آفت قاچاق چوب بر پیکر جنگل های شمال

قاچاقچیان چوب هر بار با دور زدن قانون راهی برای خالصی خود مییابند

ســاری - حســین خانی/ تبرهای حــرص و طمــع قاچاقچیــان چوب هر روز کمــر درختانــی را در نقاط مختلف جنگلهای شــمال کشــور میشکند که ســرمایه ملی محسوب شــده و متعلق بــه تمام مــردم هســتند. هــر روز وقتی خورشــید در پــس کوههای ســربه فلک کشــیده البرز از دیدهها پنهان میشود، قاچاقچیــان چــون موریانههایــی از النههایشــان بیــرون خزیــده و بــا هــر وســیلهای که در دســت دارنــد به جان درختان جنــگل میافتند. هر روز وقتی بســته خبری پلیــس در فضای مجازی انتشــار پیــدا میکنــد، درصــدی از ایــن خبرها در ارتباط با توقیف و دســتگیری قاچاقچیــان چــوب اســت. افــرادی که علیرغم تمام سختگیریهای صورت گرفتــه بازهــم از اقدامات ســودجویانه خــود دســت برنمیدارنــد. بــر اســاس آمــاری کــه رئیــس یــک مجموعــه تحقیقاتی در حوزه منابع طبیعی ارائه داده، روزانه صدها هکتار از جنگلهای شــمال مورد تخریب کمی و کیفی قرار میگیــرد. البتــه آمارها دربــاره تخریب جنگل بهمراتب حتی از این هم بدتر و ســیاهتر است. در شمال کشور براساس یک آمار، در ۳ یا 4 سال اخیر میلیونها اصله درخت 00۳ ســاله خشک شده و جنگل در حال فروپاشــی است. قدمت جنگلهــای شــمال ایــران بهبیــش از یــک میلیــون ســال قبــل برمیگــردد و دارای 0۹گونــه درختــی و 211 گونــه درختچــهای و هــزار و 558 گونه علفی و بوتــهای اســت. مســاحت جنگلهای شمال در حدود یک درصد جنگلهای اروپاســت، امــا تعداد گونههــای آن 16 درصــد گونههــای موجــود در کل قــاره اروپاست. ■ شیوه جدیدی برای ویرانی جنگل

این روزها شــیوه جدیــدی برای از پا انداختــن و ویرانــی جنــگل بهکارگرفته میشــود، یکــی از تهیهکننــدگان برنامههــای صداوســیمای مرکــز مازنــدران کــه مدتــی را در ایــن بــاره تحقیــق کــرده، میگفــت: مدتــی قبــل بــرای تهیــه مســتندی بهجنگلهــای منطقــه ســوادکوه رفتــه بودیــم، کمــی کــه در عمق جنــگل راه رفتیــم متوجه دودی شــدیم کــه از داخــل تنه درختی تنومند بیرون میآمد. جلوتر که رفتیم دیدیم کــه تنه درخت را تراشــیده و در داخل آن آتش روشــن کردهاند. در این باره با بلد روســتایی که راهنمای ما بود صحبــت کردیــم. او میگفــت: عدهای ســودجو از وقتــی اعام شــده که کســی حــق قطع کــردن درختــان را نــدارد، با ایــن روش زمینههــای خشــک شــدن درخــت را بهوجود میآورند تا درختان جنــگل یکــی پــس از دیگری خشــک و روی زمیــن بیفتنــد. آن وقــت همیــن افــراد بهبهانــه اینکــه درختــان افتــاده را برداشــتهاند قانــون را دور میزننــد. البتــه ایــن روش تنهــا برای رســیدن به چــوب درختــان اســتفاده نمیشــود و بعد از برداشــت چــوب نوبت به خاک جنــگل و تصــرف آن هــم میرســد و بتدریــج بخصــوص در حاشــیههای جنگل نشانهها و مرزهای میان اراضی منابع طبیعی و مالــکان فرصتطلب از بیــن رفته و برخــی ازآنها حصارهای تعیینکننده زمین خــود را به چند متر آن طرفتر میبرند.

عرصه جنگلی شمال هر روز الغرتر میشــود. الغــری که دودش به چشــم ســاکنان منطقه خواهــد رفت و تبعات بــر زمیــن افتــادن درختــان را همیــن افــرادی میدهند کــه در اطراف جنگل یا بر سر راه رسیدن به آن اقامت دارند. در روزهایــی کــه دل آســمان ناگهــان گرفتــه و بارانــش زمینهــای تشــنه را ســیراب میکنــد در مناطــق دامنــه کوهها ســیل بــه راه میافتد، ســیلی که در گذشــته مانــع بزرگی به نــام جنگل داشت و این روزها آزاد و رها بر ساکنان شــمال میتازد. هر ســال از ۵1 اســفند ماه تــا یک هفته به نــام منابع طبیعی نامیده میشــود و این ســنت از گذشته در میان ایرانیان مرسوم بود و آنان این نهالکاری را دوست داشتند و به پاداش معنــوی ایــن اقــدام معتقــد بودند.هر چند که تخریبهای ناشــی از فعالیت انســانی و قاچاقچیــان را نمیتــوان در مــدت کوتاهی جبــران کرد، امــا دولت در مقابل دستورات و لطاماتی که برای بهرهبرداری از جنگل دارد باید نســبت به احیای آن اقدام کند. ■ تخریب توسط حاشیه نشینان جنگل

«محمــدی» از اســتادان دانشــگاه و عضــو گروه حامیان جنــگل در این باره اعتقــاد دارد که در گذشــته بیشــتر روند تخریب از ســوی افرادی که در حاشــیه جنــگل زندگــی میکردنــد و دامدارانی کــه بــا وارد کــردن دام خــود در مناطق درختــکاری شــده مانــع رشــد درختان میشــدند، انجــام میشــد. امــا ایــن روزهــا با خلوت شــدن جنــگل و خروج دامداران شرایط برای تخریب مهیاتر از گذشته شده است. عبور تأسیسات ملی چــون دکل بــرق و لوله گاز و راهســازی بــرای رســیدن بهعمــق جنــگل نیــز از جملــه اتفاقاتی اســت کــه باعث قطع درختان میشــود. طی 0۵ سال گذشته وضعیت جنگل هر روز سیر نزولی پیدا کرده اســت. هــر بامداد که خورشــید از پــس کوههای مشــرق نورافشــانی خود را آغــاز میکنــد، از جمعیــت درختــان کاســته شده است. این نابسامانی برای نســل آینــده غیرقابــل جبــران اســت و آنان نمیتوانند باور کنند که در گذشته جنگلــی در ایــران با گیاهــان، درختان، درختچههــا، حیوانات و پرندگان وجود داشــته اســت. در شــمال ایــران نیــز درختانــی وجــود دارند کــه در حدود ۳ هــزار ســال عمــر میکنند و ایــن یعنی قرنها قبل از زمانی که مادها نخستین حکومــت را در ایــران تشــکیل دادنــد. برخــاف رویه رایج در اغلب کشــورها، بجــز یــک مــورد، تاکنــون تحقیقــات مســتقلی بــرای شناســایی و عمریابــی دقیــق درختــان کهنســال جنگلهــای شــمال و حتــی تعییــن قطورتریــن و بلندتریــن درختان این جنگلها انجام نشــده اســت. بههرحــال، جنگلهــای شــمال ایــران بــا پــاک کــن بیتوجهی مســئوالن و طمــعورزی برخــی افــراد ســودجو هــر روز در حال محو شــدن از نقشــه جغرافیایــی این منطقه اســت. بهطوری که در 0۴ ســال گذشته نزدیک به 22درصــد مســاحت آن از بین رفته اســت. همــه اینهــا هــم در شــرایطی اتفــاق میافتد که همگان بر حفظ این سرمایههای ملی تأکید دارند. شاید اگر این روند نامبارک ادامه داشته باشد، تا 0۵ ســال آینده تنها باید در عکسهای قدیمــی بــه خاطــره بــازی بــا درختان جنگلی بپردازیم.

■ جنگلهای شــمال ایران بــا پاک کن بیتوجهی مســئوالن و طمــعورزی برخی افراد ســودجو هــر روز در حال محو شــدن از نقشهجغرافیاییاینمنطقهاست. ■ روزانه صدها هکتار از جنگلهای شمال مورد تخریب کمی و کیفیقرارمیگیرد.البتهآمارهادربارهتخریبجنگلبهمراتب حتی از این هم بدتر و سیاهتر است. ■ اگر این روند تخریب ادامه داشــته باشــد، تا ۰5 ســال آینده تنهــا بایــد در عکسهــای قدیمی به خاطــره بازی بــا درختان جنگلی بپردازیم.