گونههای اجتماعی زبان

غلط نویسى در زبان فارسى و چالشهای آن در بحــث و تحلیــل چالشهایی که در مسأله غلط نویســی وجود دارد پیش از هــر گذارهای باید بــه ایــن موضــوع دقــت کــرد که بههــر حــال زبان تغییر میکند؛ اما آن گاه که بخشــی از شکل زبانی را وارد حــوزه نقــد اجتماعــی میکنیــم میبینیم اینطــور برخوردهــا بــا زبــان در واقــع یــک نــوع فعالیتهای بازیگوشــانه اســت که ممکن اســت هرکســی بــا لباســش، آرایش ســر و صورتــش یا با زبــان انجــام دهد؛ بخشــی از این بازیگوشــیها در شکل نوشــتار هم اتفاق میافتند؛ البته این را باید در نظر بگیریم که نوشــتار اصــوالً محافظه کارتر از گفتار اســت. نوشتار بسیار ســختتر از شکل گفتار خود را درگیر مســأله تغییر میکند. بهعنوان مثال کلمه «خواهر» در گذشتههای دور به همین شکل خوانده میشــده و هنوز هــم در برخی لهجهها به همین شــکل KHAVAHAR گفته میشود. پس همانطور که گفتم ماحظه میکنید که خط تا چه حد محافظه کار بوده که ما امروز خاهر میگوییم و همان خواهر مینویسیم. همانطور که شما اشاره کردیــد این روزها بخصــوص در فضای مجازی ما شــاهد این هســتیم که خط هــم خیلــی بیپرواتر شــامل این گونه تغییرات شــده اســت. چیزهایی کــه حتــی بنیادهایی از علم زبان شــناختی هم در خود دارد و در واقع باید گفت که بیسابقه و ریشه نیســت، بهعنوان مثال کسره اضافه. من میبینم کــه خیلــی وقتهــا بــه جــای کســره «هـ» نوشــته میشــود. اساســاً گذاشــتن هـ در فارســی بــه جای کسره، سابقه دارد. شاهد مثالش هم کلمه«نامه» اســت. این موضوع تحلیل زبانشــناختی دارد؛ در زبانــی که کســره نوشــته نمیشــود کلمــه دیگری جــای آن را نمیگیــره، بلکــه ایــن کســره اضافه با هـ نوشــته میشــود. یــا به هــر صــورت نمونههای دیگری که شاید بشود گفت یک نوع بیانضباطی امایــی اســت کــه البته خــودش نوعی تشــخص محســوب میشــود. بــه عقیده مــن ایــن موضوع ویژگی گونههای اجتماعی زبان در عصر ماســت. نویســنده در ایــن نوع خط آگاهانه نشــان میدهد که بیانضباط اســت در اماء. چون میخواهد این شــکل را تبدیل به یک نوع گفتمان مقاومت کند؛ آنهم در برابر نظامهای ساختاری رسوب شدهای کــه غلط را از درســت جــدا میکند. حــرف من به ایــن معنــا نیســت که خــود من هــم از این شــکل نوشــتن اســتفاده میکنم. خیر. من هرگز اینطور نمینویســم، اما بهکســی کــه اینطور مینویســد هم نمیگویــم که با این کار زبان فارســی را از بین خواهــد بــرد. در هر حال اگر چه بســیار ســخت اما خــط هم دچــار تغییر میشــود. در جوامــع زبانی دیگر با برنامههای بســیار پیچیده موفق شدند در خط تغییراتی به وجود بیاورند. باید قبول کنیم که در بسیاری از زبانها شکل نوشتاری کلمات واقعاً دشــوار شــده. متولیان حوزههای فرهنگــی در این کشــورها خط را عــوض نکردند بلکه در اما تحول بــه وجــود آوردنــد و گفتند حروفــی را کــه خوانده نمیشوند ننویسیم، مثل زبان آلمانی. بههر حال این تحول ضروری است اما شکل هیجانیاش در این نوع نوشتار فضاهای مجازی بروز بیرونی پیدا میکند.؛ شــاید بتدریج ضــرورت تغییر آن هم به شکلی برنامهریزی شده از سوی متولیان این حوزه در کشور ما هم احساس شود.