کبودی های بی دلیل نوزادان را جدی بگیریم

یــک متخصص خون و آنکولوژی کودکان در گفت و گو با «ایران»:

تولـــد نـــوزاد هماننـــد روح و انـــرژی جدیدی اســـت که بـــه کالبـــد خانواده تزریـــق میشـــود، امـــا نـــوزادی کـــه به زندگی جذابیت بیشـــتری میبخشـــد نیازمند توجه و مراقبت است. والدین همواره ســـعی میکنند به نحو احسن از فرزندشـــان مراقبت کرده نیازهای او را تأمیـــن کنند،اما گاهـــی بیاطالعی و ناآگاهـــی باعث بروز برخی مشـــکالت میشـــود کـــه جبـــران آن بســـختی صورت میگیـــرد. از این رو آشـــنایی با بیماریها، مسائل و موارد مشکل ساز برای نـــوزادان بســـیار ضروری اســـت. اختالل انعقاد خون یکی از مشـــکالتی اســـت که معموالً تا قبـــل از 6 ماهگی کـــودکان را تهدید میکنـــد و البته قابل درمان است. معموالً نوزادان مستعد خونریزی یا لخته شدن خون هستند اما به گفته دکتر محمد فرانوش بدن نوزاد طی مدت 6 ماه به حالت فیزیولوژیک طبیعی میرســـد و این مشکالت رفع میشود.

این متخصـــص خـــون و آنکولوژی کودکان در ادامه بـــه «ایران» میگوید: سیستمانعقادخونبدننوزادانتاقبل از 6 ماهگی دچار عدم تعادل است. به عبارت سادهتر برخی نوزادان در هنگام تولد به دلیل کاهـــش فاکتورهایی که از لخته شـــدن ممانعت میکند مستعد خونریـــزی هســـتند و گروهـــی دیگر به دلیل کمبود برخی فاکتورها دچار لخته شدن خون میشـــوند. به همین دلیل همه نوزادان در بدو تولد در بیمارستان بررسی میشوند و تزریق ویتامین کا در بیمارســـتان هم به همین دلیل است اما در برخی از نـــوزادان عالئم بیماری در همـــان ابتدا مشـــخص نیســـت و با گذشـــت زمان خود نمایـــی میکند. به همین دلیل خونریزیهای غیرطبیعی یا کبودیهای بیدلیل باید والدین را به وجود بیماری اختـــالل انعقادی خون مشکوککند.خونریزیهایغیرطبیعی در بـــدن نوزاد دالیل مختلفـــی دارد. از میان شایعترین علل اکتسابی میتوان به عفونتها و کمبود ویتامین کا اشاره کرد. اما گاهی هم این عارضه به دالیل مادرزادی اتفـــاق میافتد. بـــرای مثال اختـــالل در تولید فاکتورهـــای انعقادی ماننـــد فاکتـــور 2، 9،8،7 و 11 یکـــی از دالیـــل مـــادرزادی اســـت. بررســـیها نشـــان داده اگـــر شـــدت کمبـــود ایـــن فاکتورهـــا زیاد باشـــد نوزاد از همان بـــدو تولد عالمت خونریزی را خواهد داشت اما اگر شدت کمبود ناچیز باشـــد عالئم خونریزی با تأخیر یا تنهـــا هنگام بروز اتفاقی خاص خودنماییمیکند.

به گفتـــه دکتر فرانـــوش یکی دیگر از عوامـــل مؤثـــر در بـــروز این مشـــکل عملکرد نامناسب پالکتها یا کم بودن تعداد آنها در خون مادر است. معموالً کمبود پالکت خون مادر، تعداد پالکت خون نوزاد را تحت تأثیر قرار میدهد. بـــرای مثال بیماریهای روماتیســـمی مادر یا داروهایی کـــه در دوران بارداری اســـتفاده میکنـــد پالکـــت خـــون او را کاهـــش میدهد. در این شـــرایط آنتی بادیهای ایجـــاد شـــده از جفت عبور میکند و به کاهـــش پالکت خون نوزاد منجر میشـــود، اما این مشکل به طور طبیعی قابل رفع اســـت و معموالً سه تـــا چهار هفته طـــول میکشـــد که این آنتی بادیها از بین بروند و پالکتها به حالت عادی بازگردند.

وی در ادامـــه تأکید میکند در کنار ایـــن مـــوارد، عوامل دیگری هســـتند کـــه در عین باقـــی گذاشـــتن عوارض خطرنـــاک قابل پیشـــگیری اند، برای مثال گاهی دیده میشـــود بین آنتی ژن پالکـــت مادر و پـــدر اختالف وجود دارد و نوزاد آنتـــی ژن پدری را به ارث میبرد. در این موارد پالکتهای خون نوزاد بشدت پایین میآید. درصورتی که این مشـــکل به درســـتی تشخیص داده نشـــود نـــوزاد دچـــار خونریـــزی مغـــزی خواهد شـــد اما با تشـــخیص بموقع میتـــوان از آســـیب و عوارض ناشی از آن پیشگیری کرد. ■ پای ژنتیک هم در میان است

هرچند گاهی اختـــالالت انعقادی خون بـــا گذشـــت زمـــان و بـــدون نیاز بـــه مداخالت جـــدی پزشـــکی درمان میشـــود اما همـــواره بیمارانـــی وجود دارنـــد کـــه از این عارضه بشـــدت رنج میبرند و در معرض مشـــکالت جدی ناشـــی از آن هستند. متأســـفانه آمارها نشـــان میدهـــد اختـــالالت انعقادی خون در ایران نسبت به کشورهای دیگر شیوع بیشتری دارد.

دکتـــر فرانـــوش در توضیـــح ایـــن موضـــوع میگویـــد: بررســـیها ثابت کرده برخـــی مبتالیان به بیماریهای خونریزی دهنده به صورت مادرزادی گروهـــی از ژنهـــا را ندارنـــد کـــه ایـــن کمبود به اختـــالل در عملکرد پالکت دچـــار منجر میشـــود. ازدواج فامیلی یکی از دالیل بروز این مشـــکل اســـت و متأســـفانه با وجود هشدارهای مکرر همچنـــان ازدواجهـــای فامیلـــی در ایـــران زیاد اســـت.وی در خاتمه تأکید میکند: افـــرادی که در میـــان اعضای خانواده خود ابتال به بیماریهای مهم خونریـــزی دهنده را دارنـــد باید قبل از ازدواج، آزمایـــش و بررســـیهای الزم را انجـــام دهنـــد. اگر نتایج بررســـیها نشـــان دهنـــده وجود مشـــکلی جدی بود باید از ازدواج با یکدیگر خودداری کنند تا بتوانیم مانند بیماری تاالسمی با کاهـــش تعداد مبتالیـــان بیماری را کنترلکنیم.