اسالم آباد - تهران ، نگرانی های مشترک و منافع متقابل

گفتوگو با مهدی هنردوست، سفیر ایران در پاکستان

روابطدیپلماتیکباپاکستان،یکیازهمسایههایمهمشرقیکشورمانازاهمیت ویژهای برای جمهوری اســالمی ایران برخوردار اســت. رفــت و آمد مکرر مقامات پاکستانی به ایران نیز از رویکرد مثبت متقابل اسالم آباد نسبت به تهران حکایت دارد.چنانکهشمارزیادیازمقامهایبلندپایهدوکشورطیسالهایاخیربایکدیگر مالقاتکردهاند.درچنینفضاییبودکهوزیرامورخارجهایراننیز در اواخراسفند ماه ســال گذشــته در رأس یک هیأت دیپلماتیک و اقتصادی به پاکستان سفر کرد و دربارهابعادمختلفروابطدوجانبهوراههایتعمیقوگسترشمناسباتدوکشوربا مقامهایپاکستانیتبادلنظرورایزنیکرد؛گفتوگوهایممتدیکهگرچهدرپارهای اوقاتوتحتتأثیرصحنهآراییبرخیبازیگرانمنطقهدچارفرازوفرودهاییشده امامقاماتهردوکشوربهدفعاتبرلزومحفظرابطهمسالمتآمیزتأکیدداشتهاند. تأکیدی که نشان از اهمیت اســتراتژیک این رابطه درموازنههای منطقهای دارد. با مهدی هنردوست، سفیر ایران در پاکســتان در خالل سفر وزیر امور خارجه ایران به «اسالمآباد»و«کراچی»بهگفتوگونشستیم.نمایندهکشورمانمعتقداستدو کشــور اهداف بلند مدتی را در ابعاد گوناگون اقتصادی و سیاسی در دستور کار خود قراردادهاندکهبهپشتوانهارادهسیاسیرهبراندستیافتنیمیکند. ■ رابطهسیاسیتهرانواسالمآباددرمقطع وزیران خارجه دو کشــور در طول یک ســال کنونیدرچهسطحیقراردارد؟ گذشــتهصــورتپذیرفتــهاســت.درواقــع

نه تنهــا رابطــه ایــران و پاکســتان، بلکه اهمیــت روابــط دو کشــور در تمامــی ابعاد در عــرف و نظــام روابط بینالملــل، روابط ایجاب میکنــد که مراودات در ســطوح باال همســایهها همیشــه از جایــگاه خاصــی بویژه در سطح وزیران خارجه به طور مرتب برخــوردار بــوده اســت. طبیعتاً بــا توجه به انجــام شــود، بویــژه اینکه مــا در پــی فعال اشتراکات بسیاری که دو کشور چه در زمینه کــردن فرصتهــای تجــاری خــود و تبدیل نگرانیهای مشــترک و چه منافع مشترک فرصتهای بالقوه به بالفعل هســتیم و به دارند،ایناهمیتبهمراتببیشترمیشود. همیندلیلدکترظریفدرسفربهپاکستان لذا ایران و پاکستان بهعنوان دو کشور جهان 30 نفر از تجار از بخشهای مختلف تجاری اسالم با جمعیت و ظرفیت زیاد و در حالی را به همراه خود آوردند که دیدارهای بسیار کــه 70 ســال ســابقه دیرینــه روابــط دارند، خوبــی هم داشــتند و میتوانــد نویدبخش همواره از حسن همجواری ارتباطات حسنه تســهیل و تقویــت روابــط تجاری دو کشــور برخورداربودهاند. باشد.

در همین چارچوب، بازدیدهای متقابل ■ با وجــود اشــتراکات تهــران و اســالم آباد مقادیر قابل توجهی برای کشورشان درآمد ارزی بهدنبــال دارد و همچنین قراردادهای متفاوتی در سالهای مختلف داشتهاند که زمینههای همکاری دو کشور را هموار کرده، اما با وجود این روابط همه جانبه و نزدیک، به اهمیت رابطه با ایران هم بخوبی واقفند. ضمناً همانگونه که اشــاره کردم جمهوری اسالمی از هرگونه بهبود مناسبات فیمابین کشــورهای در حال توسعه بویژه کشورهای اســالمی منطقــه حمایت میکنــد، چرا که این حسن ارتباطات مانع حضور و دخالت قدرتهــای خارجــی فرامنطقــهای خواهد بــود که در هر کشــوری حضور یافتند، مردم منطقــه را گرفتار مصیبتهای حضور خود کردند. ■ موانع ایران و پاکســتان در روابط دوجانبه چیســت؟ بــه هر حــال بــا وجود تالشــی که مقامهای هر دو کشور برای تقویت مناسبات سیاســی خــود داشــتهاند، وجــود برخــی مشکالتازجملهنارضایتیایرانازمواجهه اســالم آباد با گروه های تروریستی همچنان به پاشــنه آشیل در تعمیق بخشــی به رابطه دوجانبهتبدیلشدهاست.

ایران و پاکستان دارای نگرانیها و منافع مشــترک هســتند. یکی از ایــن موضوعات، نگرانیهــای مشــترک دو کشــور از فعالیت گروههــای تروریســتی اســت کــه در منطقه فعال هستند و هر از گاهی برای ایران ایجاد مشکل میکنند، اما واضح است اقداماتی که از ســوی گروهکهــای تروریســتی علیه ایران انجام میشود، قاعدتاً به نفع پرستیژ کشــور پاکســتان نیســت، زیــرا جزو مســائل بینالمللــی، بویــژه در تعریــف اصــول و چارچوبهاازسویقدرتهابرخورددوگانه است، مانند مسأله حقوق بشر. این مسأله حقوق بشر یکی از موضوعاتی است که ما با پاکستانیها حسن همکاری و نگاه مشترک داشتهایم. ■ به دغدغههای مشترک ایران و پاکستان در مبارزه با تروریسم اشاره کردید؛ چه اقداماتی مشــخصاًاز ســوی مقامهای پاکستانی برای جلوگیریازرخدادهایتروریستیدرمرزهای مشترک با جمهوری اســالمی ایران صورت گرفتهاست؟

مادرپیحادثهتلخیکهاوایلاردیبهشت ماه ســال69 اتفاق افتاد و9 نفر از ســربازان ما در محل منطقه گذر مواد مخدر به شــهادت رسیدند و یکی از سربازان به نام سعید براتی هنوزاسیردستتروریستهاست،مذاکرات جــدی با طرف پاکســتانی داشــتیم. ایران و پاکســتان 940 کیلومتر مرز خشــکی دارند و مرز دو کشور در 70 سال گذشته مرز دوستی و صلــح بــوده اســت و از همیــن رو توجــه کمتری از سوی پاکســتانیها برای مراقبت از مــرز شــده اســت، امــا بعــد از حادثه تلخ اردیبهشــت ماه ســال 69، به طــور جدی از دوستان پاکستانی خواستیم توجه بیشتری به مرز داشته باشند و طرف پاکستانی هم بر تعهد خود عمل کرد و االن مدتی اســت که باتمرکزنیروهایامنیتیپاکستاندرمنطقه مرزی رو به رو هســتیم که اگرچه این امر به طور کامــل عملیــات مذبوحانــه گروههای تروریستی را نفی نمیکند، اما به طور قطع و یقین عامل بازدارندهای بر تداوم و گسترش طرف های سوم بهعنوان یکی دیگر از موانع احتمالینیزوجودنداشتهباشد. ■ ظرفیــتوتــوانانــرژیوترانزیتــیایران در هر نــوع طرح جامــع اقتصــادی و تجاری درمنطقــهغربآســیابــههیچعنــوانقابل اغمــاض نیســت و در خصــوص موضــوع کریدور اقتصادی چین - پاکستان که مطرح کردید به طور مسلم شــراکت ایران در طرح کریدور کمک بســزایی در تکمیــل این پروژه عظیماست.

ظرفیــت انــرژی ایــران بــه هیــچ عنوان قابل اغماض و چشــم پوشی نیست. اصالً بحــث درباره طرح کریــدور اقتصادی چین و پاکســتان بــدون در نظر گرفتــن دو عامل مهــم ممکن نیســت؛ یکــی مســأله انرژی و دیگــری مســأله ترانزیت اســت. ایــران با 15 کشــور، همســایه اســت و ایــن مزیــت، یــک ظرفیــت ژئوپلیتیکــی و ژئواقتصادی بــه ایران داده اســت کــه آن را بهعنوان یک پایــگاه قــوی بــرای هر کشــوری کــه بخواهد برای بســط همکاریهــای اقتصــادی قدم بردارد، مطرح می کند. ایران ســرپل بســیار امن و به صرفه برای دسترســی به بسیاری از کشــورهای آســیای میانه و شمال هست. همه بر ظرفیت بهرهمندی ایران از انرژی و مزیتترانزیتیکهانحصاریهستورقیب ندارد، کامالً معترف هستند. همان گونه که اشاره شد باید مدنظر داشت که حمایت از همکاریهای منطقهای رویکردی است که همواره مورد توجه جمهوری اسالمی ایران بهعنوان عامل بازدارنده حضور قدرتهای خارجــی در منطقــه اســت. مــا منــادی اما درباره رویکرد جدید در قالب دیپلماسی اقتصادی طیف تــازهای از همکاریها آغاز شــده اســت. بههر حال بعــد از برجام حق طبیعی ماست که همکاریهای اقتصادی و تجــاری خــود را بــا کشــورهای منطقــه که ســهم و اهمیــت بیشــتری بــرای همکاری برخوردارنــد، تقویت و بــه دنیا اعالم کنیم که کشــور جمهوری اســالمی ایران در میان طوفــان حوادث جهان بهعنوان کشــور امن با همه ظرفیتهای موجــود و با همه مواد خام اولیه و امکانات تجاری و سرمایهگذاری آمــاده همکاری برای گســترش مناســبات اســت. لــذا چــون بخشــی از وظایــف مهم ســفارتخانهها از جملــه ســفارت ایــران در اســالم آباد، افزایش حجــم روابط تجاری و همکاریهای اقتصادی اســت، در دوسالی کهمأموریتخودرابهعنوانسفیرکشورمان آغاز کرده ام، همه تالش من این بوده که به اینهدفنائلشویموبهلطفهمکاریها، اگرچه محدودیتهای جدی داریم، یعنی هنــوز مبــادالت بانکــی دو کشــور متوقــف است، اما توانستیم طی دو سال قبل، یعنی 35 ،1395 درصــد افزایــش مبــادالت و در سالجاری، در 9 ماه اول 50 درصد افزایش مبادالتداشتهباشیمواینکهباوجودموانع تحمیلی به روابط ، باید گفت دســتیابی به این امر کار سادهای نبود. ■ هدفگــذاری اقتصــادی در رابطــه ایــران و پاکستانرسیدنبهچهنقطهایاست؟

دو کشــور از نظــر نــوع اقتصــاد مکمــل هم هســتند. یعنی اگر ایران از منابع انرژی خوبی بهرهمند اســت، از آن ســو پاکســتان و بــه همین دلیل یکــی از موضوعات مذاکره با پاکســتان، انجــام کار در قالــب و چارچوب قوانین و مقررات بینالمللی است. بنابراین در رئــوس فعالیتهای اقتصادی و تجاری و اهداف مورد نظر ایران و پاکستان، طرحهای بزرگــی در دســتور کار قــرار دارد که نخســتین آن، برقــراری روابط بانکی اســت، بعــد از آن موضــوع اجرایی شــدن خــط لولــه گاز ایران به پاکســتان(آی. پی) که زمینههــای اجرایی آن با موانعی رو به رو اســت. موضوع بعدی مسألهانتقالبرقاستکهباتوجهبهظرفیت باالی تولید برق در ایران، به برخی کشورها از جمله پاکستان برق صادر میکنیم. در زمینه پتروشــیمی و فناوریهــای دانــش بنیــان، با توجه به توانمندیهای ایران در زمینههایی چــون نانوتکنولــوژی یــا بایوتکنولــوژی، زمینههای همکاری با طرف پاکستانی وجود دارد و امیدواریم به نتیجه مطلوب برسد. در برخی اقــالم تجاری دیگــر زمینههای جدید فعالیــت ایجــاد شــده اســت. اکنــون چندی است که اقالم پزشکی ایران به پاکستان صادر میشــود. از زمینههای دیگری که در حال کار روی آن هستیم، همکاریهای دارویی است. ایــران توانمنــدی قابــل مالحظــهای در ایــن زمینــه دارد. همچنیــن دو کشــور برنامههای جــدی تــری در زمینــه اجــرای موافقتنامــه ترجیحی دارند و به ســمت تجــارت آزاد گام بــر میدارند که یک هدف میــان مدت برای طرفیــن اســت و امیدواریــم طی چند ســال آینده با اراده سیاسی که از سوی رهبران عالی دو کشــور وجود دارد، بتوانیم این را به نتیجه برسانیم.