکالتی از نظر کمبود زیرساختها وجود داشته باشـــد لکن در بلند مدت اثـــرات مثبتـــی درپـــی خواهد داشـــت که باعـــث بهبـــود فضای کســـب و کار روستاییان خواهد شد.
■ آثار کوتاه مدت و بلند مدت
یکـــی از راههـــای احیای روســـتاها، صنایـــع خرد اســـت که هزینـــه کمتری نســـبت بـــه ســـرمایهگذاریهای دیگر درپی خواهد داشـــت. از نخســـتین آثار اجرای چنین طرحهایی در کوتاه مدت، برونســـپاری بخشـــی از فرآینـــد تولید واحدهـــای صنعتـــی بزرگ به کســـب و کارهای روســـتایی اســـت. این امکان وجود دارد که بهمنظور ســـاخت برخی از قطعـــات، تولید آنها بـــه کارگاههای کوچکتـــری منتقل و کســـب و کارهای روســـتایی بهعنوان پیمانـــکاری فرعی در نظر گرفته شـــود و با برونسپاری به آنهـــا، قیمت تمام شـــده محصوالت کاهش یابد.
تدوین دورههای آموزشی در زمینه تولید، کشـــاورزی، دامـــداری ...و نقش بســـزایی در بسترســـازی بهبود فضای کسب و کار روستا دارد که در بلند مدت ایـــن امـــکان وجـــود دارد کـــه تولیدات روستاییان خارج از محدوده روستاها و شهرهای اطراف به فروش برسد.
■ راهکارهای بهبود فضای کسب وکار
«صنایـــع» در روســـتاها میتوانـــد نقـــش پررنـــگ و قدرتمنـــدی را ایفـــا کند. بسیاری از روســـتاها در زمینههای پوشـــاک، مســـگری و بافندگـــی (کـــه هرکدام دارای زیر شـــاخههای بسیاری از جملـــه جاجیم بافـــی، حصیربافی، قالیبافـــی ...و اســـت) دارای قدمتـــی طوالنی هســـتند. محصوالت بســـیاری را میتـــوان نام برد کـــه امروز فراموش شدهاند و اگر مورد چنین حمایتهایی قـــرار بگیرند احیـــا شـــده و زمینههای اشتغال و کسب درآمد میشود.
لزومـــاً بـــرای احیـــای بســـیاری از روســـتاها نباید صرفاً به صنعت توجه کـــرد، بلکـــه هـــر منطقـــه ظرفیـــت ها و ویژگیهـــای خـــاص خـــود را دارد و بایـــد توانایی هـــر روســـتا در زمینههای گوناگون کشاورزی و دامداری نیز مورد توجه قـــرار گیـــرد. لذا در کنـــار صنایع، موضوعات مربوط به کســـب و کارهای «کشاورزی» نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. امروزه صرفهجویی در منابع طبیعی مخصوصاً صرفهجویی در منابـــع آبی از دغدغههای بســـیاری از جوامـــع اســـت و مصـــرف بهینـــه از موضوعاتـــی اســـت کـــه در صنعـــت و کشـــاورزی از اهم موضوعات اســـت که میتـــوان با آموزش مصـــرف بهینه به کشـــاورزان از اتـــالف منابـــع جلوگیری کرد و با اولویتبندی صنایع با آببری کم زمینههای مناســـبی را فراهم آورد. همچنین آموزشهایـــی در زمینههای مختلف مانند نگهـــداری محصوالت، انبـــارداری، روشهـــای نویـــن آبیاری و غیـــره میتوانـــد هزینههای کشـــت را کاهش دهد و میزان تولیدات را افزایش و محصوالتـــی با کیفیت به بازار عرضه کند. «دامپروری» که یکی دیگر از ارکان اصلی اقتصاد برخی از روستاهای کشور اســـت نیز از مـــواردی مناســـب جهت برنامهریزی در مســـیر توسعه اشتغال است. مکانیزه شـــدن و از حالت سنتی بیـــرون آمـــدن در کنار رعایـــت اصول بهداشـــتی از ضرورتهـــای دامپروری روستایی میتواند باشد.
در حیطه «ورزش روستایی» نیز اگر بسترسازیهای مناسبی صورت گیرد، شـــاهد رونق اقتصاد و بهبود فضاهای کســـب و کار خواهیم بود. در روســـتاها ظرفیت های مناســـب و بســـیار خوبی نهفته است که باید با شناسایی ورزش هر منطقه در زمینه ظرفیتســـازی آن اقدام شود.
همچنیـــن میتـــوان بـــا تدویـــن برنامههایـــی در حـــوزه «بهداشـــت روســـتایی» و ایجـــاد مراکز بهداشـــتی، زنجیره تأمین مناســـبی را در این حوزه ایجـــاد کرد کـــه نه تنها باعـــث افزایش ســـطح بهداشـــت جامعـــه روســـتایی خواهد شـــد بلکـــه رونق اقتصـــادی در این حوزه را نیز در پی خواهد داشت. با
اگر متوسط سرانه ایجاد هر شغل ۰۰4 میلیون ریال باشد، ساالنه حدود ۰۵۱ هزار میلیارد ریال اعتبار برای ایجاد اشتغال در مناطق روستایی نیاز است