کرداری نیک برای خواندن و نوشتن

گویا قرار اســت امســال به جــای پیک نــوروزی در مقطع ابتدایی طرح «عیــد و داســتان» اجرا شــود و دانشآمــوزان مشــاهدات خــود را از دیــد و بازدیــد و ســفر نوروزی در ســه موضوع «داســتان گویــی»، «داســتان خوانــی» و «داســتان نویســی» به اجــرا بگذارنــد. برای جامعه شفاهی ما که میل و اشتیاق چندانی بــه نوشــتن نــدارد؛ ایــن ایــده از نابتریــن کارهایــی اســت کــه بایــد در جهــت ترویج و تشــویق آن کوشــید و به همــگان در اهمیت آن، گفــت ونوشــت. بارهــا دیــده شــد کــه دانشآمــوزان کــه نیروی بدنه فردای کشــور هســتند در گپ و گفت و حــرف و حدیث، تا حــدود زیادی میتوانند بیان و مقصود خود را بــه نحوی بــه مخاطب بقبوالننــد ولی اگر از آنان خواســته شــود همه آنچــه در ذهن و خاطــر دارند بر صفحــه کاغذ (البته گوشــی و تبلــت و کامپیوتــر) بیاورنــد، بیشــتر آنها از ایــن توانایی بهــرهای نبردهانــد و این نقص بــزرگ تنهــا از یــک چیــز نشــأت میگیــرد: «نخوانــدن»؛ که همین نخواندن ســر منشــأ بسیاری از مسائلی است که به حافظه کوتاه مدت تاریخی ما گره میخــورد. وقتی کتاب و آشــنایی بــا آن در نهــاد خانــواده و در نهاد بزرگتر(اجتمــاع) تبدیل بــه ارزش و نه باری بــه هــر جهــت شــود، بواســطه آن میتــوان امید داشــت که هر یک به فراخور اســتعداد ذاتی یا اکتســابی در آتیه کاری و زندگی اش، چنــد کلمهای بتواند بنویســد. جامعهای که توان نوشــتن داشــته باشــد بدین معناست کــه پیشتر از آن، خوانده و دانســته اســت و وقتــی خواندن و دانســتن، مخرج مشــترک زندگی ما شود، آنگاه میتوان امیدوار بود که تکرارهــا و آزگارهای تاریخی، آزارمان ندهد. در بحــث داســتانگویی کــه با گفتــن و حرف زدن ســر و کار دارد، کار کمی آســانتر است؛ هر چند در جایگاه خود، باید از قبل داستانی بلــد بــود تــا بتوان بــه زبــان آورد (یعنــی باز هم خواندن) ولی در قســم داســتان خوانی و داستاننویســی اســت که به حتم، آنچنان نمیتــوان به نســل آمــوزش دیــده فعلی با اعتماد نگریســت؛ چراکه آنانی که بر مصدر امور هستند (خانواده و نظام آموزشی) خود، نه یاد گرفته و نه یاد دادهاند.

مخلــص کالم، چنیــن طرحهایــی اگــر صــرف تفریــح و ســرگرمی تعطیلــی عیــد باشد و جنبه آســانگیری داشته باشد؛ راه به جایی نخواهد برد. البته مراد از آسان گیری، ســختگیری نیســت کــه بــه صــواب و ثواب نیســت؛ بلکه همیشگی بودن این نگاه است که ســود و ثمره آن، آنچنان اســت که به قول شیخ سخن سعدی شیراز:«سخن اندیشیده بایــد گفتن و حرکت پســندیده کــردن، همه خلــق را علــی العمــوم و پادشــاهان را علی الخصــوص» کــه در ایــن طــرح بایــد همه را پادشــاه دیــد و در تربیــت نســلی خوانــا کــه بتوانند بنویسند کوشید.