خط قرمز های دارویی زنان باردار
بســـیاری از خانمهـــای بـــاردار درباره مصـــرف داروهایی ماننـــد قرصهای ســـرماخوردگی، اســـتامینوفن و انواع مسکنها، شـــربتهای گیاهی موجود در داروخانهها یا داروهای گیاهی که در عطاریها به فروش میرســـند، دچار شک و شبهه هستند و دقیقاً نمیدانند از چه داروهایی میتوانند در این دوران با آسودگی خیال اســـتفاده کنند. دکتر نازنینصفایی،جراحومتخصصزنان و زایمان در گفتوگو با «ایران» درباره زوایای اســـتفاده از دارو هنگام بارداری توضیحاتی داده کـــه توصیه میکنیم خانمهایی که تصمیم به باردار شدن دارند یا در حال سپری کردن این دوران هستندحتماًمطالعهکنند.
دکترصفایی میگویـــد: خانمهای باردار زمان سرماخوردگی ممنوعیت قطعی برای استفاده از دارو حتی تحت عنـــوان آنتی بیوتیک یا تـــب بر ندارند و در مواقعی بر اســـاس شـــرایط بیمار ممکن اســـت آنتی بیوتیکـــی در طول دوران بـــارداری تجویز کنیم، یعنی در حالتی که مادر مبتال به بیماری خاصی باشد که سبب شـــود عوارض سنگینی به او و جنین وارد شود، پزشک معالج آنتی بیوتیکـــی تجویز میکند تا میزان عوارض را بهحداقل ممکن برســـاند، در نتیجه میتوانم به صراحت بگویم کـــه ممنوعیت کلـــی برای اســـتفاده از داروهای آنتی بیوتیکی در طولًدوران بارداری وجود ندارد ولی مسلما اینکه چه نوع آنتی بیوتیکی و به چه مقداری استفاده شود اهمیت باالیی دارد، نوع دارو را هـــم پزشـــک متخصص زنانی که خانم باردار زیر نظر اوســـت تجویز میکنـــد. او در زمینه مصرف تب برها هـــم معتقـــد اســـت: نمیتوانیم یک داروی خـــاص بـــرای قطع شـــدن تب برای همه تجویز کنیم بلکه با معاینه و پیدا کردن منبـــع و علت تب، داروی تب بر باید مصرف شـــود؛ خوب است بدانید که تب کردن در ســـه ماهه اول بارداری میتواند خطرناک باشـــد زیرا در این بـــازه زمانی تب ممکن اســـت روی تشـــکیل سیســـتم عصبی جنین تأثیـــر منفـــی بگـــذارد و بـــه اصطالح نواقص احتمالی عصبی بهدنبال دارد. بنابراین اگـــر در طـــول دوران بارداری دچار باال رفتن دمای بدن و تب شدید آن را نادیـــده نگیرید و در ســـریعترین زمـــان ممکن بـــا پیدا کردن منشـــأ آن درصدد رفع آن برآیید. منشأ ویروسی تب با اقدامات ساده و منشأ باکتریایی با استفاده از داروهای آنتی بیوتیکی کم ضرر درمان میشوند.
بـــه گفتـــه دکترصفایـــی داروهـــای گیاهی کـــه در داروخانهها هم فروخته میشـــود مثـــًال شـــربت آویشـــن و عســـل که خاصیـــت ضدســـرفه دارد، مشـــکالتی دارنـــد، مثـــ ًال نمیتوانیـــم درباره میزان خطرســـاز بودن ترکیبات آویشـــن (نســـبت بهکار رفته گیـــاه در شـــربت)، برای جنین نظـــری قطعی دهیـــم، مصـــرف مقداری آویشـــن در وعدههای غذایی هیـــچ خطری برای جنین ندارد ولی تاکنون تحقیق کاملی دربـــاره اثرگذاری شـــربتهای گیاهی موجـــود در بـــازار روی جنیـــن انجـــام نشده و بهتر اســـت خانمهای باردار از مصرف خودســـرانه چنیـــن داروهایی خودداری کنند. ایـــن متخصص زنان و زایمان در نخســـتین قدم درمان یک ســـرماخوردگی ســـاده را، اســـتراحت، خواب کافی و مصـــرف مایعات ولرم بـــه مقدار زیـــاد و بخور مالیم یا ســـونا و جکـــوزی میداند و ادامـــه میدهد: ســـنگ بنای درمان ســـرماخوردگی در همه افراد و خانمهـــای باردار مواردی اســـت که به آنها اشاره شـــد اما عالئم دیگری مانند تب یا سرفههای طوالنی و آزاردهنـــده یـــا آنفلوانـــزا کـــه اتفاقـــاً در دوران بـــارداری ســـختتر نمایـــان میشوند، با تشخیص پزشک بوسیله دارودرمانـــی رفـــع میشـــوند، طبـــق دستورالعملهای ســـازمان بهداشت جهانی چنانچه ماههـــای اول بارداری در فصول ســـرد سال قرار داشته باشد، بایـــد مادر نســـبت بـــه تزریق واکســـن آنفلوانزا اقـــدام کند تا احتمال ابتال به این بیماری کمتر شود.
او دربـــاره مصـــرف دارو به صورت اتفاقـــی در دوران بـــارداری توضیـــح میدهـــد: اگر به صورت اتفاقی مادری دارویی اســـتفاده کند یا پس از استفاده از دارو متوجه باردار شـــدن خود شود، زیاد نگرانکننده نیســـت، مصرف یک قرص نمیتواند خطر زیادی بهدنبال داشته باشد تا جایی که سالمت جنین را تهدیـــد کند، داروهـــای خطرناک در ایـــن دوره گســـتره وســـیعی ندارند اما عقل ســـلیم حکم میکنـــد که صالح نیســـت هیچ گونـــه دارویـــی از جمله آنتـــی بیوتیکها حتـــی در افراد عادی خودســـرانه مصـــرفًشـــود. در طـــول دوران بـــارداری قطعا باید مالحظات بیشـــتری نســـبت به مصـــرف داروها داشتهباشید. ■ زنان باردار داروی بینســـخه بخرند یا نخرند؟
بیشـــتر داروخانهها برخـــی داروها را براحتی و بدون نســـخه پزشک در اختیار مشـــتری قرار میدهند، سؤال اینجاست که آیا زن باردار هـــم میتواند در صورت لـــزوم از ایـــن طریـــق دارو تهیـــه کنـــد؟ دکترصفایی در خاتمـــه توصیه میکند: فـــارغ از اینکه مصـــرف خودســـرانه دارو میتوانـــد عوارض بی شـــماری بهدنبال داشـــد، این عوارض در خانمهای باردار میتوانـــد به مراتب بیشـــتر باشـــد، پس در صـــورت مشـــاهده عالئمـــی ماننـــد سرفههای شدید، تنگی نفس، احساس سنگینیدرمنطقهقفسهسینه،تبودرد عضالنی شدید بالفاصله به پزشک خود مراجعهکنید.روشهایپیشگیرانهراهم بادقترعایتکنید،استفادهازماسکدر هوای آلوده البته با در نظر گرفتن اصول بهداشتی، تزریق واکسن، رعایت فاصله مناسب با افرادی که مبتال به آنفلوانزا یا سرماخوردگی هســـتند و استفاده از انواع سبزیها و میوههای تازه بهدلیل داشتن آنتی اکســـیدان باال به افزایش سیســـتم دفاعیبدنکمکمیکنند.