نوروز؛ نمادی از تساهل و تسامح

«نوروز پژوهی» چند دهه اســـت که در مرکز توجـــه محققـــان و تاریخپژوهان ما قـــرار گرفته اســـت. امـــا دوره جدید نوروزپژوهی، از ســـال 1377 در شـــیراز آغاز و بـــا کنگره بم و انتشـــار کتابها و مجموعـــه مقـــاالت آن ادامـــه یافت و خوشـــبختانه هنـــوز هم بـــه جدیت در حال پیگیری اســـت.چند وقت پیش در این حوزه مطالعاتی بحثی مطرح شـــد تحت ایـــن عنوان که «چرا بـــرای نوروز یک نماد واحد نداریم؟» چرا که اساساً یـــک جامعه برای توســـعه ارتباطات و تعامـــل با جهان به نمادی واحد نیـــاز دارد تا از رهگذر آن خود را به دنیا معرفی کند. نوروز بواسطه گستره جهانی و فراملیاش، از سوی یونسکو، ثبت بینالمللی شـــد تا بهعنوان هدیهای از فرهنگ ایرانی به دنیا معرفی شـــود. آیین نوروز قادر است در یک زمان و موقعیت واحد، افراد مختلف از همه مذاهب اعم از زرتشـــتی، شـــیعه، سنی، مســـیحی ...و با مقدســـات، کتابها و عائق متفاوت را بر ســـر سفره هفتسین و مراسم نوروز گردهم آورد. حتی گاهی سفره هفتسین که یکی از مهمترین نمادهای نوروزی است، در برخی مناطق چیده نمیشود اما این به معنای این نیست که در این منطقه نوروز برگزار نمیشود و آیینهای آن پاس داشته نمیشود. بلکه هر کسی مختار اســـت چیزی را بر ســـر ســـفره نوروز خود بگذارد که بـــرای او اهمیت دارد. عناصـــری که در هفتســـین کنار هم چیده میشـــوند همگی بیانگر پایان زمستان و آغاز بهار، به جا آوردن شکر نعمتها و دلیل معاشرت و گردآمدن افراد است. در روزگاری کـــه این همه تنش و دشـــمنی و خشـــونت بخصوص در منطقه خاورمیانـــه وجود دارد، نوروز میتوانـــد مهمترین و بهترین بســـتر جهت همزیستی میان ملل باشـــد. نوروز در داخل ایران نماد وفـــاق ملی میـــان فرهنگهـــای داخلـــی و در خـــارج از مرزهای ما، نشـــان همزیســـتی و همراهی ملل اســـت و با تمام جشنهای سال نو یا آیینهای ملی در کشـــورهای مختلـــف تفاوت دارد؛ برای مثال، شـــما برای اینکـــه به آیین کریســـمس ملحق شـــوید باید مســـیحی شـــوید، پیوستن به آیین نوروز، تغییر دین، فرهنگ، عقیده و اندیشه نمیخواهد و هر انســـانی با هر اندیشـــهای میتواند کنار سفره نوروز بنشـــیند. این ویژگی مهم نوروز اســـت که کاماً مستخرج از فرهنگ متکثر ایرانی است و بستری است برای همزیستی همه فرهنگهایی که میتوانند به آن ملحق شـــوند. ایـــن اظهارنظر به معنای تبلیغ یا حرکتی شوونیستی نیســـت بلکه یکی از مزیتهای فرهنگ ایرانی و نوروز است که تساهل و تسامح از اجزای هویت آن شناخته میشود. نوروز آیینی اســـت که میتوانـــد افراد را به هم نزدیـــک کند و زمینه تعامـــل و گفتوگو بـــا دیگران را فراهـــم آورد. این ســـفره یک نماد فرهنگی اســـت که جنبه فراملی خـــود را در عین حفظ هویت فردی هر فرد حفظ کرده اســـت. بنابراین، در مقام پاسخ به این پرسش که «نماد واحد نوروز چیست؟» باید گفت نماد واحد برای نوروز چیزی جز تساهل و تسامح و پذیرش تکثر نیست.