آیدین آغداشلو ناگفتههای رفاقتش با کیارستمی را روایت کرد

صــادق هدایــت دوســت نزدیکــی داشــت بــه نــام حســن قائمیــان کــه پــس از درگذشــت هدایــت بســیار دربــاره او نوشــت و کار کــرد. آیدیــن آغداشــلو میگویــد گرچــه برخــی از او بهعنــوان دوســت نزدیــک عباس کیارســتمی توقع بیشــتری داشــتهاند اما این فاصله را نگه داشــته و ســعی کــرده خیلــی در نقش حســن قائمیان ظاهر نشــود. آغداشلو این صحبتها را در جلســه نقد و بررســی فیلم «ده» ســاخته عبــاس کیارســتمی بــه بهانــه اکران ایــن فیلم در نخســتین جشــن فیلــم یــزد مطــرح کــرده اســت. او «ده» را یکــی از بهتریــن فیلمهــای کیارســتمی عنــوان کــرده و گفتــه بیشــتر از این هم غلو نمیکند چون کیارســتمی در موضعی نبــود که بــرای تبلیغ آثارش نیاز به غلو داشــته باشد. آغداشلو در این جلسه درباره اعتقادش بــه نقــد هــم صحبــت کــرده و گفته کــه در این دو دهه باورش به نقد را از دســت داده اســت: «فکر میکنــم نقد ابزار هوشــمندانهای اســت برای انتقال دادن یک فضای بسیار خصوصی و شــخصی و موجه کردن آن. این حرف خیلی گرانــی اســت امــا صادقانــه میگویم کــه دیگر اعتقادی بــه نقد ندارم. وقتــی نقدهای خودم را میخوانــم بعضــی اوقــات از هوشــمندی خــودم لــذت میبــرم که توانســتهام یــک نظر خیلــی شــخصی را اینگونه در یک لفــاف کامالً منطقــی و عقالیی بپیچانم.» او معتقد اســت کار منتقد اصالً تصحیح عمل هنرمند نیســت زیــرا او کارش را انجــام و تحویــل داده اســت و اگر از این جهت وارد شــویم متوجه میشــویم که روی ســخن منتقد با مردم اســت و با مردم صحبــت میکند. این هنرمند نقاش در پاســخ به این ســؤال که چرا این ســالها نقد ننوشــته، توضیــح داده: «از حیــث ذهنــم و حکمتــم به نوعی از شــفقت رســیدهام که دیگر نمیتوانم بــا اولویت دادن به این شــفقت آثار هنری را با شــدت بررســی و داوری کنم و نظــر بدهم» اما در این مراســم طوفان گرکانی جامعهشــناس و از دوســتان و همکاران کیارســتمی نیز درباره مســأله حضــور و نقــش زن در فیلمهــای کیارستمی صحبت کرده است. او حضور زن در آثار کیارســتمی را حتی در تمام مواقعی که زن را نشــان نمیداد بســیار پررنگتــر عنوان کرده و با اســتناد به فیلم «خانه دوســت کجاســت» گفت که گرچــه در این فیلم نقش زن کمرنگ اســت اما آنقدر خوب به زن پرداخته که کودک را نمیتــوان بدون مادرش در فیلم تصور کرد. ایــن جامعه شــناس معتقد اســت فیلم «ده» بــار دیگــر گویای دیــدگاه عباس کیارســتمی به زنــان جامعــه ایرانی اســت: «این فیلم نشــان داد حرفهایــی کــه در مــورد او و اینکه ضد زن اســت و از حضــور زنــان در فیلمهایــش طفره میرود، درست نبوده است. عباس کیارستمی در این فیلم نشــان داد اگر مشکلی هست بین خــود زنان اســت و مشــکل بین مــردان و زنان نیســت. مــا ایــن دســت اختالفهــا را زیــاد در جامعه میبینیم. در ســینمای غرب هم پیش آمــده که یــک عده خانــم از چند آقــا به خاطر رفتارهایشــان شــکایت کردهانــد.» گرکانــی در ادامــه نگاه عباس کیارســتمی به زنان را شــبیه موج سوم فمینیست در دنیا عنوان کرده: «موج ســوم یــک نماینــدهای دارد مثــل خانــم ژولیا کریستوا (شخصیت داستان ده) که یک روانکاو اســت. آنها معتقد هستند که تقسیمبندی زن و مــرد مثــل ســایر تقســیمبندیها فقــط برای محــدود کــردن اســت، اما عبــاس کیارســتمی اعتقاد داشت که خانمها با آقایان تفاوتهایی دارنــد. مــا زنانــی را میشناســیم کــه بــه نوعی مردانگی نزدیک هستند، مســألهای که امروزه خیلی مطرح اســت. خیلی وقتها این مرام و مردانگی را در زنان میبینیم و غیرتی دارند که حتی زندگی را اداره میکنند.»