طرح توسعه یا تغییر دانشگاه تهران؟
«طرح توســعه دانشــگاه تهران». تا به حال چنين عبارتــى به گوشــتان خــورده؟ اگر ســاكن منطقه شــش تهــران نباشــيد احتمــال اينكــه از اجرای چنين طرحى خبر داشته باشيد بسيار كم است. اما جالب است كه بدانيد اين طرح بيست سالى مىشــود كــه در حــال اجراســت. طرحــى كــه بر اســاس آن دانشــگاه تهران، منازل مســكونى ...و اطراف دانشــگاه تهران را مىخــرد تا به محوطه دانشــگاه اضافه كند. چرا؟ تــا خانهها و مغازهها تبديل شــوند بــه پــارک فنــاوری و مجتمعهايى كه به شــركتهای دانش بنيــان اختصاص داده مىشوند برای درآمدزايى دانشگاه تهران.
احتمــالً ايــن توضيحــات كافــى نيســت،اما نمىتوانيــد انتظار بيشــتری داشــته باشــيد چون تقريباًهيچجزئياتىازاينطرحدراختياررسانهها و افكار عمومى قرار نگرفته. در واقع موضوعى كه بيست سال است خيلىها با آن دست به گريبانند هيــچ بروز و ظهــور بيرونى نداشــته اســت. با اين حال مىدانيم كه طرح توسعه دانشگاه تهران در دولــت اصالحات و با بودجه نجومى 200 ميليون دلری كــه از محل وام خارجى در اختيار دانشــگاه تهران قرار گرفت آغاز شد، اين پول صرف تملک امالک محدوده دانشــگاه تهران شــد. با اين حال ايــن پول برای تملک تمامى امــالک كافى نبود و تا امروز 0۶ درصد اين بافت به مالكيت دانشــگاه درآمــده كــه اكثراً به عنــوان انبــار و پاركينگ مورد اســتفاده قــرار مىگيــرد. ايــن در حالــى اســت كه بســياری از ملکهــای باقيمانــده دارای كاربــری تجاریهستند.
طبق اين طرح محدودهای حدفاصل وصال از شــرق، كارگــر از غرب، بلوار كشــاورز از شــمال، خيابــان انقــالب از جنــوب قــرار اســت جزئــى از دانشگاه تهران شود و وسعت دانشگاه تهران كه اكنون حدود 22هكتار است، به 0٥هكتار افزايش پيدا مىكند. در مدت دو دهه كه از طرح توســعه دانشــگاه آغاز شده، ســاكنين محله حق دخل و تصرف در ملک خود اعم از بازســازی يا نوسازی نداشــتند. رونــد تحميلــى بيرونرانــى اهالــى از منطقــه، اين محــدوده را كه بهلحــاظ اجتماعى يكــى از پوياتريــن مناطق تهران اســت، بهلحاظ كالبدی فرسوده كرده است.
در نظــر نگرفتــن جامعــه محلــى موجــب نارضايتى بســياری از مردم محلــه، چه آنهايى كــه مجبــور بــه فــروش ملــک خــود شــده و چــه آنهای كه با فريز شدن خانهشان امكان نوسازی و بهسازی را از دست دادهاند، شده است.
طرح توســعه دانشــگاه تهــران كــه از دو دهه پيــش آغــاز شــده و بــه دليــل كمبــود اعتبــار در ســالهای اخير بــه كندی پيــش مــىرود، مدتى اســت با تصويب نقشــه طرح توســعه دانشــگاه تهــران تحــت عنــوان «شــهر دانــش، دانشــگاه كارآفرين، ســبز و هوشــمند» توسط هيأت امنای اين دانشگاه، بر سر زبانها افتاده است.
به گفته على محقر، رئيس ســازمان توســعه و ســرمايهگذاری دانشــگاه تهــران بر اســاس اين طــرح بين 3 تــا ٥ هزار شــركت دانــش بنيان در دانشــگاه تهــران مســتقر مىشــوند تــا دانشــگاه كارآفريــن محقق شــود. بــا اين حــال در ماههای اخير به جز مردم محله، طرح توســعه دانشــگاه تهــران منتقــدان فراوانــى از اســاتيد دانشــگاه، دانشــجويان و فعالن شــهری و ميراث فرهنگى پيــدا كــرده اســت. منتقدان ايــن طرح توســعه، عدم شــفافيت در اجرای اين مــگا پروژه، ناديده گرفتــن جامعه محلى، تبديل دانشــگاه به بنگاه تجــاری، برنامهريزی بــال به پاييــن و خصوصى كردن فضاهای عمومى را از جمله اشكالت اين طرح مىدانند.
هفتــه گذشــته به همــت الهام فخــاری عضو شــورای شــهر و رئيــس شــورای اســتان نشســت بررســى اين طرح با حضور مســئولن، مجريان، نماينــدگان ســاكنان منطقه شــش و نمايندگان تشــكلهای دانشــجويى برگــزار شــد. صــدای فريادهــای نماينــدگان ســاكنان ايــن منطقــه از مشــكالتى كه طى اين سالها برای آنها به وجود آمــده و ايرادهای منطقى دانشــجويان و اســاتيد شهرسازی به اين طرح عمده بحثهايى بود كه در اين نشست مطرح و شنيده شد.
پرســش اصلــى اين اســت: چــه احتياجى به توسعه دانشــگاه تهران وجود دارد آن هم وقتى كــه در حــال حاضــر بســياری از ســاختمانهای موجــود در مجموعــه دانشــگاه نيمــه خالــى و متروكند. فعاليت شــركتهای دانــش بنيان در مركز شهر و تحت لوای دانشگاه چه تأثيری روی بافــت فرهنگــى و اجتماعــى يكــى از مهمترين مناطــق شــهر تهــران دارد؟ آن هــم وقتــى كــه مىتوان ايــن مركزيت را بــرای فعاليت اين نوع شركتها در نقاط ديگر تهران مثل حكيميه ...و تشــكيل داد؟ آيا بحث فقــط بودجه بيش از يک هزار ميلياردی اســت كه بايد خرج شــود؟ يا قرار است مركزيت فعاليتهای سياسى و اجتماعى را كه از آغاز احداث دانشــگاه تهران طى چندين دهــه گذشــته در ايــن منطقــه شــكل مىگرفــت از بيــن بــرد؟ انتظار برای شــنيدن پاســخ به اين پرســشها نه تنها وظيفه خبرنــگاران كه وظيفه شــهروندی تک تک آدمهاست تا بدانند كه قرار است بر سر مهمترين ميراث علمى و اجتماعى، سياسى شهر تهران چه باليى بيايد؟